هم‌اندیشی جهانی برای فردای بهتر شهرها

رئيس‌جمهور به‌عنوان نخستين سخنران اين اجلاس بين‌المللي از اهميت ارتباط شهرهاي جهان با يكديگر سخن گفت و آن‌را عامل تقويت پيوندهاي عاطفي، فرهنگي، اقتصادي، اجتماعي، علمي و مديريتي بين ملت‌ها و دولت‌ها دانست. روحاني با اشاره به‌وجود 117هزار عضو شورا در يكهزار و 240شهر و 35هزار روستا گفت: ايران داراي اقوام، سلايق مختلف، ويژگي‌هاي اقليمي متفاوت و همسايگان گوناگوني است و بي‌ترديد در چنين كشوري براي اداره يك شهر و حتي يك محله به هر مقدار كه بتوان بايد از نظرات و افكار مردم استفاده كرد.

• تأكيد دوباره بر قانون مديريت يكپارچه شهري

تأكيد ديگر رئيس‌جمهور بر تحقق مديريت يكپارچه شهري بود و اينكه در اين زمينه اگر نياز به مقررات و قوانين جديدي وجود دارد بايد وضع شود. تحقق مديريت يكپارچه شهري سال‌هاست كه از سوي مديران شهرها و كارشناسان پيگيري مي‌‌شود و با توجه به وعده رئيس‌جمهور در ارديبهشت‌ماه گذشته درباره تهيه و تدوين 2 لايحه مديريت يكپارچه شهري و درآمدهاي پايدار، اميدها براي مصوب شدن اين دو قانون پررنگ‌تر از قبل شده است.

اما رئيس‌جمهور در بخش ديگري از سخنان خود به آسيب‌هاي اتكا به درآمدهاي نفتي اشاره كرد و اظهار داشت: به همان ميزان كه اتكاي كشور به درآمد نفتي مضر است از آن زيانبارتر، اتكاي درآمد شهرداري‌ها به فروش تراكم است و براي اين كار همانطور كه بايد بودجه كشور از درآمد نفتي جدا شود از آن طرف هم بايد منابع درآمد پايدار و سالم براي اداره شهرها ايجاد شود. شهردار تهران نيز پيش از اين به دولت پيشنهاد داده تا با پرداخت حقوق قانوني شهر و اعتبارات مصوب چون بودجه حمل‌ونقل عمومي يا حتي پرداخت عوارض پسماند و نوسازي ساختمان‌هاي دولتي، مديريت شهري را در اداره پايتخت كمك كند.

رئيس‌جمهور مشكلات موجود در حوزه شوراها و شهرداري‌ها را يك مشكل عمومي دانست كه براي حل آن همه بايد دست به‌دست هم دهند تا مردم در برابر زحمات شوراها و شهرداري‌ها احساس لذت بيشتري بكنند. روحاني در ادامه توسعه شبكه‌هاي ريلي و قطار شهري و بين شهري را بهترين راه‌ براي حل مشكلات موجود در زمينه حمل‌ونقل در كشور دانست و اظهار داشت: در شهري مانند تهران، مترو مي‌تواند بهترين، سالم‌ترين و سريع‌ترين وسيله حمل‌ونقل باشد و ضمن سهولت در رفت‌وآمد، سلامت محيط‌زيست را نيز تضمين مي‌كند.

رئيس‌جمهور همچنين اهميت توجه به معماري شهري را مورد تأكيد قرار داد و گفت: معماري، سبك زندگي را به‌وجود مي‌آورد و مي‌تواند هدايتگر جامعه در مسير برنامه‌هاي روزمره باشد. به گفته وي امروز متأسفانه نوعي به‌هم‌ريختگي در معماري و آلودگي بصري در شهرها مشاهده مي‌شود.

• تقويت مشاركت مردم دراداره شهرها

عبدالرضا رحماني فضلي وزير كشور هم در نخستين اجلاس جهاني شوراها و شهرداران2016 خواستار آن شد تا هم موضوع مشاركت مردم در اداره شهر تقويت شود و هم مديريت شهري و شوراها كاملاً شفاف عمل كنند. به گفته وزير كشور در حال حاضر 117هزار نفر به‌عنوان عضو شوراها در سراسر كشور فعاليت مي‌كنند كه يك تجربه مديريتي انباشته شده و مثمرثمر در امور شهري و روستايي به شمار مي‌رود. محمود واعظي، وزير ارتباطات و فناوري نيز خواستار توسعه پايدار و دانش‌محور شهرهاي هوشمند شد. وي مديريت، انرژي، ساختمان، حمل و نقل، زيرساخت و غيره را مؤلفه‌هاي شهر هوشمند دانست.

