درمانی که لبخند را زیبا می‌کند/ تأکید بر حفظ دندان‌های شیری

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها - فاطمه محمدی: علم دندانپزشکی امروزه روش‌های راحت و ساده‌تری را برای رسیدن به نتیجه مطلوب به کار می‌گیرد؛ از ارتودنسی‌های پیشگیری تا نامرئی.

ارتودنسی درمانی مختص دوران نوجوانی نیست و بسیاری از بزرگسالان نیز حتی در سنین بالا از این درمان بهره‌مند می‌شوند.

در برخی افراد دندان‌ها ممکن است خیلی نزدیک به هم یا روی هم رویش پیدا کنند و در برخی موارد نیز به دلیل تفاوت سایز فک و دندان‌ها این امر اتفاق می‌افتد، یعنی امکان دارد فک کوچک بوده ولی دندان‌ها بزرگ باشند و برعکس این حالت هم باعث می‌شود، بین دندان‌ها فاصله ایجاد شود.

در مواردی مانند، افتادن و از دست دادن زودهنگام دندان‌های شیری یا دائمی، برخی از انواع مشکلات پزشکی، تصادف و عاداتی مثل مکیدن شصت دست و مواردی از این قبیل هم رخ می‌دهد که فرد را نیازمند ارتودنسی می‌کند.

زمان درمان ارتودنسی

یک متخصص ارتودنسی در این زمینه به خبرنگار مهر گفت: مسائلی را والدین و فرزندان درباره ارتودنسی باید بدانند که به سرعت و راحت شدن کار در ادامه خواهد انجامید.

دکتر محمود پورغزنین در پاسخ به این سئوال که درمان ارتودنسی را از چه زمانی باید شروع کرد؟ اظهار داشت:‌ این موضوع نکته بسیار مهمی است که بیشتر خانواده‌ها به دلیل عدم آگاهی فکر می‌کنند که بعد از سنین ۱۲ الی ۱۳ سالگی باید به ارتودنتیست مراجعه کنند و البته برخی از پزشکان نیز در پیدایش این باور دخیل هستند.

وی با تأکید بر این‌که همانند سایر درمان‌های دندانپزشکی آنچه مقدم بر درمان است درمان‌های پیشگیری ارتودنسی است، افزود: به طور معمول درمان‌های پیشگیری ارتودنسی از زمان رویش نخستین سری از دندان‌های دائمی شروع می‌شود که این درمان‌ها مشتمل بر دو دسته کلی است.

مسائلی را والدین و فرزندان درباره ارتودنسی باید بدانند که به سرعت و راحت شدن کار در ادامه خواهد انجامید

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی قم با بیان این‌که دسته نخست مربوط به رفع مشکلات اسکلتال فکین می‌باشد، ادامه داد: این درمان‌ها مشکلات فک بالا و پایین (مانند عقب و یا جلو بودن فکین) را رفع می‌کند و یا به کاهش شدت مشکل اسکلتی بیمار کمک می‌کند و باعث می‌گردند تا درمان‌هایی که در آینده قرار است انجام شود با هزینه کمتر و سهولت بیشتری انجام شوند.

وی ابراز داشت: این درمان‌ها را که به رفع مشکلات اسکلتی کمک می‌کند درمان‌های اصلاح رشدی می‌نامند که در سنین ۸ الی ۱۲ سال توسط دستگاه‌های ارتودنسی متحرک قابل انجام هستند که البته پس از این دوره و درمان فاز اول، به طور معمول در اکثر موارد نیاز به درمان ارتودنسی ثابت جهت مرتب سازی دندان‌ها می‌باشد.

پورغزنین با اشاره به این‌که دسته دوم درمان‌های پیشگیری، به رفع ناهنجاری‌های دندانی ناشی از کمبود فضا و یا مشکلات قوس دندانی می‌پردازد، ‌ افزود:‌ این درمان‌ها از سن حدود ۷ الی ۸ سال شروع می‌شود و تا رویش تمام دندان‌های دائمی (۱۱ الی ۱۲ سالگی) ادامه می‌یابد.

وی ادامه داد: هدف از انجام درمان در این بازه سنی فراهم آوردن شرایطی است تا در طی آن فرایند جانشینی دندان‌های دائمی به جای دندان‌های شیری با دقت و سهولت بیشتری انجام شود و همچنین به رفع پاره‌ای از مشکلات درون قوسی از جمله نامنظمی‌های دندانی و کراس بایت‌های دندانی و دیگر مشکلات کمک می‌کند که عمده درمان‌ها در این سن توسط پلاک‌های متحرک انجام می‌گردند.

