كتابخوان شدن مردم در گرو تعامل موثران حوزه كتاب

كتابخوان شدن مردم تنها به يك عامل بستگي ندارد بلكه مجموعه اي از اقدامات توسط افراد و دستگاه هاي مختلف بايد در اجتماع ايجاد شود تا در نهايت به نتيجه مطلوب و ترويج فرهنگ مطالعه در زندگي روزمره مردم ما منجر شود.
در اين ميان هر يك از بخش هاي فعال در اين روند بايد تعامل مثبت و سازنده اي باهم داشته باشند تا با ايفاي نقش خود بتوانند تاثيرگذاري داشته باشند و نتيجه مطلوب حاصل شود.
صنعت چاپ و نشر يكي از بخش هاي موثر در مطالعه و كتاب خواني مردم ماست كه متاسفانه اين گروه ها علي رغم برخورداري از نقش موثر در جامعه ، مورد بي توجهي قرار گرفته اند.
برخي از دست اندركاران حوزه چاپ و نشر در استان فارس درگفت و گو با خبرنگار ايرنا گفتند: مشكلات حوزه نشر و چاپ فراگير است كه نيازمند توجه مسئولان است تا اين بخش بتواند نقش خود رادر ترويج و نهادينه كردن كتابخواني ايفا كند.
اينان افزودند: سرانه پايين مطالعه، كمبود كتابخانه هاي عمومي، نبود شبكه مناسب توزيع، زمان بر شدن مميزي و هزينه بر شدن چاپ به دلايل مختلف، موانعي براي فعاليت اين قشر ايجاد كرده است.
آنها بيان كردند: رعايت نشدن قانون و حتي آيين نامه هاي خود وزارت ارشاد دربرخورد با ناشران، از جمله تعليق، لغو امتياز، جلوگيري از شركت در نمايشگاه ، همه منجر به اين شد كه ناشر و كتابفروشان امنيت شغلي لازم را نداشته باشند و در بخش هاي ديگر اقتصادي فعال شوند.
صاحبان حوزه نشر و چاپ اظهارداشتند: بيشتر ناشران در سال هاي گذشته به علت كمبود كتاب فروشي ها و تمايل كم سرمايه گذاران و عدم توجيه اقتصادي در اين حوزه باعث از اين شغل خارج شده و به شغل هاي ديگر روي آوردند.
آنان اضافه كردند: افزايش كتاب فروشي ها، توسعه و تجهيز كتابخانه هاي عمومي و بالا بردن سرانه مطالعه مي تواند براي رونق اين حوزه راهگشا باشد تا كتاب به سهولت در دسترس شهروندان قرار گيرد كه در يك سال اخير شاهداتفاق هاي خوبي در اين زمينه بوديم
به گفته بسياري از آنها در قالب اصل 44 قانون اساسي در حوزه فرهنگ به طور اعم و كتاب به طور اخص، اين آمادگي همواره وجود داشته تا اغلب مسؤوليت هاي مربوط به خود از صدور پروانه نشر متقاضيان گرفته تا اداره نمايشگاه هاي بزرگ كتاب را بر عهده بگيرند.
اصل 24 قانون اساسي حتي تكليف مبناي حقوقي انتشار كتاب در كشورمان را تا حدود زيادي معين كرده و قاعده را بر آزادي نهاده ولي با اين همه، بدنه صنعت نشر كشور در دهه ها و سال هاي گذشته همواره از تفسير به رأي سليقه اي اين اصل رنج برده است.

** مشكل شيوه پخش كتاب به روش 80 سال پيش
مدير انتشارت بين المللي نويد شيراز به ايرنا گفت: يكي از مشكلات حوزه نشر شيوه پخش كتاب است به طوري كه اين روند هنوز به صورت سنتي 80 سال قبل با قيمت بالا همراه با ديگر كالاهاي غير فرهنگي در جعبه هاي مختلف به شيوه زننده كه در شان كتاب نيست به شهرستان ها ارسال مي شود.
