طرح ها توجیه زیست محیطی داشته باشد/خطرات از رگ گردن نزدیک‌ترند

به گزارش خبرنگار مهر، محیط زیست در استانی که از یک سو حاشیه آن را دشت کویر احاطه کرده و از سوی دیگر میزبان کهن سالترین جنگل جهان است و همچنین زیستگاه ها، پارک ها و مناطق حفاظت شده ای مانند توران، دشت کویر، پارک ملی صیدوا، منطقه حفاظت شده پرور و ده ها ظرفیت محیط زیستی دیگر به شمار می آید، همیشه یکی از مهمترین موضوعات در محافل اجتماعی و سیاسی است.

هر از گاهی شنیدن اخبار منفی و مثبت باعث می شود تب و تاب محیط زیست در استان سمنان بالا بگیرد و مردم دیار قومس و سمن های پرشمار محیط زیستی اش هر از گاهی رصد نوعی گونه جانوری نادر مانند یوز آسیایی به وجد می آیند و گاهی هم با خبر تلف شدن گونه ای یا کشیدن جاده ای در میان یک زیستگاه به خشم آیند اما نقطه اشتراک همه این اخبار آن است که به نظر می رسد مردم استان سمنان محیط زیست را در زمره پنج اولویت نخست خود می دانند.

در این بین اما حفاظت از محیط زیست در استانی که از لحاظ وسعت هفتمین استان پهناور کشور است و فاصله بین شهرهایش بسیار زیاد، وظیفه ای دشوار است و مسئولان محیط زیست نیز همواره از تعداد کم نیروهای خود در این زمینه شکایت دارند لذا این وظیفه دولتمردان است که با اتخاذ تدابیر ویژه در کنار فرهنگ سازی و آموزش، به فکر حفاظت از این ذخایر ملی باشند تا بتوانیم سرمایه امروز را برای آیندگان نیز نگه داریم.

درباره آخرین وضعیت محیط زیست استان سمنان با محمدرضا خباز نماینده عالی دولت در استان و استاندار سمنان به گفتگو نشستیم.

*امروزه بزرگترین مشکل استان حتی در مقوله محیط زیست خشکسالی است در این باره توضیح دهید.

استان سمنان بیش از ۲۰درصد از  مساحت خود را  تحت مدیریت محیط زیست حفاظت می کند که این رقم حدود  دوبرابر  شاخص در سطح ملی و نشان دهنده ظرفیت بالای این استان است همچنین حدود یک چهارم از تنوع زیست محیطی پستانداران و پرندگان، بیش از ۴۰گونه خزنده و تمامی گونه های گربه سانان در کنار یک دهم تنوع زیستی گیاهان شناخته شده کشور، در مناطق تحت حفاظت استان سمنان میزبانی و حفاظت می شوند لیکن جای دارد از حافظان مظلوم این منابع حیاتی که با اهداء جان و اعضاء بدن خویش از میراث طبیعی ما حفاظت می کنند تقدیر کنیم.

اما تغییرات اقلیمی و خشکسالی های پی در پی این شبکه حیاتی را در معرض مخاطره قرار داده است همچنین بقاء این سرمایه های ملی به تامین آب وابسته است و به جز شهرستان گرمسار که حق آبه ناچیزی از حبله رود دارد هیچیک از شهرهای استان دارای منبع آب سطحی نیستند و تمامی آب قابل استحصال برای مصارف شرب، صنعت و کشاورزی از آبهای زیرزمینی تامین می شوند.

*برای مقابله با پدیده خشکسالی و حفظ همین چاه ها که تنها منبع آب استان هستند چه کرده اید؟

تمام  چاه های کشاورزی استان سمنان  مجهز به کنتور  هوشمند شده اند، سطح آبهای زیر زمینی استان  هم بطور  میانگین تا یک متر در سال افت می کنند لذا راهکارهای صرفه جویی ومدیریت مصرف آب نیز تقریبا در تمامی شهرهای استان عملی شده، قالب اراضی کشاورزی به آبیاری تحت فشار مجهز شده اند و تمامی چاه های آب کشاورزی مجهز به کنتور هوشمند هستند.

