تصویر سازی نگارینه خط با تکیه بر هارمونی و همنوایی خط و رنگ هاست

به گزارش روز شنبه خبرنگار هنرهای تجسمی ایرنا، هنرمندان نگارینه خط، خوشنویسی، نگارگری و معماری همواره تبلوری از فرهنگ ایرانی است. آنها با تلفیقی از ارزش های تاریخی، ملی و مذهبی، هنر خود را به روز می کنند.
این هنرمندان با هنر خود حس انسان های بصیر و آزاد، آنان که گرفتار پریشانی، آشفتگی و قید و بند روزمره گی نیستند را تحریک کرده و تاثیرات آنی می گذارد؛ تاثیری که شاید تا ابد در ذهن انسان حک و ماندگار شود.
استاد عباس رحیمی مبدع نگارینه خط در سال 1339 در تهران چشم به جهان گشود. از همان دوره ابتدایی دستخط او به عنوان الگو به سایر همشاگردی هایش نشان داده می شد اما تا سال 1365 خط رحیمی همچنان وحشی باقی ماند تا همان سال در طی خدمت سربازی بواسطه شروع دوستی با ' دایم امید ' با خط کلاسیک ایرانی یعنی قلم نستعلیق آشنا شد.
وی از آن پس با دیدن آثار استاد امیرخانی و سایر هنرمندان این عرصه مشق نظری و عملی تشنگی بی حد و حصر خود را برای یادگیری سیراب کرد و گاهی هم در امتحانات انجمن خوشنویسان به شکل متفرقه شرکت کرد. از سال 72 که در امتحانات دوره ممتاز قبول شد، زندگی او به ناگاه دستخوش تغییر و تحول شده و کاملا به سمت ورزش سوق پیدا کرد، برای مدتی به طور کلی از وادی خط منفک شد و از آنجایی که هنر از هنرمند جدایی ناپذیر است در سال 89 که رحیمی از آن به عنوان اتفاقی مبارک نام می برد به محضر استاد کابلی راه یافت و تا سال 91 از این سرچشمه هنر خط شکسته نستعلیق کسب فیض کرد، و درحال حاضر هم چند سالی است (با وجودی که استاد کابلی دور از وطن است) که افتخار شاگردی وی را دارد.
گفت وگویی با وی انجام دادیم که از نظرتان می گذرد:
** س: ابداع شیوه نگارینه خط یک ضرورت برای هنر خط ایران بود یا پاسخی به نیاز روحی خودتان؟
- طبیعتا هنرمند، فرزند زمان خویش است و نه تنها ضرورت های فرهنگی، اجتماعی و هنری عصر خود را دریافته، بلکه سعی دارد گامی فراتر از زمان خود برداشته و رسالتش را انجام دهد، اما انگیزه او از درون و ذات او ازسرچشمه می گیرد. ابداع، یک پدیده درونی است، هنر خلاقانه، بی توجه به عادات و تکرار مکررات، خود را به مسیر تکاملی پیوند زده و به خلاقیت فطری خود امکان بروز و ظهور می دهد. ابداع این شیوه، پاسخی به ندای درونی ام بود، اما نگاه های مشتاقانه مخاطبان و اهل هنر به آثار نگارینه خط، نمود بیرونی ضرورت کار نواست و پرهیزاز تکرار درهنررا تایید می کند.
** س: آیا احساسی که در زمان خلق آثار نگارینه خط دارید با احساسی که خوشنویسی سنتی می کردید یکی است؟
- نگارینه خط تصویر سازی نگارینه خط باتکیه بر هارمونی و همنوایی خط و رنگ هاست. کار هنری حال خاص می طلبد، در وادی پاک هنر خوشنویسی، زیباترین اشعار، جملات و متون کتب آسمانی و نام های پر جلال خداوند تحریر می شود، خلق آثار در نگارینه خط فارغ از فضای معنوی خوشنویسی، مبتنی بر آزادی عمل و بداهه نویسی است. استفاده همزمان از دانگ های قلم از غبار تا جلی در قالب یک اثر با ده ها مرکب رنگی و تصمیم گیری در مورد انتخاب اندازه قلم و رنگ در کسری از زمان صورت می پذیرد، بنابر این، روند حرکت هنری نیازمند رهایی کامل روحی است. جایی که تصمیم گیرنده اصلی، نه عقل بلکه احساس است.
س: لطفا کمی از بازخورد کار خود در میان مردم و همینطور خطاطان و نقاشان بگوئید.