عباس آخوندي وزيرراه و شهرسازي نيز درنخستين اجلاس جهاني شوراها و شهرداران2016 كه در محل برج ميلاد برگزار شده بود طي سخناني گفت كه روند توسعه شهري ايران در كلانشهرها اسير يك سوداگري مفرط شده كه بايد تغيير يابد. از نظر آخوندي به‌دليل كمبود درآمد، شهرهاي ايران كه تبلور تمدن و فرهنگ ايراني است در يك مسير معكوس جولانگاه سوداگري گسترده شده‌اند.

اين در حالي است كه بهبود كيفيت زندگي در شهرها به‌عنوان سازمان اجتماعي بايد مورد تأكيد باشد نه اينكه به بهانه توسعه شهري حقوق شهروندان و بقيه اجزاي شهر درنظر گرفته نشده و صرفا با نگاه درآمدي شهرها فروخته شوند. البته وزير مسكن و شهرسازي درباره شيوه‌هاي كسب درآمدهاي پايدار و چگونگي وصول مطالبات شهرها پاسخي ارائه نداد. تأكيد وزير راه و شهرسازي اين بود كه درست است كه توسعه شهر بدون فعاليت بخش خصوصي امكان ندارد اما اين به معني ناديده گرفتن حقوق شهروندان ديگر، دوقطبي شدن شهر، فروش قوانين و مقررات يا زيرپا گذاشتن آن نيست.

آخوندي خطاب به صدها نفر فعال شهري در مركزهمايش‌هاي برج ميلاد گفت: رژيم قدرت در شهرها بايد دست مردم باشد و اعضاي شوراهاي شهر و روستا به‌عنوان نمايندگان مردم فقط بايد به‌دنبال منافع مردم و تعامل گسترده اجتماعي با آنها باشند.
وي ادامه داد: برخي معتقدند كه شوراهاي شهر عملكرد مناسبي نداشتند و بايد به نظام متمركز در شهرداري‌ها برگرديم كه من كاملا با آن مخالفم. ما در دولت پشتوانه اصلي شوراهاي شهر هستيم حتي به تمام مديران كل خود دستور دادم كه حداكثر حمايت را از شوراها انجام دهند.

وزير راه و شهرسازي در نخستين اجلاس جهاني شوراها و شهرداران 2016 از ايده بازآفريني شهرها سخن گفت و در توضيح آن افزود: ما به‌دنبال راه‌اندازي ستاد بازآفريني شهر در تمام استان‌هاي كشور هستيم كه البته محور آنها نيز شهرداري‌ها و شوراها خواهند بود. وي از شهرداران و شوراهاي شهر خواست تا مطالبات خود را در اين حوزه به دولت اعلام كنند. آخوندي گفت: تصور ما اين است كه شهرها ظرفيت محدودي دارند و بايد در آنها ارتقاي كيفيت زندگي و منابع زيستي را دنبال كرد و نبايد كاري كرد كه شهرهاي كشور به‌تدريج در10شهر بزرگ كشور تخليه شوند.

وي از اين احتمال سخن گفت كه با ادامه روند فعلي به تدريج شهرهاي متوسط و مياني كشور جذابيت و جمعيت خود را از دست بدهند درحالي‌كه توزيع متوازن جمعيت اين اجازه را نمي‌دهد. آخوندي همچنين افزود: ما تأكيد داريم كه بايد از نو شهرها را خلق كنيم البته مداخله گسترده در شهرها كه به گسترش مهاجرت منجر مي‌شود به‌كار نمي‌آيد بلكه بايد به اين فكر كنيم كه چطور شهرهاي كوچك را حمايت كنيم تا كيفيت زندگي در آنها افزايش يابد.

