سایه جنگ دوم جهانی بر روابط روسیه و ژاپن

به گزارش ایرنا، هیات های روسی و ژاپنی که امروز (چهارشنبه) در توکیو پایتخت ژاپن برای پایان به 71 سال بلاتکلیفی مذاکرات خود را آغاز کردند، امیدوارند بر اساس دستاوردهای چند دور مذاکرات سران و وزیران خارجه دو کشور و همچنین رایزنی های کارشناسی گام های بعدی را برای رسیدن به موافقتنامه صلح و شکل گیری دوره جدیدی از روابط پرشتاب تر بردارند.
وزیر خارجه ژاپن، هدف برگزاری مذاکرات را رایزنی برای قرارداد صلح اعلام کرده و افزوده است که مسائل جزایر کوریل جنوبی (در اختیار روسیه پس از جنگ دوم جهانی) نیز در مذاکرات تیکا هیتوها نماینده ویژه توکیو با ایگور مورگولوف معاون وزیر خارجه روسیه قرار دارد.
چهار جزیره کوریل جنوبی افزون بر برخورداری از منابع نفت و گاز و ذخایر آبزیان به دلیل واقع شدن در اقیانوس آرام و موقعیت راهبردی برای توکیو و مسکو بسیار مهم است.
جزایر کوریل، همچنین محل ورود زیردریایی های روسیه به اقیانوس آرام بوده است و اهمیت راهبردی نظامی برای این کشور دارد.
فومیو کیسیدا وزیر خارجه ژاپن همچنین ابراز امیدواری کرده که این گفت وگوها به نتیجه مثبت و عمیقی در باره سرزمین های شمالی (نام ژاپنی جزایر جنوبی کوریل) منجر شود.
توافق برای برگزاری این مذاکرات که گام مهمی برای ارتقای سطح روابط دو کشور محسوب می شود، در دیدار ماه گذشته شینزوآبه نخست وزیر ژاپن با ولادیمیر پوتین رییس جمهوری روسیه در شهر سوچی بدست آمد.
توکیو تاکنون بارها خواستار بازگشت جزایر کوریل جنوبی به ژاپن برای زمینه سازی امضای قرار داد صلح شده است، اما روسیه این وضعیت را نتیجه سرنوشت جنگ دوم جهانی می داند و بر بی بازگشت بودن آن تاکید می کند.
سایه این جزایر بر روابط اقتصادی و سیاسی دو کشور و همچنین برنامه سفر پوتین به ژاپن که قرار است اواخر سال جاری میلادی انجام گیرد، سنگینی می کند، زیرا انتظار می رود مقام های ژاپنی این موضوع را در جریان مذاکرات سران مطرح کنند.
مسکو پیش از این اعلام کرده که حاکمیت روسیه بر جزایر کوریل جنوبی قابل تردید نیست و نتایج کنفرانس یالتا، بیانیه پتسدام و برخی دیگر از اسناد موید این واقعیت است.
پوتین دو هفته پس از دیدار با نخست وزیر ژاپن در سوچی بر ادامه «مالکیت» روسیه بر این جزایر تاکید کرد و گفت: مجمع الجزایر کوریل به هیچ بهایی (به ژاپن) فروشی نیست و حاضر به هیچ معامله ای نیستیم. هیچ چیز را نمی فروشیم، بلکه حاضریم بسیاری از چیزها را بخریم، اما آماده ایم با شرکای خود از جمله ژاپن برای عقد موافقتنامه صلح گفت وگو کنیم.
سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه نیز چندی پیش اعلام کرد که درباره بازگشت این جزایر مذاکره ای آغاز نخواهد شد.
تندترین دوره تنش در روابط دو کشور بر سر این جزایر از نوامبر سال 2010 آغاز شد که دمیتری مدودیف رئیس جمهوری وقت روسیه از جزایر کوریل بازدید کرد.
