نگاهی به آداب و رسوم رمضان در کشورهای گوناگون

ماه رمضان دارای آداب و رسوم خاصی است که سبب تمایز آن از دیگر ماه های سال می شود و به دلیل شرایط خاص آن مسلمانان منطقه های گوناگون با توجه به فرهنگ های خود می کوشند تا از فضیلت ها و برکت های فراوان این ماه بهره مند شوند.
مسلمانان در کشورهای مختلف برپایه سنت خویش به استقبال ماه رمضان می روند و هرکدام رسم و رسوم ویژه ای در ارتباط با آن دارند این امر سبب شد تا گروه اطلاع رسانی ایرنا به بررسی این مراسم و مناسک در میان برخی از مسلمان جهان بپردازد.

** ترکیه
مسلمانان این کشور با چراغانی و تزیین گلدسته های مسجدها به استقبال ماه رمضان می روند. روخوانی و تفسیر سوره های قرآن در این ماه در مسجدهای ترکیه بسیار رایج است، یکی دیگر از مراسمی که شور و نشاط خاصی را به روزه داران به خصوص در زمان سحر می دهد، «چاوش خوانی» به روش سنتی آن است.
انجمن های خیریه در این ماه خیمه ها و چادرهایی را در میدان ها و مکان های عمومی ترکیه به منظور ارایه افطاری رایگان به روزه داران بر پا می کنند و در تمامی روزهای ماه رمضان روزه داران بدون محدودیت در این مکان ها افطار می کنند. مردم ترکیه این هنگامه را به امید کسب فیض و درک عید فطر به پایان می رسانند زیرا پس از عید قربان، این عید از مهمترین اعیاد ملی- مذهبی ترکیه به شمار می رود، به همین مناسبت به طور معمول سه روز تعطیل رسمی است که از امسال این تعطیلات به 9 روز افزایش می یابد.

** سوریه
سوری ها در ماه رمضان هر روز صبح با آواز سحر که به آن «طبل‌زنی» می‌گویند، از خواب برمی‌خیزند. با صدای این طبل مردم برای نماز و خوردن سحری خود را آماده می‌ سازند. مسلمانان منزل های خود را با پرچم هایی که بر روی آنها حدیث های نبوی و آیه های قرآنی نوشته شده است، تزیین می کنند. در این کشور دهه نخست ماه رمضان «دهه غذا» نامیده می‌شود که کنایه به توجه و اهتمام مردم به تهیه وعده های غذایی دارد. دهه دوم «دهه پوشاک» است که مردم به خرید لباس می پردازند و برای استقبال از عید فطر آماده می شوند. دهه سوم «دهه شیرینی» نام دارد و مردم در این زمان به تهیه و فروش شیرینی های مشهور در بازارها اقدام می کنند و این گونه به استقبال عید سعید فطر می‌روند. در برخی از منطقه های سوریه می توان پدیده ای را دید که به چادرهای رمضانی شهرت دارد، این چادرها هر سال در کنار رستوران های بزرگ و هتل های مجلل برپا می شوند و در آن، افراد توانمند با ارایه کمک های مردمی و جمع آوری زکات، صدقه و کفاره برای نیازمندان جمع آوری می پردازند.

** الجزایر
مسلمانان الجزایر با غبارروبی مسجدها و تزیین آنان با چراغ های رنگی و آماده کردن غذایی چون «شوربا» و شیرینی های رمضانی فرا رسیدن این ماه را پاس می دارند. کودکان الجزایری با آغاز ماه رمضان به شادی و سرور می پردازند و در خیابان ها و میدان های شهر حلقه می زنند و به مناسبت شروع این ماه به پایکوبی، رقص های ملی و خواندن سرود مشغول می شوند.
روزه داران در روستاهای دور افتاده این کشور با تعقیب خورشید، زمان غروب آفتاب را تعیین می کنند و برخی افراد با استفاده از وسیله ای به نام «لاسیران» که صدایی شبیه نفیر دارد، دیگران را برای افطار آگاه می کنند.
مسلمانان در این ماه به پخت غذاهایی همچون «شوربا با ماکارونی»، «الحریره»، «البربوشه»، «الشخشوخه»(نوعی ترید) و «الطاجین» و شیرینی های «قلب اللوز»، «المقروط» و «الزلابیه» مبادرت می ورزند.