• كارنامه‌اي براي شهرها

‌محمدباقر قاليباف شهردار تهران درنخستين اجلاس جهاني شوراها و شهرداران2016 گفت: كنفرانس بين‌المللي براساس تعامل بايد پيش برود، مشكلات و چالش‌هاي امروز شهرها و روستاها و دهياري‌ها كه امروز به آنها اشاره شد همه بحق و بجا بود اما توقع اين است كه ببينم چه كارنامه‌اي براي رفع اين مشكلات ارائه داده‌ايم، چون بيان مشكل دردي را دوا نمي‌كند و بايد بگوييم چه كرده‌ايم. وي به‌عنوان مثال گفت: در شهرداري تهران طي يك دهه گذشته اقدامات گسترده‌اي براي حل چالش‌هاي حمل ونقل انجام داديم، تا سال 83يعني طي 23سال، در تهران تنها 35كيلومتر مترو به بهره‌برداري رسيده بود اما از آن زمان تا‌كنون يعني ظرف حدود 11سال بيش از 110كيلومتر مترو ساخته شده است.

البته تا پايان سال آينده نيز طول شبكه متروي تهران به 300كيلومتر خواهد رسيد و در رده 10متروي برتر جهان قرار خواهيم گرفت. شهردار تهران همچنين به اقدامات صورت گرفته در زمينه توسعه سرانه فضاي سبز نيز اشاره كرد و اظهار داشت: روزي كه شهردار تهران شدم سرانه فضاي سبز 9.2مترمربع به ازاي هرنفر بود اما امروز اين سرانه 15.5متر است و تعداد پارك‌هاي شهر تهران نيز در اين مدت از 1120 به 2300پارك افزايش يافته است.

محمدباقر قاليباف درباره شهر هوشمند و تحقق شهر الكترونيك هم كه يكي از موضوعات مورد تأكيد رئيس‌جمهور در اين اجلاس بود، گفت: در يك دهه اخير موفق شديم طول شبكه فيبر نوري شهر را از 75كيلومتر به 1400كيلومتر برسانيم و طبق مصوبه شوراي شهر اين ميزان ظرف يك سال آينده بايد به 2400كليومتر برسد. ضمن اينكه 10سال پيش ما هيچ سيستمي در حوزه هوشمندسازي شهرداري نداشتيم اما امروز شهرداري بين همه سازمان‌ها و نهادهاي غيردولتي توانسته به تمام معنا يك دولت الكترونيك را پياده‌سازي‌ كند.

به گفته قاليباف تهيه طرح منظر شهري و تصويب طرح‌هاي جامع و تفصيلي در شهر تهران بعد از 50سال از ديگر افتخاراتي است كه در كارنامه دوره فعلي مديريت شهري به ثبت رسيده است. اين در حالي است كه به گفته شهردار تهران در دهه 70طرح جامع تهيه شده براي پايتخت در كشوي ميزها گذاشته شد و به آن توجهي نكردند. قاليباف تأكيد كرد كه نقشه‌هاي فعلي شهر با دقت زياد از يك ده هزارم به يك پانصدم تبديل شده است.

• از حرف و ادعا تا عمل و پاسخگويي

اما يكي از اصلي‌ترين بخش‌هاي سخنان شهردار تهران در نخستين اجلاس جهاني شوراها و شهرداران پاسخ به اظهاراتي بود كه رئيس‌جمهور و وزير راه و شهرسازي مطرح كردند. محمدباقر قاليباف درباره برخي نگراني‌هاي مطرح شده درباره دوقطبي شدن شهر تهران هم گفت: ما براساس تمام شاخص‌ها همه حرف‌ها را مي‌پذيريم اما اين خوب نيست كه برخي‌ها بعد از 4دهه مسئوليت داشتن در سطوح مختلف حالا در نقش اپوزيسيون حرف بزنند.

برعكس بايد پاسخگو باشند و بگويند چه كرده‌اند. مثلا ما در شروع فعاليت مان يك حرف زديم و گفتيم اجازه نمي‌دهيم اين قطبي شدن‌ها بيش ازاين ادامه يابد و امروز هم مدعي هستيم كه نه‌تنها اين دو قطبي شدن را متوقف كرديم بلكه فاصله شمال و جنوب را كاهش داديم. قاليباف گفت: بنده به‌عنوان كسي كه 11سال در حوزه مديريت شهري فعال است و از جهت تخصصي هم در دانشگاه كارم مديريت شهري است از حوزه نظري و عملي معتقدم كه از سال 61كه قانون شوراها تصويب شد تا امروز هر دولتي كه بر سركار آمد در عمل جز تضعيف شوراها و دهياري‌ها عمل نكرد. هر روز اختيارات شوراها و شهرداري‌ها كاهش يافت، هر روز سهم شهرها و مديريت شهري و روستاها از انفال و بودجه عمومي كشور كاهش پيدا كرد و كار به جايي رسيده كه بعضي از روستاها و شهرهاي ما حقوق كارمندان خود را هم ندارند و نمي‌توانند زباله‌ها را جمع كنند؛ در اين شرايط مي‌خواهيم حرف از توسعه بزنيم.