از سوی دیگر تمامی شهرستان ها و شهرک های صنعتی استان یا به شبکه های جمع آوری  فاضلاب مجهزند و یا شبکه های  آنها در شرف احداث  و در دست اقدام هستند همچنین  شبکه آبیاری فضای سبز از  شبکه آب  شرب جداسازی  شده و الگوی  کشت فضای  سبز نیز  متناسب با اقلیم خشک تغییر یافته است اما باز هم  همه اینها کافی نبوده و چنانچه آب مورد نیاز  شرب مردم در چشم انداز ۲۰ساله از خارج از حوزه تامین نشود بحران بی آبی و تخلیه سکونتگاه ها خطر جدی و نزدیک است.

*یکی از دغدغه های محیط زیستی تخریب طبیعت برای آبرسانی به سمنان است در این باره نیز توضیح دهید؟

ابتدا باید گفت۱۰۰کیلومتر بالاتر از منبع آبی مطمئنی وجود  دارد که می توان با انتقال آن تداوم  بخشی از حیات را در این استان تضمین کرد لیکن مسیر لوله گذاری نیز در بخش های  اصلی و جنگلی موجود است و نیاز به تخریب مجدد نیست طبیعی است که هر پروژه ای حتی برای نجات حیات، آثاری بر محیط زیست خواهد داشت اما هنر دانش بشر در این است که این آثار را به حداقل برساند.

لیکن انتظار مردم  و مسئولان از کارشناسان، اساتید و مدیران صاحب تجربه در محیط زیست کشور، ارائه راهکارهای علمی و خلاق برای حل مسئله است نه پاک کردن صورت مسئله چرا که سمنان تشنه است و این مسئله اصلی محسوب می شود.  

بدون شک، داشتن محیط سالم  از نعمت های  الهی و از امور مورد توجه مردم است امروز نه تنها  بیش تر کلان شهر ها، بلکه شهرهای کوچک و گاهی جنگل ها و دریاها، از جبهه متعدد مورد تهاجم واقع شده اند توسعه صنعت نیز به رغم خدمات فراوان آن به بشر، خسارات بسیاری به منابع زیست محیطی وارد کرده که دامنه آن افزون بر انسان، جانوران و گیاهان را نیز در بر گرفته است لیکن کاهش منابع قابل تجدید به ویژه کمبود  آب و مواد غذایی، تغییرات زیست محیطی در سطح جهان، آلودگی ها، سلاح ها هسته ای یا بیو لوژیکی، کاهش تنوع بیو لوژیکی  و افزایش گرسنگی و فقر  برخی از بحران ها هستند.

برخورداری از مواهب طبیعی به یک نسل خاص اختصاص ندارد بر این اساس، هر گونه استفاده ای از منابع طبیعی که به نابودی آن ها بیانجامد یا سبب آلوده سازی محیط زیست شده ممنوع است چرا که ما معتقدیم داشتن محیط زیست سالم  یکی از مولفه های برقراری رفاه در جامعه است و این اصل اقتضاء می کند با هر فعالیتی که به گونه ای رفاه عمومی را مختل می سازد، برخورد شود.

*شما همواره به دانش محیط زیست برای کاهش تخریب تاکید دارید در این باره نیز توضیح دهید.

بله بنده معتقدم که در نهایت امروزه هیچ شهر و کشوری نمی تواند ادعا کند که در چهار چوب مرزهای سیاسی خود حاکمیت و آزادی کامل برای انجام هر نوع بهره برداری و تخریب منابع طبیعی و محیط زیست را دارد بلکه به اعتبار این جنبه از حقوق بشر، امروز حق حاکمیت سرزمینی کشورها مشروط به عدم بروز هرگونه خسارت اعم از خسارات زیست محیطی  به سایر کشور هاست و هر کشوری از  سطح دانش و بینش  محیط زیستی بیشتری برخوردار باشد امکانات بهتری برای  بهره برداری خردمندانه از منابع طبیعی خود فراهم خواهد ساخت و این یعنی همان مفهوم توسعه پایدار جوامع بشری که برای نیل به آن تلاش می کنند.

اولین شرط توسعه پایدار کشور ارتقاء سطح دانش محیط زیستی و برخورد علمی با پدیده های طبیعی است براین اساس ما حق نداریم مادامی که از علم کافی نسبت به آثار یک پدیده بر محیط زیست برخوردار نیستیم آن را دچار دخل و تصرف و هر گونه تغییر کنیم استان سمنان واجد نمونه های خوبی در این زمینه است، این استان بیش از ۲۰درصد مساحت خود را تحت مدیریت محیط زیست حفاظت می کند و این رقم حدود  دو برابر این شاخص در سطح ملی است.

