مغز خود را مانند ماهيچه ها ورزش دهيد

'آموزش، خودمراقبتي و سلامت' شعار آخرين روز هفته ملي سلامت -اول تا هفتم ارديبهشت- است.خودمراقبتي و فراگيري اصول آن گام اصلي در سلامت محسوب مي شود. بين ۶۵ تا ۸۵ درصد از مراقبت‌هاي منجر به سلامت، محصول خودمراقبتي يعني فعاليت‌هايي است كه توسط ما يا خانواده براي حفظ و يا ارتقاي سلامت، پيشگيري از ابتلا به بيماري، درمان و يا كاهش عوارض آن انجام مي شود.
تدابير خودمراقبتي تمامي اعضا و اندام هاي بدن را از جمله مغز در بر مي گيرد.

*** خودمراقبتي از مغز
دكتر جواد حاتمي مدير مركز توانبخشي شناختي دانشگاه تهران در خصوص شيوه هاي خودمراقبتي از مغز به خبرنگار علمي ايرنا گفت: وقتي صحبت از مغز مي شود، از دو زاويه مي توان به آن نگاه كرد، نخست اين كه مغز همچون بسياري از اندام هاي ديگر ما اندام بدني است كه يك بافت بدني دارد و همچون بسياري از اندام ها، نياز به شرايطي دارد تا بتواند خوب كار كند.
وي بيان كرد:عواملي كه به لحاظ فيزيكي و بدني مي تواند در خودمراقبتي از مغز كمك كند، تغذيه خوب و خون رساني و مواردي از اين قبيل است و كار مهمي كه مي توانيم در اين زمينه انجام دهيم، اين است كه الگوي غذايي مناسب داشته باشيم، از مصرف غذاهاي چرب و پرحجم كه مفيد نيستند پرهيز كنيم، فشار خون خود را منظم كنترل كنيم، از اضافه وزن خود جلوگيري كنيم، استرس را مراقبت كنيم، ورزش منظم داشته باشيم و در مجموع، تمامي كارهاي موثر براي حفظ سلامت قلب را براي سلامت مغز نيز انجام دهيم.
دكتر حاتمي رعايت تدابير خودمراقبتي را براي حفظ سلامت و عملكرد مناسب مغز در دوران بزرگسالي، ضروري دانست و يادآور شد: عملكرد مغز در دوران سالمندي ممكن است مقداري با افت مواجه شود و در نتيجه لازم است با خودمراقبتي سرعت اين روند را كند كرد.

** ورزش مغز، يك شيوه خودمراقبتي
عضو هيات علمي دانشگاه تهران گفت: اما زاويه ديگري كه مي توان به مغر نگاه كرد، از منظر كاركرد شناختي آن است يعني در واقع، اين اندام مركزي است كه تمام فعاليت هاي ذهني ما در آن اتفاق مي افتد، نحوه فكر كردن و كارهايي كه به صورت ذهني و روانشناختي انجام مي دهيم، روي خود مغز هم اثر مي گذارد و اين يك ويژگي جالب است. همان طور كه تغييرات در تعادلات شيميايي در بخش هاي مختلف بدن به طور مستقيم موجب تغيير خلقيات، روحيات و تفكرات ما مي شود، فعاليت هاي ذهني و روانشناختي نيز روي مغز اثر مي گذارد.
حاتمي با اشاره به اجراي تحقيقات متعدد در زمينه نوع فعاليت هاي ذهني تاثيرگذار روي كاركرد مناسب مغز و سلامت آن، افزود: يك قاعده كلي كه در واقع ما نيز به آن باور داريم، اين است كه مغز را هم مي توان مثل بدن و ماهيچه ها ورزش داد و تقويت كرد، به ويژه در سالمندي كه معمولا افراد از مسووليت ها و مشغله ها فارغ مي شوند و به سمت استراحت مي روند، اگر فعاليت شناختي نباشد، مغز در معرض خطر قرار مي گيرد.
وي اظهار كرد: به همين دليل توصيه مي شود افرادي كه فعاليت جدي ندارند، برنامه اي را براي به چالش كشيدن مغز خود تهيه كنند، بسياري از افراد يادگيري مهارت جديد و فعاليت ذهني جديدي را براي خود برنامه ريزي مي كنند. اين فعاليت ها در عين لذت بخش بودن بايد چالشي هم باشند و نبايد به عادت و رفتار روزمره بدل شوند.
اين متخصص روانشناسي شناختي افزود: مطالعات نشان مي دهد افرادي كه به صورت هدفمند درگير فعاليت ذهني چالشي هستند، عملكرد مغزي خوبي حتي در سنين بالا دارند.

*** تاثير مثبت فعاليت هاي اجتماعي در كنار فعاليت هاي ذهني در خودمراقبتي از مغز
حاتمي گفت: جدا از فعاليت ذهني، مطالعات اخير از اثرگذاري قابل توجه فعاليت هاي اجتماعي حكايت دارد، به طوري كه حتي در برخي از موارد، فعاليت اجتماعي مي تواند موثرتر از فعاليت ذهني باشد، يعني برخورداري از حمايت اجتماعي خوب و تعاملات اجتماعي مناسب، ارتباط با ديگران و مواردي از اين دست مي تواند به ما كمك كند.
وي ادامه داد: در مقابل، اضطراب و افسرگي نيز مي تواند عملكردهاي شناختي مغز را تحت تاثير منفي قرار دهد و باعث كاهش كيفيت زندگي شود.
به گفته حاتمي، اساسا مولفه مهم خودمراقبتي اين است كه سبك زندگي سالمي داشته باشيم، اگر چنين باشد، آن بخش از حفظ سلامت را كه به عهده ما است، مي توانيم تا حدود زيادي مديريت كنيم.

*** خودمراقبتي از مغز در دوران نوجواني و جواني در محيط هاي غني از محرك ها
وي در خصوص خودمراقبتي در دوران نوجواني و جواني گفت: هر اندازه محيط از محرك ها و موقعيت ها غني تر باشد، فعاليت مغزي نيز بهتر مي شود. بنا بر اين، توصيه مي شود در دوران كودكي ضمن تامين محيط امن براي بچه ها، محرك ها و موقعيت هاي مختلفي براي انها فراهم شود كه ذهن را به چالش بكشد. مطالعاتي كه در اين زمينه روي انسان ها و نيز روي موجودات رده هاي پايين تر از انسان انجام شده، نشان داده است كه امكان افزايش تراكم و غني تر شدن بافت مغز وجود دارد.

*** استفاده از رژيم غذايي مديترانه اي در خودمراقبتي از مغز
اين عضو هيات علمي دانشگاه تهران افزود: بررسي ها نشان داده است رژيم غذايي معروف به مديترانه اي و سرشار از سبزيجات و ماهي در قياس با الگوي تغذيه اي داراي مواد قندي و چربي، تاثير بهتري روي عملكرد مغز دارد.

*** جوانه زدن نگاه خودمراقبتي از مغز در كشور
حاتمي در خصوص مقايسه ايران با ديگر كشورها در زمينه مراقبت از مغز و انجام اين فعاليت ها افزود: در اين زمينه در حال حاضر در ايران در مقايسه با ديگر كشورها به مقوله مراقبت از مغز به عنوان يك نياز هنوز چندان توجه نشده است.
وي گفت: با اين حال، روند رو به رشدي در اين زمينه آغاز شده و اين آگاهي در حال شكل گيري در جامعه است.
علمي (5)** 9340**2017