داريوش نويدگويي افزود: اين كار موجب شده تا ناشرين برتر هرگز حاضر نشوند كتاب هاي خود را به شهرستان ها بخصوص شيراز بياورند و به تيراژ پايين توليد و فروش آن در تهران رضايت مي دهند.
وي با گلايه از مسئوليت ناپذيري مديران نسبت به كتاب و كتاب خواندن مردم بيان كرد: شيراز از ديرباز داراي جايگاه رفيع بوده و شهر موثر در امور فرهنگي در داخل و خارج از كشور است كه تنها يك اداره و دستگاه متولي حفظ اين جايگاه نيست بلكه همه دستگاه ها در مقابل مسائل جامعه وظيفه دارند.
نويدگويي اظهارداشت: شهر شيراز از سالهاي خيلي دور در حوزه كتاب فعاليت هاي ارزشمندي از جمله در اختيار گرفتن افراد براي نگارش كتب ها و حوادث تاريخي، وقف و اهداي كتاب را داشته است كه اين امور فاخر و مهم بايد تاامروز ادامه داشته باشد و به نسل هاي ديگر نيز منتقل شود.
وي بابيان اينكه انتظارها در بخش فرهنگ از شهر شيراز و استان فارس زياد است اضافه كرد: شهر شيراز جايگاه بين المللي ويژه اي دارد و ما بايد تلاش كنيم كه اين جايگاه را در جهان حفظ كنيم و ارتقا دهيم و اين انتظار فرهنگوران داخل و خارج از كشور از شيراز است.
مدير انتشارات نويد شيراز ادامه داد: اميدواريم براي سال 95، توجه بيشتري به نهادينه كردن فرهنگ مطالعه و كتابخواني در استان فارس و شهر شيراز شود و شاهد كتاب هاي بيشتر، مكان هاي متعدد براي مطالعه، تعداد زيادتر عناوين انتشارات ها در شيراز باشيم.
نويدگويي عنوان داشت: امروز مطالعه يك نياز براي جامعه است و همگان بايددر اين زمينه همكاري كنند زيرا موفقيت ما در حوزه هاي مختلف از جمله امنيت، اقتصادي و اجتماعي ارتباط مستقيمي با مسايل فرهنگي به ويژه كتاب دارد كه اگر مطالعه و كتاب درجامعه جاري و ساري شود بسياري از مشكلات ما حل مي شود.
او با اشاره به ارزيابي وضعيت فرهنگ استان فارس افزود: متاسفانه در دو سال گذشته بسياري از كتاب فروشي ها در شهر شيراز تعطيل شده است كه اين نشانه خوبي براي فرهنگ نيست.
وي بيان كرد: براي نهادينه كردن فرهنگ مطالعه نيازمند كتابخانه هستيم كه در اين زمينه تلاش مي كنيم با ارائه طرح هاي مختلف از جمله باز شدن در كتابخانه هاي تعطيل شده ادارات، راه اندازي مكان هاي مطالعه و كتاب در مجتمع هاي مسكوني، راه اندازي ايستگاه هاي مطالعه در مكان هاي عمومي، مطالعه در جامعه گسترش يابد.
ناشر برجسته كشوري اظهارداشت: در حال حاضر حدود 13هزار و 500 ناشر در كشور و عمدتا در شهرهاي تهران، قم، تبريز و شيراز فعال هستند كه معتقدم جدا از تهران، فارس با وجود ناشران با كيفيت بالاي كار، سرآمد حوزه نشر و كتاب در كشور هستند.
نويدگويي با اشاره به تاريخچه فعاليت ناشران در استان فارس اضافه كرد: ادعاي مستند مبني بر شيرازي بودن نخستين ناشر ايران وجود دارد به طوري كه در سال 1220 هجري در فارس بزرگ برخي از افراد از جمله حاج محمدباقر ملك الكتاب معروف به تاجر شيرازي؛ به جاي تجارت كارهاي فرهنگي مي كردند.