• لايحه درآمدهاي پايدار شهري تعيين تكليف شود

مهدي چمران رئيس شوراي اسلامي شهر تهران كه رياست شوراي‌عالي استان‌ها را نيز برعهده دارد در اجلاس جهاني شوراها و شهرداران2016 با تأكيد بر ضرورت وجود درآمدهاي پايدار براي شهرداري‌ها، گفت: در شرايطي كه به‌دليل ركود ساختماني درآمد شهرداري‌ها به يك سوم رسيده است لايحه درآمد شهرداري‌ها بايد هر چه زودتر از دولت به مجلس فرستاده شود. وي از رئيس‌جمهور خواست كه لايحه مديريت يكپارچه شهري و لايحه درآمد پايدار شهرداري‌ها هر چه زودتر در دولت تكميل و براي تصويب به مجلس فرستاده شود.

تأكيد چمران اين بود كه اگر درآمدهاي پايدار شهرداري وجود نداشته باشد، شهرداري‌ها به سوي ساير مسائل سوق پيدا مي‌كنند كه هر چند براي آنها درآمدزايي دارد ولي به ضرر مردم تمام مي‌شود. وي درعين حالي‌كه از رئيس‌جمهور، وزير كشور و وزير اقتصاد خواهش كرد كه لايحه ماليات بر ارزش افزوده را اصلاح كنند، گفت: ما به‌دنبال اجراي اصل44 قانون اساسي هستيم تا شوراها و شهرداري‌ها بتوانند خودكفا شوند اما متأسفانه لايحه ماليات بر ارزش افزوده در برنامه ششم توسعه تبديل به ماليات دولتي شده و به خزانه مي‌رود و مسئله اين است كه آيا به شهرداري مي‌رسد يا نه؟

چمران خاطرنشان كرد: در دنياي امروز مديريت كلان كشورها از مديريت محلي‌شان جدا شده و اداره شهرها و روستاها به‌عهده مردم يا نمايندگان آنها سپرده شده است اما باوجود همه تأكيداتي كه در اصول قانون اساسي بر مديريت محلي به‌عنوان ركن اداره كشور شده ولي هنوز در ابتداي راه هستيم و شوراها تنها شوراي شهرداري‌ها هستند نه شوراي شهر.

به گفته رئيس شوراي شهر تهران، مديريت شهري بار سنگيني را از دوش دولت برداشته است هر چند پيچيدگي كار شوراها شايد مشكلاتي براي وزارت كشور ايجاد كرده باشد ولي بايد مشكلات را تحمل كرده و تجربه اندوزي شود تا شوراها به جايگاه واقعي خود برسند.

• بزرگ‌ترين رويداد شهري در سال 2016

نخستين اجلاس جهاني شوراها و شهرداران 2016كه از آن به‌عنوان بزرگ‌ترين رويداد سال در حوزه شهري نام برده مي‌شود ديروز با حضور‌ رئيس‌جمهور و 2هزار نفر از فعالان حوزه شهري از ايران و جهان در سالن همايش‌هاي برج ميلاد آغاز شد‌. در اين اجلاس دوروزه نمايندگاني از كشورهاي ارمنستان، گرجستان، ايتاليا، انگلستان، چين، كره‌جنوبي، عراق، آمريكا، آذربايجان، كانادا و كشورهاي اسكانديناوي شركت دارند. محورهايي كه در اين اجلاس دو روزه بر سر آن بحث و تبادل نظر مي‌شود شامل سرمايه‌گذاري و مشاركت بين‌المللي، بازاريابي و طراحي شهري، حمل‌ونقل، شهر هوشمند، درآمد پايدار، گردشگري، مديريت بحران، مديريت پسماند و محيط‌زيست است.