تازه هاي موسيقي در نمايشگاه كتاب 29/ كتاب هاي پژوهش و آموزشي

به گزارش روز سه شنبهٔ خبرنگار موسيقي ايرنا، چهار روز تا پايان بيست و نهمين نمايشگاه كتاب تهران باقي است. در بخش نخست اين گزارش كه ديروز منتشر شد، بخشي از كتاب هاي تازه چاپ در حوزهٔ موسيقي كه در اين نمايشگاه عرضه شده است، معرفي شد.
گزارش ديروز اختصاص داشت به معرفي تازه كتاب هاي موسيقي در دو بخش «زندگي نامه ها و خاطره هاي اهل موسيقي» و «آهنگ هاي منتخب و نُت نگاري ها». در اين دو بخش كتاب هايي چون «باران عشق» (گفتگو با ناصر چشم آذر)، «جويبار نغمه» (در شرح زندگي و اثرهاي استاد بنان)، «خاطراتي از موسيقي دانان»، «صد و يك پيش درآمد»، «دلنوازان 4» و «يوهان اشتراوس»، كه از تازه چاپ هاي عرضه شده در نمايشگاه بيست و نهم به شمار مي روند، در بخش نخست اين گزارش به اجمال معرفي شدند.
اما گزارش امروز، يعني بخش دومِ گزارش «تازه هاي موسيقي در نمايشگاه كتاب 29»، قصد دارد تازه كتاب هاي موسيقي را در دو بخش «پژوهش هاي موسيقايي» و «آموزش موسيقي» معرفي كند.

** پژوهش هاي موسيقايي
در اين دوره از نمايشگاه كتاب تهران، شمار كتاب هاي پژوهشي موسيقي، چشمگير است. در ميان اين كتاب هاي پژوهشي كه براي نخستين بار در نمايشگاه كتاب عرضه شده است، اثرهايي جدّي و تحقيقي، هم در زمينهٔ تاريخ نگاري بخش هاي گوناگون موسيقي به چشم مي خورد و هم در زمينهٔ تكامل و به روز رساني شيوه هاي نوازندگي و آهنگسازي.
در ميان كتاب هاي پژوهشي تازه چاپِ اين دوره، هم كارهايي درخور در زمينهٔ موسيقي ايراني وجود دارد و هم كارهايي در حوزهٔ موسيقي كلاسيك و غربي. آنچه در ادامه مي آيد، معرفي تعدادي از اين تازه چاپ هاي موسيقي در حوزهٔ پژوهش است.

* «ارمغان طرب»؛ نغمه هايي از صفويه تا مشروطه
كتاب «ارمغان طرب»، اثري است دربارهٔ نغمه نگاري هاي موسيقي ايران، از عهد صفوي تا روزگار مشروطه. اين كتاب را محسن محمدي تأليف كرده و مؤسسهٔ «ماهور» آن را منتشر كرده است.
از روزگار صفويان به اين سو، مستشرقان اروپايي كه به ايران سفر كردند يا مدتي را در ايران زيستند، نغمه نگاري هاي متعددي از موسيقي ايران در اروپا منتشر كردند. كتاب «ارمغان طرب» حاصل جستجوي چند سالهٔ مؤلف براي يافتن نخستين نغمه نگاري هاي اروپاييان است و نغمه نگاري هايي از دورهٔ صفويه تا دورهٔ مشروطه را در بر دارد. با اينكه بخشي از شخصيت قطعه ها حين تنظيم براي پيانو از بين رفته، اما قطعه هاي ارزشمندي كه در اين كتاب گرد آمده، تنها نمونه هاي برجا مانده از موسيقي در ايران، پيش از ورود صنعت ضبط به شمار مي رود.

* «فرم و آفرينش در موسيقي ايران»
شايد بسياري از علاقه مندان موسيقي، فرهاد فخرالديني را به ساختن آهنگ هاي مجموعه هايي چون «امام علي (ع)»، «روزي روزگاري» و «كيف انگليسي» بنشاسند و او را با عنوان رهبر اركستر موسيقي ملّي ايران به ياد آورند، اما استاد فخرالديني در زمينهٔ نگارش كتاب هاي موسيقايي و پژوهش در موسيقي نيز يد طولايي دارد. كتاب «فرم و آفرينش در موسيقي ايران»، حاصل تجربه هاي رهبر اركستر موسيقي ملّي ايران دربارهٔ ساختار موسيقي ايراني است.
اين كتاب كه به همت انتشارات «معين» منتشر شده است، مبحث هاي خود را زير عنوان هايي چون «اركان موسيقي»، «تعريف فرم»، «تكرار و تقليد» و «فرم هاي معمول در موسيقي ايراني»، طرح كرده است.