این متخصص ارتودنسی به دسته بعدی درمان‌ها که بیشتر مدنظر مراجعین است اشاره کرد و گفت: دسته بعدی درمان ارتودنسی ثابت است و نیاز به نصب براکت بر روی تک تک دندان‌ها در طی فاز درمان دارد.

وی اظهار داشت:‌ این نوع ارتودنسی پس از رویش تمام دندان‌های دائمی به استثنای دندان‌های عقل انجام می‌گیرد و می‌تواند همراه با جراحی فک باشد و یا به تنهایی جهت اصلاح طیف وسیعی از مشکلات دندانی استفاده شود.

پورغزنین با بیان این‌که درمان ارتودنسی ثابت به طور کلی به دو دسته تقسیم می‌شود، بیان کرد: ابتدا درمان ارتودنسی جامع که در آن تمامی دندان‌های موجود در دهان که شامل قوس دندانی بالا و پایین می‌باشد درگیر می‌شوند و زمان این درمان بسته به شدت مشکل بیمار از یک تا دو سال و یا حتی بیشتر متغیر می‌باشد.

وی به دسته بعدی درمان‌ها اشاره کرد و گفت: دسته بعدی شامل درمان ارتودنسی جنبی است که به طور معمول مربوط به افراد بالغ می‌باشد و به منظور تسهیل سایر درمان‌های دندانپزشکی برای این افراد انجام می‌شود مانند پروتز و ایمپلنت.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی قم ادامه داد: مثال بارز این حالت از دست دادن دندان آسیای فک پایین در اثر پوسیدگی و یا سایر مشکلات می‌باشد که در این حالت دندان‌های مجاور پس از گذشت زمان به محل کشیده شدن این دندان کج می‌شوند. در چنین حالتی هدف از درمان جنبی، اصلاح دندان‌های مجاور فضای دندان کشیده شده می‌باشد تا بتوان به نحو صحیحی نسبت به جایگزینی دندان مورد نظر اقدام نمود.

وی در پاسخ به این سئوال که تفاوت درمان جنبی نسبت به درمان جامع در چیست، گفت:‌ یکی در مدت زمان کوتاه‌تر آن نسبت به درمان جامع و دوم در تعداد دندان‌هایی می‌باشد که در این روش درگیر می‌شوند به‌طوری که بر روی تمام دندان‌ها براکت چسبانده نمی‌شود.

ارتودنسی همراه با جراحی فک

پورغزنین در پاسخ به این سئوال که چه زمانی از جراحی در ارتودنسی استفاده می‌شود؟ ‌ نیز گفت: در مورد بیمارانی است که در سنین رشدی‌شان (۸ الی ۱۱ سالگی) از روش‌های اصلاح رشدی استفاده نشود و مشکل فکی این بیماران به قوت خود باقی بماند و یا رشد ادامه‌دار فک پایین عامل ایجاد مشکل باشد، در چنین شرایطی نیازمند جراحی فک هستیم که البته انجام جراحی فک تا سن ۱۷ الی ۱۸ سالگی به تأخیر انداخته می‌شود.

وی افزود: در مورد این دسته از بیماران درمان ارتودنسی ثابت علاوه بر منظم کردن دندان‌های دائمی سبب آماده‌سازی فک‌ها جهت انجام جراحی فک می‌شود.

در اکثر موارد نهفتگی دندان‌های عقل نیاز به انجام جراحی و کشیدن این دندان‌ها دارد

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی قم در پاسخ به این سئوال که این نوع ارتودنسی در چه مدت انجام می‌شود، گفت: این درمان بسته به شدت مشکل بیمار حدود دو تا دو سال و نیم طول می‌کشد و به این منوال است که در ابتدا به مدت یک تا یک سال و نیم درمان ارتودنسی انجام شده و پس از آماده‌سازی برای انجام جراحی، مشکل فک بیمار توسط جراح فک و صورت رفع گردیده و مجدداً درمان ارتودنسی به مدت چند ماه ادامه می‌یابد.

وی با بیان این‌که یک دسته از مشکلات مربوط به دندان‌های نهفته است، ابراز داشت: البته این نهفتگی با نهفتگی دندان‌های عقل فرق می‌کند چون در اکثر موارد نهفتگی دندان‌های عقل نیاز به انجام جراحی و کشیدن این دندان‌ها دارد.