وي ادامه داد: اين افراد در آن زمان بسياري از آثار مكتوب كه در حال نابودي بودند را جمع آوري و احيا مي كردند.
او با اشاره به سابقه كار صحافي در شيراز نيز ادامه داد: يكي از فعاليت هاي مهمي كه در كنار صنعت چاپ و نشر در شيراز درخشيده، كار صحافي است به طوري كه اگر كار صحافان برجسته كشور و به ويژه شيراز در طول تاريخ نبود، امروز بسياري از كتاب ها و منابع غني ما نابوده شده بود.

** مواد اوليه و توزيع كتاب مشكلات اصلي حوزه نشر
مسوول انتشارات اديب مصطفوي نيز با اشاره به مشكلات فرا روي حوزه نشر گفت: در استان فارس بزرگترين مشكل نشر مواد اوليه كاغذ و ديگري توزيع كتاب است .
جعفر مصطفوي عنوان داشت: در استان فارس با تاثيرگذاري و سابقه فرهنگي در سطح جهان تنها 200 كتاب فروشي عمومي وجود دارد كه مردم به دليل قيمت هاي بالاي كتاب بيشتر از كتاب هاي كمك درسي استفاده مي كنند تا كتاب هاي عمومي.
وي افزود: متاسفانه در كشور شبكه توزيع كتاب وجود ندارد و تا زماني كه اين شبكه فعال نباشد امكان انتقال كتاب هاي توليد شده هر استان به استان ها و شهرستان هاي مجاور آن وجود ندارد.

**حضور 150 ناشر و 113 چاپخانه فعال در استان فارس
مديركل فرهنگ و ارشاد اسلامي استان فارس نيز گفت: در حال حاضر 185 ناشر در استان فارس وجود دارد كه 150 ناشر و 113 چاپخانه فعال در استان فعال است.
بهزاد مريدي با اشاره به فعاليت چاپخانه هاي استان فارس افزود: همچنين در حوزه چاپ نيز در استان فارس حدود 165 چاپخانه وجود دارد كه از اين تعداد 113 چاپخانه فعال و در حال كار است كه قديمي ترين چاپخانه كشور در استان فارس بوده و اين افتخاري براي مردم فرهنگي استان فارس است.
وي با بيان اينكه در سال هاي اخير با انجام اقدامات ويژه همه چاپخانه هاي استان، به امكانات لازم در روند چاپ كتاب مجهز شدند بيان كرد: اسناد تاريخي نشان مي دهد كه قدمت چاپ و چاپخانه در شهر شيراز بيش تر از نقاط مختلف كشور از جمله تبريز و تهران است.
مريدي اظهارداشت: ناشران استان فارس در كشور در رده برترين ها قرار دارند و در حال حاضر كيفيت فعاليت هاي چاپ و نشر در پايتخت فرهنگي كشور در وضعيت مطلوب است.
مدير كل فرهنگ و ارشاد اسلامي فارس با اشاره به برنامه هاي امسال در حوزه كتاب در استان اضافه كرد: از سال گذشته 22 طرح در حوزه مطالعه عمومي در حوزه كتاب در استان فارس آغاز شده است كه برخي از اين طرح ها در محافل عمومي از جمله كتاب در مترو، كتاب در اتوبوس و ايستگاه ها، رستوران ها و كافي شاپ ها در حال اجراست.
او ادامه داد: در سال جاري نيز عملياتي شدن و استمرار اين طرح ها را با جديت در استان دنبال مي كنيم.
مريدي عنوان داشت: تلاش مي كنيم در قالب تفاهم نامه اي با اتاق اصناف استان فارس، پايه هاي تبليغاتي براي تمام سوپر ماركت ها و تعاوني هاي بزرگ فروش در سطح استان تعريف و در اختيار آنها قرار داده شود تا كتاب هاي به روز با بسته بندي مناسب و در بهترين جاي اين فروشگاه ها در اختيار مردم قرار گيرد.