*دراین باره آیا می توان گفت دولت موفق عمل کرده است؟

از جمله اقدامات بسیار لازمی که دولت تدبیر و امید باید انجام دهد کمک به پا گیری و رشد تشکل های مستقل و هوشمند مردم نهاد به ویژه در مورد حفاظت  از محیط زیست و حقوق شهروندی است تشکل های مردم نهاد محیط زیستی نسبت به سال  گذشته از نظر  کمی و کیفی رشد داشته اند، دوره های آموزشی توانمند سازی تشکل های مردم نهاد زیست محیطی در سطح ملی برگزار شود همچنین انجام مطالعه تطبیقی به عنوان روش های نوین و اثر بخش مشارکت مردمی در حفاظت از محیط زیست نتایج حاصل از این تطبیق در اختیار سازمان های  مردم نهاد زیست محیطی  قرار می گیرد و برنامه های سازمان حفاظت محیط زیست نیز در این راستا تنظیم می شود.

تخریب محیط زیست و مشکلات زیست محیطی از چالش های جدی و امنیتی در آینده بشمار می رود و حوزه های امنیت روانی، بهداشتی و غذایی جوامع را به جد درگیر می کند لذا ضرورت دارد که ابعاد  مختلف تبعات و مشکلات زیست محیطی در قالب محتوا و شیوه های تاثیر گذار برای اقشار مختلف مردم بیان شود و خروجی آن به مشارکت هرچه بیشتر مردم در حفاظت از محیط زیست بیانجامد، رویه های موجود چنین هدف بزرگی را محقق نمی سازد.

*خطر زوال محیط زیست امروز چه میزان جدی است؟

امروز در جهانی به سر می بریم که منابع حیاتی آن هر روز محدودتر می شود و جمعیت بهره بردار از این منابع هر روز  بیشتر و قدرت  بشر برای سرعت بخشیدن به بهره برداری  از این منابع  محدود  با نرخ فزاینده ای روبه افزایش است جمعیت جهان به مرز هفت و نیم میلیارد  نفر نزدیک می شود و به واسطه فعالیت های نابخردانه این جمعیت رفاه طلب برای تامین نیازهای آب، غذا، انرژی، مسکن و پناه خود و بهره برداری غیر اصولی  از منابع حیاتی بطور متوسط هر شش ثانیه، یک هکتار جنگل نابود می شود، ۱۰ هزار تن دی اکسید کربن تولید و به اتمسفر  وارد می شود، دو هکتار به بیابان های جهان اضافه می شود، دو هزار  کیلو گرم مواد  شیمیایی  و سمی وارد خاک و هوا شده و سالانه یک دهم  درجه سانتی گراد زمین گرم می شود.

این وضعیت متاسفانه تصویر ۱۰۰ سال آینده تنها سیاره قابل سکونت بشر را در پرده ای از ابهام قرار داده است خطر خشکسالی، زوال منابع آب سطحی، افت  شدید آب های زیر زمینی، نشست زمین، وقوع  فرو چاله های سهمگین، فرسایش و نابودی خاک، نابودی  جنگلها و مراتع، تغییرات آب، هوا و گرمایش زمین، طوفان ها و سیلاب های مهیب، زوال تنوع زیستی، آلودگی  آب، خاک  و هوا و بحران پسماندها و نهایتا  فقر و گرسنگی همه خطراتی هستند  که از رگ گردن به ما نزدیکترند و یکی پس از دیگری گریبانگیر شهرها، روستاها و مراکز  جمعیتی می شوند.

نکته مهم اینجاست که در برابر وقوع این خطرات احدی از آحاد بشر در جزیره ای امن نیست چرا که بحران های محیط زیستی از مرزهای سیاسی استانی و بین المللی تبعیت نمی کنند همچنان که شاهدیم پروژه های سد سازی کشور ترکیه موسوم به گپ موجب خشکیدن تالاب های عراق، سوریه و وقوع کانون های تشکیل ریز گرد شد و چگونه تنفس مردم ۲۷ استان  کشورمان را دچار مشکل کرده است.

همه  ما باید برای داشتن  محیط زیستی سالمتر تلاش کنیم  و اگر قرار است طرح های عمرانی و اقتصادی اجرا شود باید از نظر فنی، اقتصادی، مالی و زیست محیطی توجیه لازم را داشته باشد و اگر با اجرای این طرح مشکلاتی برای محیط زیست پیش می آید طرح های مقابله با آن را اجرا کنیم در این صورت به اقتصاد، تلاش، کار و تولید بهاء داده ایم و همچنین مانع از آلودگی محیط زیست شده ایم.