** افغانستان
مردم این کشور از چند روز پیش از آغاز ماه رمضان با غبارروبی مسجدها به پیشواز این ماه می‌روند و نخستین روز از رمضان در افغانستان تعطیل است. تلاوت قرآن و ذکر فضیلت ها و خوبی های رسول اکرم(ص) و اهل بیت ایشان در میان مسلمانان این کشور در این ماه جایگاه ویژه‌ای دارد. مسجدهای افغانستان در ماه میهمانی خداوند، شاهد حضور گسترده مردم است، شیعیان و اهل سنت افغانستان هر کدام آداب ‏و رسوم خاص خودشان را در این ماه انجام می‌دهند، در هنگام اذان مغرب نمازگزاران با خود افطاری به مسجد می‌برند و پس از خواندن نمازمغرب و عشا افطار می‌کنند. آنان همچون مردم ایران جمعه پایانی این ماه را برای حمایت از مردم فلسطین به خیابان‌ها می‌روند. بر پایه رسوم مردم افغانستان، در شب آخر رمضان خانواده‌ها تا فطریه را پرداخت نکنند یا آن کنار نگذارند، افطار نمی‌کنند. عید فطر در افغانستان سه روز است و مردم به طور معمول با شیرینی‌های محلی و خشکبار از میهمانان خود ‏پذیرایی می‌کنند و دید و بازدید در این عید بیش از هر زمان دیگری مرسوم است.

** تاجیکستان
مهم‌ترین اعمال در تاجیکستان را در ماه رمضان می توان خواندن نمازهای تراویح به جماعت و ختم قرآن دانست. از برنامه‏های مهم دیگر در این ماه افطاری‏ دادن است. تاجیک ها بسیار مهمان‌دوست هستند و به هر بهانه‏ای مهمانی برگزار می‏کنند. کمک و احسان به نیازمندان و خانواده‌های کم‌بضاعت یکی دیگر از اعمال نیک در این ماه است که بسیاری از مردم و برخی نهادهای دولتی به آن می‌پردازند. بعضی از روزه داران غیر از زکات، خیرات خود را در قالب وجوه نقد، مواد غذایی و پوشاک به مسجدها اهداء می‌کنند و در روز عید فطر میان نیازمندان با نظارت خطیب مسجد توزیع می‌شود. در این کشور شب قدر را در دهه آخر ماه رمضان و شب 27 ماه مبارک می دانند.

** مصر
فانوس، نماد ویژه و خاص ماه رمضان در این کشور است، مردم پیش از آغاز این ماه در خیابان ها فانوس آویزان می کنند و سرودهایی در استقبال از رمضان در خیابان می خوانند.
مناسبت های دینی و غیر دینی در مصر با انواع غذاها و نوشیدنی ها همراه است به گونه ای که به ازای هر مناسبت، غذای معینی وجود دارد. با وجود گرانی و هزینه های بالای مواد غذایی در بازارهای این کشور، مصریان از ماه رمضان به بهترین شکل استقبال می کنند.
مسجدهای این کشور در رمضان مملو از روزه دارانی است که برای ادای نمازهای پنج گانه به این مکان ها می روند و علاوه بر آن تا پایان این ماه، چندین بار قرآن را ختم کنند.