پورغزنین با اشاره به این‌که در بیمارانی که دندان‌های نهفته دارند از درمان ارتودنسی به منظور تسریع و تسهیل رویش این دندان‌ها کمک گرفته می‌شود، ‌ ادامه داد: در این مورد نیز ابتدا درمان ارتودنسی آغاز شده و پس از طی مدت زمانی که در آن قوس‌های دندان آمادگی لازم را پیدا کنند، مرحله دوم درمان که شامل انجام جراحی می‌باشد آغاز می‌شود که در این مورد لثه روی دندان نهفته توسط جراحی کنار زده شده و پس از آن توسط نیرویی که به وسیله ارتودنسی به دندان وارد می‌گردد، دندان مورد نظر به سر جای خود آورده می‌شود.

پیشرفت‌های جدید در علم ارتودنسی

وی در پاسخ به این سئوال که چه نوع پیشرفت‌های جدیدی در علم ارتودنسی انجام شده است، گفت: در مورد پیشرفت‌های صورت گرفته در علم ارتودنسی می‌توان از ارتودنسی لینگوال نام برد که در این روش دستگاه‌های ارتودنسی بجای سطح رویی دندان‌ها (لبیال)، بر روی سطح زبانی دندان‌ها (مجاور زبان) چسبانده می‌شود که در این صورت هیچ جزئی از دستگاه‌ها قابل رؤیت نیست و البته هزینه بیشتری را برای بیمار به همراه دارد.

این متخصص ارتودنسی با بیان این‌که دسته بعدی پیشرفت‌ها مربوط به ابداع براکت‌های شفاف (سرامیکی) است که همرنگ دندان‌ها و زیباتر هستند، ادامه داد: این نوع براکت‌ها علیرغم مزیت زیبایی مشکلات خاص خود را در درمان دارند و شکسته شدن این براکت در حین درمان می‌تواند از مشکلات این نوع براکت‌ها باشد.

وی با بیان این‌که دسته سوم پیشرفت‌ها در زمینه درمان ارتودنسی، ارتودنسی نامرئی است که توسط تری‌های شفاف داخل دهانی قابل انجام است، ‌ گفت: این نوع ارتودنسی به‌صورت تری‌های شفاف پلاستیکی متحرک هستند که روی دندان‌ها نمی‌چسبند و برای رفع مشکلات خفیف تا متوسط بکار می‌رود.

[cite]از زمان رویش دندان‌های دائمی انجام مراجعات منظم هر ۶ یا ۹ ماه می‌تواند از بروز یکسری از مشکلات جلوگیری کند

پورغزنین گفت: پیشرفت بعدی در علم ارتودنسی، استفاده از ایمپلنت‌های موقتی است که در جهت تسهیل انجام درمان‌های با پیچیدگی نسبتاً بالا می‌باشد که در این مورد از یک پیچ تیتانیومی که تا حدودی شبیه به ایمپلنت‌های مرسوم دندانی می‌باشد استفاده می‌شود.

وی به تفاوت دو نوع ارتودنسی اشاره کرد و گفت: ایمپلنت‌های موقت برخلاف ایمپلنت‌های دندانی موقتی بوده و پس از مدتی از دهان خارج گردیده و برخلاف ایمپلنت‌های مرسوم هیچ‌گونه چسبندگی به استخوان نخواهد داشت و تنها با انجام یک بی حسی ساده قابل گذاشتن و برداشتن می‌باشد.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی قم در پاسخ به این سئوال که والدین از چه زمانی باید فرزندان خود را برای ارتودنسی نزد پزشک ببرند تأکید کرد:‌ از زمان رویش دندان‌های دائمی انجام مراجعات منظم هر ۶ یا ۹ ماه می‌تواند از بروز یکسری از مشکلات جلوگیری کرده و در صورتی که نیاز به انجام درمان ثابت در ۱۲ سالگی باشد، سبب شود که درمان با پیچیدگی کمتری در آن زمان انجام گیرد.

وی ادامه داد: از همین رو است که به والدین تأکید می‌گردد نسبت به حفظ دندان‌های شیری فرزندانشان مبادرت ورزند زیرا دندان‌های شیری بهترین فضا نگهدارنده دندان‌های دائمی زیرینشان بوده و نقش بسزایی را در این زمینه ایفا می‌نمایند.

وی در پاسخ به این سئوال که آیا درمان ارتودنسی سبب پوسیدگی دندان خواهد شد، گفت: درمان ارتودنسی به خودی خود باعث پوسیدگی دندان و سایر مشکلات مانند التهاب لثه نمی‌شود مگر این‌که بیمار در زمان انجام درمان ارتودنسی از همکاری مناسبی با پزشک خود مانند رعایت بهداشت دهان و دندان برخوردار نباشد.