- به جرأت عرض می کنم که توشه ادامه حرکت برای تمام عمرم را پس از اولین نمایشگاهم با عنوان شبانه های زرین یک در موزه رضا عباسی گرفته ام. برخورد بسیار مثبت از طرف خاص و عام، ایرانی و غیرایرانی، کودک و بزرگسال و دیدار پیشکسوتان و اساتید بزرگ خط، نگارگری، موسیقی، عکاسی، مجسمه سازی، هنرمندان سینما و تلویزیون و حتی نویسندگان و شعرا و تایید گرم و صادقانه شان، بیانگر ایجاد حس مشترک و ارتباط گیری ایشان با آثار بود. به راستی دیدن چشم های اشکبار بیننده خارجی و هنردوستان ایرانی که با تابلوها ارتباطی احساسی و فرهنگی برقرار کرده اند برایم شگفت آور، شوق انگیز و افتخار آمیز است.
** س: چه کسی از افراد شاخص هنر خوشنویسی مشوق شما بوده است؟
- ابداع نگارینه خط حاصل یک جوشش درونی بود که از سال 68 آغازشد، این جوشش با تأیید و حمایت یکی از پرآوازه ترین خطاطان تاریخ معاصر جهان، استاد کابلی خوانساری تبدیل به چشمه ای زاینده شد، ضمن اینکه اساتید نام آور عرصه هنر ایران و جهان از جمله استادان سلحشور، بختیاری، مرادی، فلاح، سبزه کار، دریاباری، رینه ای، احراری، فخاری،د فراست، خرمشاهی، حضرتی، عباس رفیعی، پرفسور شمس انوری، پرفسور فخیمی و باقر آقامیری و بسیاری از اساتید خوشنویسی و سایر حوزه های هنری، نگارینه خط را تأیید و تشویق نموده اند.
** س: مشکلاتی که در این راه داشته اید بیشتر از ناحیه مقاومت خوشنویسان بود یا از ناحیه سیستم اداری ارشاد و مراجع هنری؟
- در طول تاریخ همواره نوگرائی و نوآوری با مقاومت رو به رو بوده است اما به مرور زمان آنهم پس از اثبات حقانیت، مورد اقبال و پذیرش قرار گرفته و جایی برای خود باز کرده اند. مهمترین شاخصه شیوه نگارینه خط، به عنوان یک گرایش نوین درخط ایران، استفاده از قلم خوشنویسی و پرهیز از دفرمه کردن کلمات برای شکل سازی و حفظ اصالت خط ایرانی است.
نتیجه داشتن این امتیاز مثبت، تأیید این شیوه توسط اکثریت قریب به اتفاق اساتید انجمن خوشنویسان و حتی مخالفان نوگرایی در حوزه خط بوده است. همانطوریکه شما در رسانه یزرگ و ملی ایرنا با محبت و لطف، نمایشگاه های مرا در سراسر کشور پوشش خبری داده اید، شبانه های زرین همواره در اماکن و موزه های وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ، سازمان گردشگری و یا شهرداری و عمدتا بدون هزینه برگزار شده اند و این همه، نشانه حمایت است، اما مشکل عمده، عدم برپایی نمایشگاه ها و ارائه نگارینه خط در خارج از کشور است که امیدوارم سازمان های ذیربط از جمله سازمان فرهنگ و ارتباطات، وزارت ارشاد، سازمان گردشگری و رایزنی های فرهنگی، با مدیریت مناسب گام های موثری در شناساندن فرهنگ و هنر اصیل ایرانی بردارند.
**س: درجه هنری شما از نظر ارشاد چیست؟ آیا راضی هستید؟
- ممیزی آثار هنری برای فروش در حراجی های مختلف اغلب تابع اعمال سلیقه های شخصی و معمولا بدون توجه به ارزش های هنری اثر است، این رفتار شاید از نظر صنفی و تجاری قابل توجیه باشد اما ممیزی درجه هنری مسئله دیگری است، مشکل زمانی آغاز می شود که ممیز درجه هنری اتفاقا خود فروشنده آثار هنری هم باشد. طبیعتا گرایش های خطی و صنفی بر اعمال قضاوت عادلانه تاثیرات نامطلوبی خواهد گذاشت و در نتیجه ابداع یک شیوه خط از منظر چنین ممیزی قابل تشخیص و بررسی نخواهد بود. اخذ درجه دو هنری قطعا اثرات منفی در پیشبرد اهداف نگارینه خط نخواهد داشت اما امیدوارم با تصحیح نحوه ممیزی درجه هنری از بی انگیزه شدن هنرمندان جوان جلوگیری شود.
