رابطه ایران-آمریکا فراتر از برجام نمی‌رود

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل-جواد حیران نیا-مریم خرمائی: شماری از نامزدهای رقابت ریاست جمهوری آمریکا به ویژه «دونالد ترامپ» جمهوریخواه با نزدیک شدن به زمان برگزاری انتخابات از احتمال لغو توافق هسته ای (برجام) بین ایران و قدرت های جهانی سخن گفته اند.

چنین اظهاراتی حتی اگر صرفا جنبه تبلیغاتی داشته باشند و عملی هم نشوند دارای اثرات و تبعات روانی بسیاری در عرصه جهانی برای جمهوری اسلامی ایران هستند.

تکرار این اظهارات توسط نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری آمریکا موجب شد تا گفتگویی با دکتر «بارنت آر روبین» عضو ارشد و دانشیار برنامه منطقه ای پاکستان - افغانستان در دفتر مهاجرت و شهروندی کانادا داشته باشیم.

وی از جولای سال ۲۰۰۰ میلادی در دفتر مهاجرت و شهروندی کانادا مشغول به کار بوده است. از ۱۹۹۴ تا سال ۲۰۰۰ میلادی مدیریت مرکز اقدامات بازدارنده و مطالعات صلح و درگیری در شورای روابط خارجی واقع در نیویورک را برعهده داشته و سمت دانشیاری علوم سیاسی در مرکز مطالعه آسیای میانه در دانشگاه کلمبیا از سال ۱۹۹۰ تا ۱۹۹۶ را در کارنامه خود به ثبت رسانده است.

دکتر روبین سمت مشاور ارشد دستیار ویژه رئیس جمهور در امور افغانستان و پاکستان در وزارت خارجه آمریکا را از آوریل ۲۰۰۹ تا اکتبر ۲۰۱۳ بر عهده داشته است. در فواصل نوامبر و دسامبر سال ۲۰۰۱ وی به عنوان مشاور ویژه دبیر کل سازمان ملل متحد در امور افغانستان مشغول به فعالیت بود. او به سازمان ملل متحد در امر نگارش پیش نویس قانون اساسی افغانستان، توافقنامه افغانستان و راهبرد توسعه ملی افغانستان مشاوره داده است.

*پیش بینی شما از آینده توافق جامع اقدام مشترک (برجام) چیست؟

گروه های قدرتمندی وجود دارند که خواهان موفقیت این توافق نیستند. به ویژه، آنها نمی خواهند که برجام به فرونشاندن هر چه بیشتر تنش ها یا همکاری بین دو کشور منجر شود[span dir='LTR'].

این گروه ها همه تلاش خود را می کنند تا شواهدی مبنی بر خیانت طرف مقابل یا سودجویی از این توافق پیدا کنند. ایشان همچنین می توانند از موقعیت خود در دولت یا قوه مقننه (کنگره/مجلس) برای تضعیف توافق استفاده کنند.

من می دانم که ایران از سرعت عمل در رفع تحریم ها راضی نیست و اینکه رهبر عالی انقلاب، آمریکا را به اتخاذ روش های فریبکارانه در مذاکره متهم کرده است.

من همچنین آنهایی را که در دولت آمریکا مسئول اجرای توافق هستند، می شناسم و به تلاش صادقانه ایشان در اجرای آن واقف هستم. همانگونه که ممکن است در جریان باشید، آنها اینجا با انتقادهای بسیار سنگینی از سوی مخالفین توافق هسته ای مواجهه بوده اند[span dir='LTR'].

با این حال، توافق برجام به طور عینی به صلاح منافع ملی آمریکا و ایران است. من اطمینان دارم که هر دو طرف علیرغم  مشکلات و بی اعتمادی ها به تداوم تلاش در زمینه اجرای آن مبادرت می کنند.

*آیا فکر می کنید که رئیس جمهوری آینده آمریکا به برجام متعهد خواهد بود؟

احتمال زیادی هست که رئیس جمهور آینده آمریکا «هیلاری کلینتون» باشد- همان کسی که باب مذاکرات محرمانه با ایران را در کشور عمان باز کرد. «جک سولیوان» مشاور ارشد سیاست خارجی وی هم در تیم مذاکره کنندگان هسته ای آمریکا حضور داشت. علاوه بر این، اگر حزب دموکرات از جایگاه قدرتمندتری در هر دو مجلس نمایندگان و سنای آمریکا برخوردار شود ؛ رئیس جمهور هم با فشار کمتری مواجهه خواهد بود[span dir='LTR'].

مشکل احتمالی این است که در بیانیه های عمومی، خانم کلینتون از تحریم های بیشتر علیه ایران به دلیل پیگیری برنامه موشک های بالستیک و همچنین پشتیبانی از تروریسم، حمایت کرده است. اگر وی چنین قوانینی را پیشنهاد کند، به تصویب خواهند رسید[span dir='LTR'].

البته تا ایران اقدام ناگهانی و جدیدی انجام ندهد، شورای امنیت سازمان ملل متحد با چنین تحریم هایی موافقت نخواهد کرد اما با توجه به جایگاه بین المللی دلار آمریکا در تراکنش های مالی، تحریم های یکجانبه آمریکا می تواند موثر باشد.

علاوه بر این، به نظر می آید که در کنگره آمریکا تمایل برای حمایت از چنین تحریم های اضافه ای وجود داشته باشد و لابی راست گرای حامی اسرائیل وعربستان سعودی احتمالا از این تحریم ها حمایت می کنند. (توجه داشته باشید که یک لابی لیبرال حامی اسرائیل هم وجود دارد که در حال قدرت گرفتن است و از برجام هم حمایت کرد-  این کاری است که اکثر کارشناسان امنیتی در داخل خود اسرائیل هم انجام می دهند).

آمریکا اینگونه استدلال خواهد کرد که تحریم های اعمال شده بر سر مسائل غیر هسته ای ربطی به توافق ندارند حال آنکه ایران هم اینگونه استدال می کند که وضع چنین تحریم هایی نشان دهنده عدم صداقت آمریکا یا در بهترین حالت ممکن عدم عمل به روح برجام است. این به مخاطراتی که پیش روی برجام است می افزاید، اما حتی در این مورد نیز امکان حفظ توافق وجود دارد. با این وجود، فراتر از موضوع برجام، امیدی به فرونشاندن تنش بین دو کشور وجود ندارد[span dir='LTR'].

*آیا اگر رئیس جمهور بعدی آمریکا برجام را نقض کند، متحدین واشنگتن از اقدام وی حمایت می کنند؟

خیر و چنانچه آمریکا تحریم های جدیدی را اعمال کند- البته در صورتیکه ایران اقدام جدیدی را انجام نداده باشد- آنها از تحریم های جدید هم حمایت نخواهند کرد[span dir='LTR'].