پس از اینکه نائوتو کان نخست وزیر وقت ژاپن این اقدام را وقیحانه خواند، روسیه صدور دستور استقرار تجهیزات مدرن نظامی در جزایر مورد مناقشه را صادر کرد.
در تازه ترین برنامه، فرمانده نیروی پدافند هوایی روسیه اعلام کرده که موضوع تاسیس پایگاه ناوگان اقیانوسی این کشور در جزیره ماتووا واقع در مجمع الجزایر کوریل جدا شده از ژاپن در حال بررسی است.
بنا به اعلام ژنرال سرگئی سورویکین، مراحل مطالعاتی استقرار پایگاه نظامی روسیه در حال بررسی است و شماری از نیروهای حوزه نظامی خاور دور این کشور نیز در محل مستقر شده اند.
وی اظهار کرد: جزیره ساخالین و مجمع الجزایر کوریل جنوبی مراکز دفاع شرقی روسیه هستند که تضمین کننده امنیت و تمامیت ارضی کشور محسوب می شوند.
شبکه دوم تلویزیون دولتی روسیه نیز در این باره گزارش داد که گروه کارشناسی وزارت دفاع و انجمن جغرافیایی این کشور در حال انجام عملیات کارشناسی در باره برنامه استقرار پایگاه هستند.
بنا به این گزارش، یکی از برنامه های کاری این هیات کارشناسی، بررسی بازسازی فرودگاه متروکه این جزیره است که در جنگ جهانی دوم استفاده می شد.
چندی پیش نیز اظهارات یک دیپلمات بلندپایه ژاپنی در باره اختلافات ارضی با روسیه و واکنش رسمی مسکو، روابط دو کشور به ویژه موضوع مذاکرات قرارداد صلح مرتبط با جنگ دوم جهانی بین توکیو و مسکو را به تنش کشید.
پس از اینکه «توشیهیرو آیکی» معاون دبیرکل دفتر امور اروپایی وزارت امور خارجه ژاپن در گفت وگو با خبرگزاری اینترفاکس اظهار کرد که مساله «اراضی شمالی» بین توکیو و مسکو حل نشده است، وزارت خارجه روسیه در یک واکنش فوری اعتراضی اعلام کرد که این رویه باعث امضا نشدن پیمان صلح مربوط به جنگ دوم جهانی با توکیو می شود.
روسیه اعتراف ژاپن به شکست در جنگ دوم جهانی را نشانه پذیرش مسئولیت کامل اعمال خود علیه شوروی آن زمان هنگام امضای سند تسلیم در دوم سپتامبر سال 1945 می داند.
بنا به بیانیه وزارت خارجه روسیه در واکنش به اظهار نظر دیپلمات ژاپنی، توکیو از تمام حقوق و ادعاهای خود نسبت به «بخش جنوبی ساخالین و جزایر کوریل» دست برداشته است.
بررسی مواضع ژاپن و روسیه و نتایج مذاکرات در زمینه عقد قرارداد صلح نشان می دهد، دیدگاه های دو طرف فاصله بسیار زیادی دارد و تقریبا در همان سطح پایان جنگ دوم جهانی بر سر جزایر کوریل جنوبی مانده است، بنا بر این مذاکرات هیات روسی و ژاپنی که امروز در توکیو آغاز شده، بیشتر مقدمه ای برای ادامه گفت وگوها به امید رسیدن به یک افق امیدوار کننده است و انتظار نمی رود که نتیجه مشخص و مثبت مورد انتظار ژاپن را تامین کند.
جزایر کوریل که در ژاپن با نام «سرزمین شمالی» شناخته می شود، نواری به طول 810 مایل (1300 کیلومتر) از استان هوکایدو در شمال ژاپن تا کامچاتکا در روسیه ادامه دارد و دریای اوخوتسک کرانه باختری کوریل و شمال اقیانوس آرام کرانه خاوری آن است.
اروپام391** 1516