دلایل موفقیت امام مو سی صدر در تبلیغ دین | مبلغ دین باید قول سدید داشته باشد

به گزارش همشهري آنلاين، دكتر محسن اسماعيلي در سی‌ویکمین نشست اندیشه و عمل با موضوع «رفتار مؤدبانه و گفتار محترمانه؛ پیش نیاز تبلیغ دین» در محل موسسه فرهنگي تحقيقاتي امام موسي صدر، افزود: مبلغان دين قبل از گفتارشان بايد رفتارشان مودبانه باشد. قبل از گفتار، بايد عمل را درست كرد؛ چراكه ناهماهنگي ميان گفتار و كردار، بزرگترين ضربه اعتقادي را به مخاطب خواهد زد. همين كه مخاطب، رفتار با عقلانيت و ادب را ببيند، خودش جذب مي‌شود.

وي با اشاره به تاكيد امام موسي صدر در كتاب «انسان آسمان» مبني بر اينكه « مسئله دين با مسئله آموزش متفاوت است»، افزود: امام موسي صدر میان مسئله تبلیغ دینی و دیگر آموزش‌ها تفاوت قائل می‌شود و معتقد است تبلیغ دین از جنس آموزش نیست که کسی بالای منبر یا پشت تریبون برود و مردم را آموزش دهد؛ ایشان می‌گوید تبلیغ دین از جنس تربیت مردم است.

دانشيار دانشگاه تهران خاطرنشان كرد:  کسی می‌تواند تبلیغ دین کند که بتواند نگرش مردم را تغییر دهد. صدر می‌گوید که دین یعنی تغییر مفاهیم نزد مردم، تغییر ایمان آنان، تغییر ذهنیت آنان و تغییر عادت‏ها و آداب و رسوم‌شان و به عبارتی کوتاه، دین یعنی تلاش برای از نو ساختن انسان.

دكتر اسماعيلي با تاكيد بر اينكه يك تبلیغ ديني باید داوطلبانه و كاريزماتيك باشد تا به دل مخاطب بنشيند، افزود: زماني تغيير ذهنيت و تغيير باور در انسان اتفاق مي‌افتد كه قانع شود و بپذيرد. انسان وقتي جذب مي‌شود كه احترام و تكريم ببيند واگرنه دعوت مردم به دين با گفتار تحقيرآميز فرقي با رفتار سلاطين و طاغوت‌ها ندارد.

وي خاطرنشان كرد: كسي كه مي‌خواهد از راه درشت‌گويي و تندخويي دعوت به دين كند، اصلا دين را نشناخته است. امام موسي صدر اين موضوع را با تمام وجود باور كرده است به طوري كه در كتاب گفتارهاي تفسيري «حديث سحرگاهان» درباره بخشي از آيه 19 سوره آل عمران مبني بر «دين در نزد خدا فقط اسلام است»، گفته است:

«معناي اسلام در قرآن كريم، با اصطلاح شايع «اسلام نزد مردم تفاوت دارد. اسلام نزد مردم يعني دين حضرت محمد. اما اسلام در قرآن كريم دين خداوند و به معناي تسليم خداوند بودن است. به همين علت، دعوت همۀ انبياء، دعوت حضرت آدم و نوح و ابراهيم و موسي و عيسي و محمد، همه در قرآن كريم «اسلام ناميده شده است.»

اين استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به آيه «لا اكراه في الدين»، گفت: دين از جنس پيام است و جز با قبول قلبي معنا پيدا نمي‌كند. دين پيامي است كه انسان با همه مشخصات انساني خودش بايد بپذيرد و تحميلي نيست. اين آيه ناظر بر اين حقیقت تکوینی است كه دين با زور و تندي و تحميل اصلا حاصل‌شدني نيست چراكه دين از جنسي است كه با قلب و روح انسان سر و كار دارد.