* «سنتور به گويش صبا»
ديگر اثر موسيقايي پژوهش محورِ انتشارات «معين»، كتاب «سنتور به گويش صبا» است. اين كتاب به كوشش اسماعيل تهراني، نوازندهٔ سنتور و رهبر اركستر شهر، تدوين شده است.
اين اثر كه اختصاص دارد به دستگاه شور و آوازهاي ابوعطا و بيات ترك،‌ شيوهٔ استاد ابوالحسن خان صبا (موسيقي دان بزرگ موسيقي ايراني) را در نوازندگي ساز سنتور به همراه تجزيه و تحليل نكته ها و تطبيق با چهار روايت مطرح، تشريح كرده است.

*‌ «موسيقي جنوب هند»/ «موسيقي هند و چين»
كتاب هاي «موسيقي جنوب هند» و «موسيقي هند و چين»، دو جلد از كتاب هاي «مجموعهٔ موسيقي جهان» است كه آن ها را انتشارات «ماهور» منتشر كرده است. هر دوي اين كتاب ها به همراه لوح فشرده عرضه شده است.
موضوع محوري كتاب «موسيقي جنوب هند»، سنّت اجرايي بي مانندي به نام موسيقي كارناتاك است كه در آن، قطعه هاي زيباي موسيقي و انواع مختلفي از بديهه نوازي در هم مي آميزند. اين كتاب را تي ويسواناتهان و ميتو هارپ آلن نوشته اند و كبري ذوله آن را به فارسي برگردانده است.
كتاب «موسيقي هند و چين» را گَوين داگلاس نوشته و شايا شهابي آن را به فارسي ترجمه كرده است. كتاب «موسيقي هند و چين» با قرار دادن موسيقي اين ناحيه در بافت هاي اجتماعي، فرهنگي و تاريخي،‌ نخستين كتاب مختصر و مستقلي است كه از سنّت هاي موسيقايي برمه، كامبوج، تايلند و ويتنام، كه كم تر به آن ها پرداخته شده، سخن به ميان مي آورد.

* «دايرة المعارف مصوّر موسيقي»
اين كتاب تمام رنگي، دانشنامه يي است تصويري در شناخت سازها و موسيقي هاي منطقه هاي فرهنگي سراسر جهان. مؤلف اين اثر، رابرت زيگلر است و داريوش دل آرا آن را به فارسي برگردانده. اين اثر به همت انتشارات «سايان» منتشر شده است.
«دايرة المعارف مصوّر موسيقي» با پي جويي تاريخچهٔ اين هنر و به لطف عكس ها و تصويرسازي هايي كه دارد، مخاطب را با گونه هاي سازهاي بادي، آرشه يي و كوبه يي آشنا مي كند.
اين كتاب، موسيقي و سازهاي موسيقي را بر اساس دوره هاي تاريخي معرفي كرده و مورد بررسي قرار داده است، كه اين معرفي و بررسي هاي موسيقايي را در 9 ذيل به مخاطبان نمايانده است: «سال هاي نخستين»، «موسيقي در قرون وسطي»، «رنسانس و رفرماسيون»، «عصر باروك»، «عصر كلاسيك»،‌ «ناسيوناليسم و رمانس»، «موسيقي در عصر مدرن»، «موسيقي جهاني» و «موسيقي ايران».

* «پديدارشناسي موسيقي»/ فلسفهٔ موسيقي
كتاب «پديدارشناسي موسيقي»، را بروس اِليس بِنسِن نوشته و حسين ياسيني آن را به فارسي برگردانده و انتشارات «ققنوس» منتشرش كرده است.
اين كتاب از دريچهٔ پديدارشناسي، نگرشي نو به آهنگسازي، اجرا و شنيدن موسيقي دارد. مؤلف اثر با تكيه بر سنّت هاي فلسفهٔ قاره يي و تحليلي و مقال هاي متنوع از موسيقي كلاسيك غربي و جاز، تعريفي نو و جامع از بداهه عرضه مي كند، كه بر مبناي آن، ساختن و اجرا و شنيدن موسيقي همواره با نوعي از بازآفريني بي وقفهٔ موسيقي، يا همان بداهه، گره خورده است.
ديگر كتاب تازه چاپ انتشارات «ققنوس»،‌ كتابي است از مجموعهٔ «دانشنامهٔ فلسفهٔ استنفورد». اين اثر را كه «فلسفهٔ موسيقي» نام دارد،‌ اندرو كَنيا نوشته و گلنار نريماني به فارسي ترجمه كرده است.