وي افزود: تاكنون چند كتابفروشي بزرگ در استان فارس براي اجراي اين طرح و تعريف پايه هاي تبليغاتي اعلام آمادگي كرده اند كه اميدواريم با اجراي اين طرح فروشگاه ها به مراكز خريد كتاب براي عموم مردم تبديل شود.
مريدي بيان كرد: اين طرح براي ترويج فرهنگ مطالعه در زندگي روزانه مردم استان است كه تلاش مي كنيم به جاي اينكه در فروشگاه ها دخانيات در بهترين مكان ها وجود داشته باشد، كتاب جايگزين شود.
او اظهارداشت: هم اكنون در سطح شهر شيراز بيشتر كافي شاپ ها به كافه كتاب يا كافه هنر تبديل شده اند كه كتاب بر روي ميزها و در بين مردم به ويژه نسل جوان آمده كه اين يك افتخار براي فرهنگ فارس است.
وي اضافه كرد: براي سال آينده نيز ميزان تغيير يا افزايش كافي شاپ ها و رستوران هاي محلي به كافه هاي كتاب نيز در دستور كار اين اداره كل است كه هم اينك اين طرح در يك رستوران بزرگ در شهر شيراز در حال اجراست.
مريدي با بيان اينكه براي اجراي اين طرح 700 جلد كتاب داده شده است ادامه داد: در اين رستوران قفسه هاي كوچك كتابخانه اي در حاشيه هز ميز و مكان نشستن مردم تعريف و كتاب هاي كوچك جيبي در آن قرار داده شده كه با استقبال فراوان مردم روبرو شده است.
او عنوان داشت: درحال رايزني براي تبديل ديگر سفره خانه هاي سنتي استان و تجهيز آنها به كتاب هاي كوچك و مفيد هستيم كه اجراي اين طرح ها در اماكن عمومي استان، گامي مهم در جهت ترويج و نهادينه كردن كتاب و مطالعه در استان است.
وي افزود: بر اين باوريم كافي شاپ ها، رستوران ها، سفره خانه هاي سنتي و ديگر اماكن عمومي در شهرهاي ما بايد به سمت كافه كتاب شدن حركت كنند زيرا وجود كتاب در دسترس مردم و بر روي ميزها مي تواند تاثير مثبتي براي انس بيشتر مردم با يار مهربان داشته باشد.
مريدي اظهاركرد: همچنين سال گذشته براي دومين سال پياپي آيين انتخاب شهر پايتخت كتاب ايران در كشور برگزار شد كه سال گذشته شيراز عليرغم تلاش هايي كه شده بود به دليل تعلل ها نتوانست به بخش رقابت راه پيدا كند اما امسال با برنامه ريزي يك ساله اي كه اجرا شد و بخش هاي مختلف فرهنگي استان همت كردند شهر شيراز در بين 99 شهر توانست پس از نيشابور و بوشهر مقام سوم را كسب كند.

** تعامل اداره كل كتابخانه هاي عمومي فارس با ناشران و كتاب فروشي ها
مدير كل كتابخانه هاي عمومي استان فارس هم به خبرنگار ايرنا گفت: ناشران به عنوان متوليان فروش كتاب يكي از اقشاري هستند كه ارتباط تنگاتنگي با نهادكتابخانه هاي عمومي داردند.
سعيده ابراهيمي بيان كرد: طرحي در نهاد كتابخانه هاي عمومي كشور مطرح شده بود كه ناشران به عنوان متوليان فروش كتاب، مسئوليت كتاب خواندن و كنار نكشيدن مردم از عرصه مطالعه را نيز بر عهده بگيرند.
