نقش فرهنگ و اخلاق در برابر تهاجم فرهنگی/ نگاه اجتماعی - فرهنگی روزنامه ها

فضای مطبوعاتی امروز در عرصه اجتماعی و فرهنگی به موضوع هایی چون فرهنگ پرداخت و این امر را از زاویه های مختلف مورد کنکاش قرار داد. شبکه های مجازی مساله دیگری که روزنامه ها آن را مورد توجه قرار دادند.
گروه اطلاع رسانی دفتر پژوهش و بررسی های خبری ایرنا؛ موضوع های یادشده را که انعکاس قابل توجهی در روزنامه های صبح چهارشنبه داشت؛ با هدف آگاهی بخشی و اطلاع رسانی مورد بررسی قرار داده است.

** مساله فرهنگ و تهاجم فرهنگی
فرهنگ مجموعه پیچیده ای از دانش ها، باورها، هنرها، قوانین، اخلاقیات، عادات را در برمی گیرد و اهمیت آن سبب شد تا روزنامه های امروز در گزارش ها و یادداشت هایی به این مقوله بپردازند و مساله تهاجم فرهنگی را مورد ارزیابی قرار دهند.
روزنامه «ابتکار» در گزارشی با عنوان «ردپای فرهنگ ایرانیان در گفتار گردشگران خارجی»، نوشت: خصلت های خوب فرهنگ ایرانیان در نوشته ها و کتاب های سیاحان خارجی آمده است؛ خصلت هایی که هر کدام نعمت محسوب می شدند و شاید لازم است این روزها برای حفظ شان بیشتر تلاش کنیم.
در ادامه این مطلب می خوانیم: حفظ حرمت، همکاری و نوع دوستی، کمک به یکدیگر، خوشحالی از دیدن دیگری، همچنین سطح بالای دانش عمومی ایرانیان، ویژگی های بوده که نظر هر گردشگر خارجی را برای سفر به ایران جلب می کرد و بسیاری از سیاحان بعد از سفر به ایران این خصوصیات را در کتاب هایشان ثبت کرده اند.
حمید عامریان در کتاب «شناخت فرهنگ و اقوام ایران زمین» درباره خصلت های خوب فرهنگ ایرانی از نگاه گردشگران خارجی آورده است: «شاردن» جهانگرد فرانسوی بعد از سفرش به ایران درباره ایرانیان نوشته است: «دنیا را تا جایی که توانستم سیر کردم، اما هیچ جایی را مثل ایران ندیدم که تا این حد حرمت را حفظ کنند و آبروی دیگران را آبروی خود بدانند. من در جوامع دیگر دیده ام که مردم از کوچکترین اشتباه های یکدیگر هم نگذشته و با پررویی هرچه تمام تر اشتباه های طرف مقابل را به رخ او می کشند. سال ها زندگی در ایران به من نشان داد که حرمت نگهداری بیشترین اثر تربیتی را روی افراد دارد تا بی حرمتی کردن به آن ها.»
روزنامه «آرمان» نیز در گزارشی در ارتباط با فرهنگ و اخلاق اسلامی، نوشت: دین اسلام که هدف و غایت دین را در «اتمام و اکمال مکارم اخلاق» عنوان نموده است، توجهی عمیق و دیدگاهی وسیع نسبت به مساله اخلاق به طور عام و رعایت اصول اخلاقی در امور حرفه ای را به طور خاص دارد.
نگارنده در ادامه می نویسد: علم پزشکی، طبابت جسم انسان را به عهده دارد و علم اخلاق، طبابت روح آدمی. را نباید به اشتباه تصور کنید که اخلاقیات در کار یک تعریف کلی از کار، تعیین اهداف شغلی، و نحوه عملکرد اجرایی شماست. اخلاقیات کاری در حقیقت قسمتی از نظام باورهای شخصی شما هستند که در طرز برخورد و رفتار و حالاتتان نمودار می شوند.
یک نظام اخلاقی که تعیین کننده رفتار شماست و بر طبق آن می توانید تصمیم بگیرید که آیا لازم است سخت کار کنید یا نه. این نظام به ویژه زمانی فعال می شود که شما تنها هستید و کسی کارهایتان را زیر نظر ندارد.
روزنامه «خراسان» نیز در گزارشی با عنوان «هشدار نسبت به ابعاد جدید تهاجم فرهنگی»، نوشت: حجت الاسلام والمسلمین روح ا... حسینیان رئیس مرکز اسناد انقلاب اسلامی نیز، در حاشیه همایش ملی «قیام مسجد گوهرشاد»، با بیان اینکه این قیام، جزئی از هویت دینی ماست، از عدم مقابله لازم با تهاجم فرهنگی دشمن انتقاد کرد و گفت: همان طور که در تاریخ تشیع نمادهای مختلفی وجود دارد، باید قیام مسجد گوهرشاد را هم به عنوان یک الگوی عملی که جزئی از هویت دینی ماست، بشناسیم.
در ادامه می خوانیم: با تأکید بر این مسئله که حجاب نه تنها به عنوان یک سنت و ادب اجتماعی، بلکه به عنوان جزئی از هویت مذهبی ما قلمداد می شود، افزود: زن مسلمان تا زمانی که باحجاب در جامعه حضور داشته باشد، احساس هویت مستقلانه ای برای خود دارد.