**س: با تمام این مشکلات که گفتید چرا ادامه می دهید؟
- در ادامه این مسیر تمرکزم روی ارزش های اصیل هنر و فرهنگ ایرانی است، نه در حوزه ورزش و نه در وادی هنر هیچگاه تکیه ای به مدرک نداشته ام، هنر خط ایران بخش بزرگی از فرهنگ جهانی است، ارائه موفق این هنر، مستلزم بروز رسانی این هنر است که رو به پیشرفت است و تلاشم براین است که به قدر استطاعت در این مهم سهیم باشم و توشه راه و انگیزه های بیرونی ام، نه مدرک و نه کسب درآمد، بلکه انرژی ناب و بی پایانی است که از مخاطبان دریافت می کنم.
**س: از نمایشگاه هایتان بگوئید؟
- شیوه نگارینه خط در سال 91 در موزه رضا عباسی با حضور چهره های شاخص هنر و ورزش ایران و تحت عنوان شبانه های زرین رونمایی شد، سال 92 در گنجینه هنر یزد، سال 93 در سالن ارشاد استان قزوین و در همان سال در موزه شهر بابل و سپس در زمستان همان سال در موزه شهرداری و موزه مشاهیر برج میلاد تهران نمایشگاه های موفقی برگزار شد به طوریکه به پیشنهاد مدیریت هنری برج میلاد در اریبهشت 94 تمام آثارم در گالری هنری برج میلاد به نمایش عموم درآمد و تقریبا تمامی نمایشگاه ها تمدید شده اند.
**س: قصد فروش آثار را ندارید؟
- به علت محدود بودن تعداد آثار، با وجود اینکه از طرف چهره های شاخص سیاسی و اجتماعی چندین کشور از جمله ترکیه، آذربایجان وعمان پیشنهادهای عالی داشتم اقدام به فروش نکردم، امسال نمایشگاهی در برج میلاد و به قصد فروش برگزار خواهد شد.
** س: برخورد هنرمندان خارجی با هنر شما چگونه است؟
- برخورد اساتید هنر و هنرمندان غیر ایرانی و نحوه ارتباط گیری آنها با آثار که به گفته خودشان منجر به شناخت بهتر هنر و فرهنگ ایرانی شده، برایم انگیزه بخش و افتخارآمیز بوده است.
**س: شما هم استاد کاراته هستید و هم در وادی هنر متبحر، این دو چه سنخیتی با هم دارند؟
- تعریف من از هنر انجام یک حرکت حسی با بالاترین کیفیت و تسلط و در نهایت زیبائی است. در هنرهای رزمی و همینطور هنر خطاطی، هنرجوی مستعد با تکیه بر تمرینات عقلانی مداوم و بی وقفه، حرکات و تکنیک ها را پس از سالها تمرین و ممارست تبدیل به یک عادت حسی می کند که ورای عقل است، هر هنری در این سطح ناب و آسمانی است.
**س: آیا هنر شما به حد بلوغ رسیده ، آیا بهترین اثر خود را خلق کرده اید؟
- معتقدم همانطور که کل جهان و از جمله جسم انسان هر لحظه در حال تغییر و تحول است، طرز تفکر و روحیات او هم در حال رشد و تکامل است. اما هیچگاه در هیچ زمینه ای چه علمی، چه ورزشی یا هنری احساس بلوغ یا استادی نداشته ام و تا هستم کودک درونم به کنجکاوی و بازیگوشی های کودکانه خود سرگرم خواهد بود. بنابراین مطمئنم که در خلق هر تابلو، هدفم ارائه بهترین کار بوده، به گذشته برنمی گردم، به این ترتیب دلبستگی خاصی به کارهای قبلی ندارم، نه اینکه آنها را دوست نداشته باشم اما برای تکرار آنها نه دلیلی دارم و نه اشتیاقی و به عنوان یک جواب کلی باید بگویم شاید هنوز در هیچ هنری بهترین اثر خلق نشده باشد.
**س: برخورد شما با کسانی که از این سبک تقلید می کنند چگونه است؟ موضع می گیرید یا تشویق می کنید؟
- تکرار کار دیگران منطبق با قانون تکامل نیست، اگر چنین بود ما هنوز داخل غارها بودیم، در حوزه هنر هم همینطور است، اما یک هنرجو در ابتدای کار و در زمان کارآموزی تا رسیدن به مراحل تخصصی چاره ای جز تقلید ندارد، بحث این است که هنرمند پس از دریافت و درک هنر کلاسیک و تجربه و تبحر در آن، به مرور جوهره وجودی خود را به آنچه آموخته اضافه کند، منظورم این نیست که لزوما همه نوآور باشند اما معتقدم خوب است اساتید، آزادی عمل بجا و به موقع را به دانشجوی مستعد بدهند، یادگیری اصول آکادمیک و پیروی کامل از دستور العمل های استاد نه یک چارچوب محدود کننده بلکه به منزله پر و بالی است که به هنرجوی خلاق قدرت پرواز می دهد.