* «سنتورنامه»/ «ساختار موسيقي دستگاهي»/ «واژه نامهٔ لاتين»
انتشارات «موسيقي عارف» نيز با چند تازه اثر در زمينهٔ موسيقي پژوهي به نمايشگاه كتاب امسال‌ آمده است. از جملهٔ اين كتاب ها، مي توان از اين اثرها نام برد:
«سنتورنامه» اثر مسعود شناسا؛ «سنتورنوازي رمانتيك» اثر رامتين ارجمند؛ و «ساختار موسيقي دستگاهي ايران» اثر مسعود شعاري.

** كتاب هاي آموزش موسيقي
به مانند هر سال، در زمينهٔ آموزش سازهاي گوناگون موسيقي، چه ايراني، چه فرنگي، كتاب هاي فراواني در نمايشگاه كتاب امسال پيش چشم مخاطبان نهاده شده است. شماري از تازه كتاب هاي آموزش موسيقي امسال، در دو بخش موسيقي ايراني و موسيقي كلاسيك و غربي، در ادامه معرفي مي شود.

* كتاب هاي آموزش موسيقي ايراني
- «رديف دورهٔ عالي ويلون استاد ابوالحسن صبا»: اين كتاب را نوازندهٔ چيره دست ويلون و كمانچه، استاد رحمت الله بديعي تنظيم و ويرايش كرده كه به همت مؤسسهٔ «سرود»، به همراه لوح فشرده منتشر شده است.
استاد بديعي در ديباچهٔ اين كتاب نوشته است: « آنچه در اين رديف آمده، حاصل دست خط ها و نواخته هاي استاد صبا است كه در حقيقت رديف چهارم ويلون يا دورهٔ عالي ويلون استاد صبا است».
- مجموعهٔ سه جلدي «كتاب تار و سه تار 1 و 2 و 3»: اين مجموعه را عيسي غفاري تدوين كرده و به همت انتشارات «نارون» منتشر شده است.

*‌ كتاب هاي آموزشي علم موسيقي، موسيقي كلاسيك و غربي
- «شيوهٔ اجراي تقسيمات ناهمگون زماني دست راست و چپ در ساز پيانو»: اين كتاب را كه نامي بسيار طويل دارد، استاد مصطفي كمال پور تراب نوشته كه به همت انتشارات «سورهٔ مهر» منتشر شده است.
- «دنياي شگفت انگيز هارمونيكا»: اين كتاب دو جلدي، در دو سطح مقدماتي و پيشرفته، نواختن سازِ هارمونيكا يا همان ساز دهني را آموزش مي دهد. اين كتاب را الياس دژآهنگ تأليف كرده، كه به همت انتشارات «نارون» منتشر شده است.
- «هريمالي»: اين كتاب دربردارندهٔ اتودهاي گام نوازي براي ويلون است، كه آن را ژ. هريمالي نوشته، سياوش حميدي ترجمه و نُت نويسي كرده و انتشارات «نارون» منتشر كرده است.
- «باخ براي گيتار كلاسيك»: اين كتاب را ليلي افشار، نوازندهٔ گيتار كلاسيك، تنظيم و تدوين كرده و به همت مؤسسهٔ «ماهور» منتشر شده است.
- «آموزش گام به گام ويلون براي كودكان»: جلد نخست اين مجموعه را انتشارات «سرود» به تازگي منتشر كرده است و جلدهاي ديگر آن نيز قرار است به طبع برسد. ايمان ملكي اين كتاب را تدوين كرده است.
- «تكنيك نوازندگي در گيتار»: اين كتاب را اسكات تنانت نوشته و سياوش حميدي ترجمه كرده است. اين اثر به همت انتشارات «نارون» منتشر شده است.
بيست و نهمين نمايشگاه بين‌المللي كتاب تهران با شعار «فردا براي براي خواندن دير است...» از 15 تا 25 ارديبهشت در مجموعه نمايشگاهي شهر آفتاب برگزار مي‌شود. مجموعه شهر آفتاب در اتوبان خليج فارس، روبه روي حرم مطهر امام خميني (ره) قرار دارد.
فراهنگ**3067**1569