وي اظهارداشت: در اين زمينه در حال برنامه ريزي و طراحي طرحي در حوزه تعامل با ناشران هستيم تا بر اساس آن بتوانيم هر سال بعد از خريد كتاب از ناشران به همان ناشر آمار ارائه شود كه كتاب هاي شما در كتابخانه هاي چه ميزان بازديد داشته و يا به امانت رفته است.
ابراهيمي با بيان اينكه اين طرح عاملي براي تشويق ناشران براي فعاليت در عرصه خواندن كتاب نيز است اضافه كرد: يكي از برنامه هاي مهم ما در عرصه تعامل با ناشران استان، اين است كه ناشران استان در عرصه ترويج خواندن نيز فعال شوند.
مدير كل كتابخانه هاي عمومي استان فارس با اشاره به فعاليت نهاد كتابخانه هاي عمومي استان با قشر كتاب فروشي ها نيز ادامه داد: متاسفانه امروز مسئله اقتصاد يكي از دغدغه هاي اصلي در حوزه كتاب است به طوري كه قيمت كتاب ها بسيار بيشتر از قدرت خريد مردم است.
او عنوان داشت: امروز اگر كتابي در دانشگاه به دانشجويان معرفي مي شود دانشجو ابتدا قيمت كتاب را مي پرسد كه اين سوال حاوي پيام ها و نكته هاي مهمي براي مسئولان است كه مهمترين پيام آن داشتن مشكل اقتصادي مردم است.
ابراهيمي افزود: به دنبال ايجاد تعامل مناسب و اعقاد تفاهم نامه هايي با صنف كتاب فروشان هستيم تا با اجراي برنامه هاي مناسب، كتاب ارزان تر به دست مصرف كننده برسد.
وي با بيان اينكه هنوز برنامه هاي خاصي در اين زمينه در استان تدوين نشده است بيان كرد: تعامل با كتاي فروشي ها از برنامه هاي مورد نظر ما در استان است.
اين استاد دانشگاه اظهارداشت: در حال حاضر دو طرح نيمه كاره تامين يارانه كتاب فروشان از طريق خيران و ارائه بن هاي خريد كتابو يا سبدهاي خريد كتاب به مردم در طول سال، را در استان در دستور كار داريم كه تلاش مي كنيم اين دو طرح در حد توان اجرايي ما تدوين و عملياتي شود.
او اضافه كرد: اين درحالي است كه در اين زمينه دولت طرح معاف از ماليات شدن كتاب فروشي ها را اجرايي كردن تا در ارتباط متقابل كتاب با قيمت مناسب و ارزان تري به دست مردم برسد و اين اتفاق مباركي در اين حوزه است.
ابراهيمي ادامه داد: براي رفع مشكلات اقتصادي نبايد به بودجه هاي دولتي اكتفا كرد بلكه بايد از توان خيران و نيك انديشان در حوزه هاي مختلف استفاده شود كه امروز بسياري از سازمان ها، شركت ها و بخش خصوصي علاقه مند به فعاليت در زمينه مطالعه و فرهنگ كتاب خواني در استان هستند.
وي عنوان داشت: امسال يكي از شركت هاي مواد خوراكي در استان به جاي تهيه بسته هاي سررسيد، تقويم و خودكار و غيره يك بسته شامل چهار كتاب به مشتريان خود هديه داده است كه اقدامي اررشمند، زيبا، كارا و فرهنگ ساز بود.
ابراهيمي افزود: هدف ما ترويج كتاب خواني است و براي انجام ماموريت خود به بهترين نحو، باديگر بخش ها تعامل و همكاري داريم.
رفع موانع، كاستي ها و دغدغه هاي بخش هاي مختلف وابسته به كتاب از جمله حوزه نشر و چاپ مي تواند تاثير مثبت و موثري در جهت افزايش سرانه مطالعه، نهادينه كردن فرهنگ كتابخواني و كاهش ناهنجاري ها و جرائم در جامعه داشته باشد.
3002/ 1876