طبیعتا هنرجویان نگارینه خط و یا کسانیکه از این روش پیروی می کنند نیز از این قاعده مستثنی نیستند.
**س: شیوه و آثارتان را ثبت کرده اید؟
- بله به توصیه اساتید و دوستانم 'نگارینه خط' را به عنوان یک شیوه نوین در خط ثبت کرده ام ، ضمن اینکه تک تک آثارم در قسمت مالکیت معنوی وزارت ارشاد با نام و تصویر به ثبت رسیده اند.
**س: چه انتظاری از مدیران هنری دارید؟
- کپی کاری و استفاده از تکنیک های کامپیوتری، ابزاربرش لیزی و امکانات چاپ دیجیتال روی بوم و سایر مصالح و رنگ گذاری با استفاده از ایربراش و کاردک روی کار چاپ شده، مرز بین کار دستی و هنر اصیل خط را مخدوش کرده و معنای واژه هنر نیز دچار ابهام و گسستگی است. هنر معیار و سنگ محک قابل اعتمادی ندارد به همین دلیل در بسیاری از موارد مدیران هنری ناخودآگاه، از تجار هنری، مجموعه داران و دلالان هنری پیروی می کنند. انتظار این است که مدیران هنری ضمن همدلی و همفکری با هنرمندان با شناخت کامل درجهت رشد و بالندگی ریشه های هنر اصیل کوشش کنند و به قول و سفارش سعدی 'تماشا کنان بستان' باشند.
**س: اتفاقات پیرامون ما و اتفاقات جهانی چه تاثیری در کار شما می گذارد؟
- حافظ می فرماید: از صبا هر دم مشام جان ما خوش می شود... در تمرینات هنرهای رزمی و با عمل به آموزه های دینی آموخته ام که در زمان حال و در ' دم ' زندگی کنم ، زندگی هنرمند هم زمان حالی است، او هر لحظه رشد می کند و در'آنی'، دنیای اطرافش را به سرعت رصد کرده و تاثیر گرفته و آنرا در هنرش بازتابی ملموس می دهد، هنرمندی که فردایش با امروز تفاوتی نکرده باشد به دام تکرار خود مبتلا خواهد شد.
**س: آیا سوژه ای ذهن شما را مشغول کرده که در پی فرصتی برای انجامش باشید؟
- بله موضوعات مختلفی از طبیعت، تاریخ، موضوعات دینی و انسانی در ذهن دارم. در خلق بعضی از آثار، برای انتخاب موضوع، شکل، شعر و مطالعات مربوطه تا سه سال وقت صرف کرده ام تا آمادگی لازم را پیدا کنم.
**س: ازخودتان راضی هستید یا شکایتی هم از خود دارید؟
- حس می کنم در حیطه ورزش کاراته، چه به عنوان یک مدال آور و چه در کسوت مربی، دینم را به این ورزش و وطنم ادا کرده ام، شاگردانم سالها در خدمت تیم ملی ایران بوده و در جهان و آسیا کسب مقام کرده اند و تقریبا همه آنها در صحنه زندگی نیز موفق هستند، در دنیای گسترده هنرهم تلاشم بر این است که به خواست و یاری خداوند، زیبائی های پنهان مانده خط ایرانی را درقالب و شکل دیگری ارائه دهم.
اما همیشه این دغدغه را دارم که آیا وظایفم را در مقابل موهبت های الهی انجام داده ام یا خیر؟
**س: به جز کاراته و نگارینه خط کدام هنر را دوست دارید؟
- همه هنرها با تمام تنوعشان از اصول و قوانین مشابهی تبعیت می کنند و شخصا به هر اثر هنری در هر زمینه ای علاقه مندم، به ویژه هنرهای تلفیقی.
**س: تفریح شما چیست؟
- سعی می کنم ورزش کنم، جز کاراته به تنیس روی میز و ورزشهای راکتی و همینطور یوگا علاقه خاصی دارم ، گوش کردن موسیقی و دیدن مسابقات ورزشی و همینطور سفر به همراه خانواده هم عالی است.
**س: مطلبی دیگری دارید؟
- همواره وام دار محبت اساتید و مردم بزرگوار و هنر دوست هستم. از شما و همکاران محترمتان که نقش مثبت و سازنده ای در اطلاع رسانی صحیح دارید بینهایت سپاسگزارم.
از: صدیقه بهارلو
فراهنگ**9338**1027