زیستگاه های حیات وحش در قلب ایران

به گزارش ایرنا، استان اصفهان دارای چهار پارک ملی و پناهگاه حیات وحش است که به استناد تعاریف مندرج در متن قوانین مربوطه، این مناطق یک زیست بوم طبیعی فعال است و پشتوانه حفاظت از ذخایر طبیعی کشور محسوب می شود و هرگونه برداشت و شکار در آنها ممنوع است.

** پارک ملی و پناهگاه حیات وحش قمیشلو**
این منطقه با وسعت 113 هزار هکتار در 45 کیلومتری شمال غرب شهر اصفهان قرار دارد.
منطقه قمیشلو به دلیل داشتن ارزش زیستگاهی ویژه و وجود قلعه ها و بناهای مربوط به عصر قاجار حائز اهمیت است.
این منطقه شامل دو بخش ارتفاعات و دشت است که مهمترین ارتفاعاتش، عمرکوه، موستان، زنگاری، دم زرد، اتابکی، دربند، کپه پلنگی و دُم دراز نام دارد.
بخش عمده اقلیم این منطقه، نیمه خشک بیابانی و قسمت های کوچکی در ارتفاعات دارای اقلیم نیمه مرطوب است.
منابع آبی منطقه قمیشلو شامل چشمه ها، چاه ها و تعدادی قنات است.
از چشمه های مهم منطقه می توان از چشمه های کرلیاس، کهوک، موشی، چاله آبی، ون، مو، بید، سنجد، خداداد، لاسمیان، دره فراخ، گرم و لامو و از چاه های معروفش می توان از چاه محمودی، چاه محمدی، چاه خرسک، چاه میرزا قاسم بیک و چاه دم زرد نام برد.
پوشش گیاهی قمیشلو شامل انواع گیاهان بوته ای و درختچه ای است و از گونه های شاخص گیاهی آن می توان به درمنه دشتی، انواع گون، بادام کوهی، خارشتر و جاشیر اشاره کرد.
تاکنون تعداد 344 گونه گیاهی متعلق به 223 جنس و 55 خانواده در منطقه قمیشلو شناسایی و ثبت شده است.
همچنین تعداد 37 گونه پستاندار، 82 گونه پرنده، 32 گونه خزنده و دو گونه دوزیست در این منطقه وجود دارد.
' قوچ و میش اصفهان'، گونه شاخص جانوری منطقه قمیشلو محسوب می شود و از گونه های جانوری دیگر می توان به گرگ، کفتار، شغال، قوچ و میش، کل و بز، آهو، انواع جوندگان، انواع پرندگان بخصوص کبک، تیهو، دلیجه، دلیجه کوچک، عقاب صحرایی، عقاب طلائی، انواع چکچک و انواع چکاوک اشاره کرد.

**پارک ملی و پناهگاه حیات وحش کلاه قاضی**
این منطقه با مساحت حدود 50 هزار و 911 هکتار در جنوب شرقی اصفهان و در مجاورت شهر جدید بهارستان واقع است.
سیمای این منطقه در یک طبقه بندی کلی شامل کوهستان ها و صخره های پرشیب و مرتفع و نیز دشت ها و همواری های وسیع است.
رشته کوه کلاه قاضی که از شمال غربی به جنوب شرقی پارک ملی کلاه قاضی امتداد یافته و بهترین زیستگاه را برای حیات وحش منطقه شکل داده است.
همچنین رشته کوه های ته کوه شیدان و رشته کوه قارنه از دیگر زیستگاه های کوهستانی پارک ملی کلاه قاضی محسوب می شود.
پارک ملی کلاه قاضی دارای آب و هوای خشک، سرد و شرایط اقلیمی بیابانی است و در حد فاصل مناطق کویری کوهستانی و در ردیف مناطق استپی نیمه بیابانی طبقه بندی می شود.
از مهمترین چشمه های این منطقه می توان از چشمه اشک، نی، تاکی، دره بید، توتی، طاقاری، صنمبر، گنجشکی، دره نی و لاتاریک نام برد.
انواع گیاهان بوته ای و درختچه ای در این منطقه رویش دارد و تیپ اصلی پوشش گیاهی آن درمنه زار است.
تاکنون تعداد 252 گونه گیاهی متعلق به 192 جنس و 46 خانواده در کلاه قاضی ثبت شده است.
همچنین تعداد 17 گونه پستاندار، 44 گونه پرنده، 11 گونه خزنده و یک گونه دوزیست در این منطقه شناسایی و ثبت شده است.
'کَل و بُز'، گونه شاخص جانوری منطقه کلاه قاضی است و از سایر گونه های جانوری منطقه می توان به پلنگ، گرگ، کفتار، گربه وحشی، سمور سنگی، قوچ و میش، آهو، تشی، انواع خزندگان، انواع پرندگان بخصوص کبک، تیهو، کوکر شکم سفید، انواع چکچک، انواع چکاوک، عقاب صحرائی، عقاب طلائی، دلیجه و بحری اشاره کرد.

