وقتی دورریزها شخصیت هنری پیدا می‌کنند

دومين جشنواره‌ي هنر بازيافت قزوين

زباله‌ها حجم‌ بزرگي از زمين را اشغال كرده‌اند و ديگر ما آدم‌هاي زباله‌ساز نمي‌دانيم چه‌كاركنيم. هنرمندان سراسر دنيا از جمله ايران با استفاده از زباله‌ها و مواد دور ريز و تبديل آن‌ها به اثر هنري سعي دارند به آدم‌ها درباره‌ي توليد زباله تذكر بدهند.

اين آثار هنري قرار است به ما تلنگر بزنند. به اين هنر «جانك آرت» ( Junk Art) گفته مي‌شود.

«چيدمان»، اثر جول دالسون

اثر مارسل دوشان

در ايران هم‌زمان با كشورهاي ديگر، هنرمنداني مثل «ژازه تباتبايي» و «پرويز تناولي» آثار متنوع و جذابي مخصوصاً آثار حجمي تأمل برانگيزي ساخته‌اند. «احمد نادعليان» هم كارهاي بسيار خوبي دارد.

اثري هنری‌ که از مواد بی‏مصرف، دورریزها، ضایعات و آشغال‏های بی‏ارزش ساخته شده باشد، از امكاني جديد در عرصه‌ي هنري خبر مي‌دهد؛ اين‌كه ما تنها مسئول توليد دورريزها نيستيم و بايد به سرنوشت آن‌ها نيز توجه كنيم و باز از‌آن‌ها براي خلق اثر هنري استفاده كنيم. واژه‌ي جانك آرت را برای نخستین‌بار «لارنس آلووی» منتقد هنری، در سال 1961 به‏ کار برد.

اثر رائول هاوسمان

اثر ژازه تباتبايي

در ايران نيز، جشنواره‌هاي گوناگوني در تهران و شهرهاي ديگر برگزار شده است. در اين جشنواره‌ها هنرمندان سعي كرده‌اند با استفاده از زباله‌ها و دورريختني‌ها، اشيا و آثار خلاقانه‌اي بيافرينند.

در مركز آموزش تخصصي و نمايشگاه دائمي سازمان مديريت پسماند هم آثار هنري ساخته‌شده با مواد دور‌ريختني به تماشا گذاشته شده تا يادمان بيندازند كه به سلامتي كره‌ي زمين بيش‌تر اهميت  بدهيم و بيش‌تر به تأثير رفتارمان بر محيط اطراف خود  توجه كنيم.

• تابلوهايي با پيام كمك به زمين

چندي پيش 11 تابلو با موضوع‌هاي محيط‌زيستي در بوستان نياوران نصب شد. اين تابلوها با لوح‌هاي فشرده‌ي شكسته و ديگر مواد بازيافتي تهيه شده بودند تا شعاري را منتقل كنند؛ اين‌كه «‌بياييد به فكر زمين باشيم. جنگل‌ها را ويران نكنيم. به گياهان احترام بگذاريم و زباله توليد نكنيم.»

سيده‌مهشيد محمدي، مسئول آموزش اداره‌ي بازيافت شهرداري منطقه‌ي يك شهرداري تهران در اين‌باره به خبرنگار هفته‌نامه‌ي دوچرخه مي‌گويد: «اين تابلوها به همت خانه‌ي بازيافت منطقه‌ي يك شهرداري تهران و به دست خانم تقي‌خاني درست شده‌اند.

اين هنرمند سعي كرده است با تكه‌هاي لوح‌هاي فشرده كه شكسته شده، اين آثار را خلق كند و به‌نوعي اين پيام را دارد كه مراقب محيط‌زيست باشيم و كم‌تر پسماند توليد كنيم.»

او به خانه‌‌ي بازيافت اشاره مي‌كند: «‌خانه‌ي بازيافت شهرداري منطقه‌ي يك، فعاليت‌هاي گوناگوني را در حال برگزاري دارد. آموزش كودكان و نوجوانان و برگزاري كارگاه‌هاي ساخت با وسايل دورريختني از جمله‌ي اين كارهاست.»

او مي‌گويد: «با كمك كودكان و نوجوانان كاغذهاي باطله را در دستگاهي ريخته و خمير كاغذ توليد مي‌شود و مسير تهيه‌ي كاغذهاي بازيافتي از كاغذهاي باطله را به كودكان ونوجوانان آموزش مي‌دهيم.»

او مي‌گويد: «همه‌ي وسايل در اين خانه‌ي بازيافت از مواد دورريختني ساخته شده است.» به هرحال اگر گذرت به بوستان نياوران افتاد به تابلوهاي آبي و پيام‌هايشان خوب فكر كن.