دكتر اسماعيلي در انتقاد از برخی روش‌هاي نادرست، اظهار داشت: عصر حاضر، عصر بازگشت به دين است؛ اين را نه بخاطر رواج برخي مناسك ظاهري، بلكه بخاطر دل‌هاي آماده‌اي مي‌گويم كه متوجه حق هستند ولو ظاهرها نشان ندهند. اين هم يك فرصت است و هم يك تهديد. اگر از اين فرصت خوب استفاده كنيم و آن‌گونه كه بايد به دين دعوت كنيم، دعوت‌مان بسيار سريع پذيرفته خواهد شد اما در صورتي كه به جاي لحن پيامبرانه، لحني آمرانه و تحكم‌آميز داشته باشيم، نه تنها دعوت ما به دين ناكام خواهد ماند بلكه فاجعه بزرگي رخ خواهد داد كه هر چه بيشتر به دين دعوت كنيم، گريز از دين بيشتر خواهد شد.

وي با بيان اينكه سكولاريسم زائيده بد معرفي كردن دين و بد عمل كردن دينداران بوده است، تاكيد كرد: اگر دين را درست معرفي نكنيم يا دين درست را معرفي نكنيم و توهمات و تخيلات خود را به جاي دين جا بزنيم، آن موقع نه اينكه به دين كمكي نكرده‌ايم، بلكه موجب فرار بیشتر مخاطبان‌مان از دین خواهد شد و رونق دينداري را از بين خواهيم برد.

عضو مجلس خبرگان رهبري در بخش ديگری از سخنانش با بيان اينكه «مبلغ دين بايد قول سديد يعني گفته‌هاي پيراسته و عاري از دروغ و لهو و لغو داشته باشد»، افزود: يكي از روش‌هاي جالب امام موسي صدر اين است كه وقتي دعوت اخلاقي مي‌كند، مي‌گويد دروغ نگو، غيبت نكن، بخل و حرص نورز و نفاق نداشته باش؛ چون اينها با انسانيت انسان سازگار نيست؛ بيدار شو و كنارشان بگذار.

دكتر اسماعيلي با بيان اينكه «در دعوت جوان‌ها به دين، رفتار مودبانه و گفتار محترمانه بيشتر مورد نياز است»، به سفارش‌هاي امام موسي صدر درباره دعوت جوانان به دين اشاره كرد و گفت: امام موسي صدر آنجايي كه مي‌خواهد درباره حساسيت‌هاي دعوت جوانان به دين صحبت كند، تسامح و نصيحت را در كنار هم ذكر مي‌كند و مي‌گويد «من در مواجهه با جوانان چشمي را باز مي‌كنم و چشم ديگر را مي‌بندم». اگر با ادبيات امام موسي صدر با نسل جوان صحبت كنيم، كدام جواني است كه به سمت دين گرايش پيدا نكند.

صدر گفته است:

«باید اعتراف کرد که جوانان آمال و آرزوهایی خاص خود دارند. در عین حال، این بدان معنا نیست که در آرزوهای خود غرق شوند یا چندان افراط کنند که جسم و عقلشان در برابر حوادث بی اعتنا شود. از این رو، در برخورد با جوانان، هم از شیوهٔ تسامح استفاده می‌کنم و هم از نصیحت. من در مواجهه با جوانان، چشمی را باز می‌کنم و چشم دیگر را می‌بندم. آرزوی من این است که جوانان آن گونه باشند که در خور حسن ظن وطن باشند، چرا که جوانان پشتوانهٔ شریان حیاتی و گل خوشبوی کشورند و همواره رایحه‌ای از بهشت با خود به همراه دارند.»

دكتر اسماعيلي در آغاز سخنانش با اشاره به كلام اميرالمومنين (ع) در خطبه ١٠٨ نهج‌البلاغه كه پس از توصيف سبك مهربانانه و صبورانه پيامبر (ص) در دعوت به دين، نسبت به رواج مشاجره، تهمت و تندخويي بين مسلمانان در آخرالزمان هشدار داده‌اند، گفت: در آخرالزمان،  اگر كسي مودبانه و محترمانه صحبت كند عجیب خواهد بود و اسلام مانند پوستيني است كه وارونه بر تن كرده باشند.

وي با بيان اينكه «تفكيك ديانت از ادب و اخلاق، خالي كردن دين از درون مايه خویش است.»، تاكيد كرد: مبادا روزي فرا رسد كه درشت گويي و تندخويي نشانه دينداري و دعوت به اخلاق نشانه ليبراليسم و جدايي از ارزش‌ها محسوب شود.