**پناهگاه حیات وحش عباس آباد**
این منطقه با وسعت حدود 305 هزار هکتار در یکصد کیلومتری شمال شرق شهر نایین واقع شده است.
رشته کوه عظیم و بلند این منطقه با چشم انداز بدیع و زیبا شامل 48 درصد کوهستان صخره ای و صعب العبور با قُلل مرتفع و باشکوه و تپه ماهورهای وسیع، 43 درصد دشت ،6 درصد زیستگاه ماسه ای و تاغزار و 3 درصد اراضی سیلابی و آبی در پهنه فلات مرکزی ایران است که چشم انداز متفاوتی از سایر مناطق محیط زیست را نشان می دهد بنابراین انواع شکل حیات از گونه های کوه زی، دشت زی و در زیستگاه های آبی اش، گونه های آبزی را می توان دید.
حیات وحش پناهگاه عباس آباد شامل 43 گونه پستاندار، 89 گونه پرنده دائمی، 179 گونه پرنده مهاجر و فصلی، 24 گونه خزنده، برخی دوزیستان و طیف وسیعی از بندپایان بوده که به عنوان ذخایر ارزشمند و متنوع ژنتیکی محسوب می شوند.
این پناهگاه دارای جمعیت قابل توجهی از گونه های مهم، کمیاب یا در خطر انقراض در سطح ملی مانند هوبره، یوزپلنگ، پلنگ، شاه روباه، جبیر، گربه شنی، کاراکال، زاغ بور، شاهین، بحری، بالابان، عقاب طلایی، دلیجه، بوف، روباه شنی، وارانوس و خانواده افعی ها است که مورد توجه ویژه سازمان های بین المللی است.
پناهگاه حیات وحش عباس آباد با موقعیت منحصر به فرد خود در مرکز زیستگاه های یوز پلنگ کشور و در مرکز ثقل شبکه مناطق حفاظت شده چهارگانه نقش حساس ارتباطی داشته و علاوه بر اهمیت سرشار ذاتی و بومی، به لحاظ این ویژگی 'کریدور حیات' محسوب می شود.

** پناهگاه حیات وحش موته**
این منطقه با مساحت 205 هزار هکتار در شمال غربی استان اصفهان و در چهار شهرستان دلیجان، میمه، محلات و گلپایگان قرار دارد که قسمتی از آن در استان مرکزی واقع است.
سیمای کلی این منطقه در یک طبقه بندی کلی شامل کوهستان ها و تپه ماهورهای متعدد، همواریها و دشت های وسیع و نیز شوره زارهائی با گیاهان مختص خود است که هر یک از زیستگاه های مذکور شرایط زیستگاهی خاصی را برای حیات وحش منطقه ایجاد می کند.
مهمترین ارتفاعات پناهگاه حیات وحش موته شامل رشته کوه های سی کلفتی است که از ارتفاعات مرز غربی منطقه(بین گلچشمه و یکه چاه) آغاز شده است و با دربر داشتن کوه های مهم شیخ احمد، دو ساربان، پلنگی، بید، اغلو، کوه سیاه، کنه نو، گم گورمست،جاسوز قلعه سیاه، خشکه در، سیاه تیر، تخته کوه، رزبیده، تخت احمد، زاغه، چال چشمه، خشکه در، فرخابه، لوراز، ریشاوند، پارسیوند و کوه های هستیجان در شمال شرق منطقه، مهمترین و بهترین زیستگاه های کوهستانی این منطقه را تشکیل می دهند.
همچنین مجموعه ارتفاعات جلدک در بخش جنوبی و جنوب غربی این منطقه با کوه های مهمی همچون قاضی دره، کوه گچ، جلدک، پیسه کوه، شاهقلی و صالح پیغمبر بخش دیگری از زیستگاه های کوهستانی پناهگاه حیات وحش موته را تشکیل می دهند.
از سوی دیگر پناهگاه حیات وحش موته به دلیل داشتن دشت ها و همواری های بسیار وسیع که زیستگاه گونه های دشت زی مهمی همچون آهو را شامل می شوند، ویژگی های ممتاز و منحصر به فردی را برای این منطقه به ارمغان آورده است.
علاوه بر زیستگاه های کوهستانی و دشتی مذکور، پناهگاه حیات وحش موته دارای زیستگاه تالابی مهم و حساسی شامل رودخانه شور رباط ترک و نیزارها و گزستان های انبوه حاشیه آن در امتداد بزرگراه اصفهان-تهران، شور گرد گاو در جنوب غربی تخت سرخ و در بند شور در حد فاصل کوه دو ساربان و تپه ماهورهای قرم قرم است.
در این منطقه انواع گیاهان بوته ای و درختچه ای به ویژه درمنه، گون، خارشتر، جاشیر، بادام کوهی، پسته کوهی وانجیر وحشی رویش دارد.
در مجموع 478 گونه گیاهی متعلق به 240 جنس و 53 خانواده در این منطقه شناسایی شده است.
تعداد 25 گونه پستاندار، 88 گونه پرنده، 25 گونه خزنده و یک گونه دوزیست در این منطقه شناسایی و ثبت شده است.
' آهوی ایرانی' گونه شاخص جانوری در دشتهای پهناور منطقه موته محسوب می شود. از گونه های جانوری دیگر می توان به قوچ و میش، کل و بز، پلنگ، گربه وحشی، کفتار، گرگ، شغال، روباه، گراز، انواع جوندگان، انواع خزندگان، انواع پرندگان از جمله کبک، تیهو، کوکر شکم سیاه، انواع چکچک، انواع چکاوک، شاهین، بالابان، دلیجه و کرکس اشاره کرد.
به گزارش ایرنا،بر اساس قانون شکار و صید، هرگونه شکار در پارک های ملی پناهگاه های حیات وحش، ممنوع و مستوجب مجازات است.
بر همین اساس امسال از سوی سازمان حفاظت محیط زیست ممنوعیت هرگونه شکار و صید در یک دوره پنج ساله با هدف بهبود تنوع زیستی در کشور مصوب شد.
گ/6027/6994
خبرنگار: آرزو فلاح** انتشار: محمدرضا شکراللهی
کانال اطلاع رسانی : https://telegram.me/esfahanirna