** آسیب های موجود در شبکه های مجازی
آسیب هایی که شبکه های مجازی می توانند متوجه بنیاد جامعه و خانواده کنند و لزوم فرهنگ سازی در این ارتباط موضوعی بود که شماری از روزنامه های امروز آن را در گزارش ها و یادداشت هایی مورد بررسی قرار دادند.
روزنامه «آفرینش» در یادداشتی با قلم الهام فراهانی و با عنوان «بعد از خرید و فروش پوشاک تلگرام، حالا خواستگاری تلگرامی»، نوشت: روز به روز با پیشرفت تکنولوژی اتفاقات وخبرهای عجیب و نادری به گوشمان می رسد بعد از خرید و فروش پوشاک و لوازم منزل و طلا و هرچیزی دیگری از طریق تلگرام حالا نوبت به خواستگاری تلگرامی رسیده است.
در ادامه این یادداشت می خوانیم: متاسفانه معلوم نیست به کجا می رویم با این پیشرفت تکنولوژی تا چند سال دیگر چه معاملات و کارهای عجیب دیگر هم انجام دهیم خدا می داند و بس.
در آخر توصیه ای برای عزیزانی که از طریق تلگرام به امر خواستگاری علاقه نشان می دهند مواظب افراد سودجو در این زمینه باشند که در آخر برای آن ها پشیمانی به همراه نداشته باشد.
روزنامه «آرمان» در گزارشی با عنوان «دروغ های مجازی، مرگ تدریجی رویاها»، نوشت: دروغ در دنیای حقیقی هم وجود دارد چه رسد به فضای مجازی، اما شاید تفاوت دروغ در فضای مجازی با فضای واقعی در این باشد که در فضای مجازی آدم ها بیشتر و راحت تر به هم دروغ می گویند.
در ادامه این مطلب می خوانیم: در دنیای مجازی افراد راحت تر می توانند وانمود کنند همه آن چیزهایی را که همیشه جزو آرزوهایش بوده، دارند. برای مثال وانمود کنند معلم یا پزشک هستند، در حالی که بیکار بوده و هیچ تحصیلات آکادمیکی ندارند یا ظاهر و قد و قواره خود را با استفاده از ابزارهای موجود در این فضا جور دیگری جلوه دهند، در حالی که این با خود واقعی شان فاصله زیادی دارد.
مشکل اصلی از جایی آغاز می شود که این افراد در دنیای مجازی، آن شخصیتی که دوست داشتند داشته باشند برای خودشان تعریف می کنند و با همان شخصیت خودشان را معرفی می کنند و با همان شخصیت با شما حرف می زنند یا حتی رشد هم می کنند.
همچنین این روزنامه در یادداشتی با عنوان «نقاب افراد در شبکه های اجتماعی» که با قلم اسماعیل قدیمی منتشر شده است، می نویسد: در بستر مخفی کاری ارتباطی در دنیای مجازی، آلودگی، فساد، رابطه نامشروع و ناهنجاری زیاد می شود و مردم در یک فضا با بی اعتمادی با هم زندگی می کنند که آثار و تبعات بسیار مخربی دارد.
در ادامه این مطلب آمده است: اگر مردم در شبکه های اجتماعی و در مناسبات روزمره و ارتباطاتی، خودشان را پنهان می کنند و آن طور که هستند خود را بروز نمی دهند، نشانه ضعف توسعه نهادهای اجتماعی است، چراکه تا قبل از انقلاب اسلامی این ضعف ها بسیار عمیق بود و استبداد و سانسور مطلق وجود داشت، اما ما پس از انقلاب اسلامی همزمان با توسعه انقلاب و وسایل ارتباط جمعی در دنیا دچار بحران هایی در این زمینه شدیم که نیازمند رفتارهای مدرن است، چون مردم در ارتباطات خود از ابزار های نوین تعاملی استفاده می کنند، در حالی که برای حضور در شبکه های اجتماعی آموزش و تربیت لازم را ندیده اند. با وجود این، آنها به هم اعتماد نکرده و شفاف سازی و سیاستگذاری در این زمینه وجود ندارد.
*گروه اطلاع رسانی
پژوهشم**2059**9131