** عراق
عراقی های ساکن بغداد پیش از فرا رسیدن ماه رمضان به بزرگ‏ترین بازار قدیمی این شهر می‏روند و لوازم مورد نیاز خود را خریداری می کنند. مسجد های عراق در این ماه، شاهد حرکت پر جنب و جوش مردم است زیرا غیر از خواندن نماز، برنامه‏های دینی و فرهنگی دیگری نیز در آن صورت می پذیرد، برنامه هایی همچون سخنرانی که پس از افطار انجام می شود و تبیین مسایل دینی و اخلاقی در آن صورت می گیرد.
از شب اول ماه رمضان تا آخرین شب آن، نزدیک زمان سحر، افرادی در کوچه‌ها می‏گردند و با کوبیدن بر طبل، روزه‏گیران را برای خوردن سحری بیدار می‏کنند. هنگام افطار هم خانواده‏های عراقی با در دست داشتن سینی‏های غذا به مسجدها می‏روند تا غذای خود را با روزه‏داران و نیازمندان تقسیم کنند. شب قدر از شب‏های بسیار مهم در عراق است. شیعیان سه شب را به احتمال شب قدر احیاء می‏گیرند و در آنها با خواندن قرآن و دعا شب زنده‏داری می‏کنند.
در اعمال ویژه‏ شب‏های قدر تاکید فراوانی بر زیارت امام حسین(ع) شده است بنابراین جمعیت انبوهی این شب را در کربلا می‏گذرانند. عید فطر در عراق با شکوه و اهمیت فراوانی برگزار می‏شود و به مدت سه روز تعطیل رسمی است.

** نیجر
مسلمانان این کشور در ماه رمضان پس از خواندن نماز تراویح به تلاوت قرآن در مسجدها می پردازند و به تفسیر و موعظه گوش می دهند. از جمله رسم های مردم نیجر در این ماه، بیدارشدن با صدای طبل برای خوردن سحری است. افرادی که به آنها «میتاداموتانیه» گفته می شود، هنگام سحری در خیابان ها بر طبل ها می کوبند و مردم را برای خوردن سحری آگاه می کنند.

** مالزی
با وجود آن که بیش از نیمی از مردم کشور مالزی را مسلمانان تشکیل می دهند، اما غیر‌مسلمانان نیز در این کشور بسیار هستند و در ایام رمضان می کوشند با حفظ حرمت مسلمانان و پرهیز از خوردن در مکان های عمومی، آنها را همراهی کنند. مسلمانان مالزی پیش از فرا رسیدن ماه رمضان خود را برای این ماه آماده می کنند و به نظافت مسجدها و منزل ها می پردازند. مسجدهای مالزی در طول شب ها و روزهای ماه مبارک رمضان باز هستند تا مسلمانان بتوانند به ادای فریضه نماز شب و عبادت های فردی بپردازند. مسلمانان مالزی در این ماه با آداب و رسوم خاص خود به عبادت می پردازند و خود را برای عید فطر که در زبان مالزیایی به آن «هری رایا» یا «عیدالفطری» می گویند آماده می کنند. ﺳﺮﺍﺳﺮ ﻣﺎﻟﺰﯼ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﻋﯿﺪ ﺳﻌﯿﺪ ﻓﻄﺮ ﺳﻪ ﺭﻭﺯ ﺗﻌﻄﯿﻞ ﺍﺳﺖ.

** لبنان
مشاهده هلال ماه در این کشور به وسیله مسلمانان، سنتی قدیمی به شمار می رود که به «سیبانه» شهرت دارد و مردم پس از نماز عشاء به انتظار رویت هلال ماه رمضان می نشینند. از دیگر از رسم های لبنانی ها، بیدار کردن مردم برای خوردن سحری به وسیله افرادی است که به آنان «مسحراتی» می‌ گویند. پیش از آغاز ماه رمضان، مردم خیابان ها و مسجدها را تزیین و خود را برای دوره های حفظ قرآن کریم آماده می کنند و مردم طرابلس دومین شهر بزرگ لبنان پیش از ماه رمضان در خیابان ها سرود و مدایح نبوی می خوانند.
*گروه اطلاع رسانی
**پژوهشم**9117**2002**9131