موعظه‌های تربیتی اخلاقی به فرزندان در آینه‌ رفاقت و صمیمیت

یکی از شیوه‌های تربیتی که والدین می‌توانند برای فرزندان به خوبی اجرا کنند، یادآوری سرگذشت عبرت‌آموز دیگران در اعصار گذشته است که در قرآن کریم و فرمایشات مولی الموحدین(سلام الله علیه) بسیار به چشم می‌خورد.

به گزارش گروه دریافت خبر خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، بخش‌هایی از نامه معروف مولای متقیان علی(ع) به فرزند گرامی خود در کتاب «حکمت نظری و عملی در نهج‌البلاغه، اثر ارزشمند آیت‌الله جوادی آملی» را بنیاد بین‌المللی علوم وحیانی اسراء با عنوان راه‌های اصلاح اخلاق در اندیشه علوی به شرح زیر منتشر کرده است.

ثمرات تربیتی یاد مرگ و فنا

شاید جای تعجب باشد که امیر سخن(سلام الله علیه) در قسمتی از سفارش تربیتی خود به فرزند گرامی شان، یاد مرگ و فنا را گوشزد نموده‌اند ولکن باید توجه داشت که درمان هر دردی از راه صحیح آن امکان پذیر است و خوی سرکش و لجام گسیخته‌ انسان در نزد سید الاوصیاء، با یاد مرگ درمان پذیر است.

• «وذَ لِّلْه بذِکر الموت»:

فرزندم با نام و یاد مرگ، خوی سرکشی، تکبر، غرور و خود خواهی را در هم بشکن و خود را متواضع کن.

تواضع است دلیل رسیدن به کمال که چون سوار به مقصد رسد پیاده شود.

انسانی که سواره می‌رود هنوز به مقصد نرسیده و انسان به مقصود رسیده پیاده است و متواضع، انسان کامل نرم است و معتدل.

• «وقرّره بالفَناء»:

برای او فنا را به خوبی تقریر کن تا کاملاً اقرار کند که از بین می‏‌رود، منظور فنای طبیعت است و گرنه انسان برای همیشه باقی خواهد بود.

• «وبصّره فجائع اَلدنیا»:

جانت را به زشتی‌ها و تبه‏کاری‏‌هایی که در دنیا انجام می‌شود و رذایل اخلاقی که از دنیا بر می‏‌خیزد، بینا کن تا آنها را عمیقاً بنگرد.

• «وأعرض علیه أخبار الماضین»:

تحولات تاریخی عبرت آور گذشته‌ها را بر جانت عرضه کن. تاریخ، جزو علوم آلی است نه اَصالی نظیر فلسفه نیست که شناختش حقیقت هستی مطلوب باشد بلکه شناختش به خاطر نقاط و نکات حساس آن مطلوب است؛ می‏‌فرماید: نکات حساس، آموزنده و ارزنده تاریخی را بر قلبت عرضه کن تا از تجارب گذشته‏‌ها بهره ببری.

• «وذَکِّرْهُ بِمَا أَصَابَ مَنْ کَانَ قَبْلَکَ مِنَ الاَْوَّلِینَ، وَسِرْ فِی دِیَارِهِمْ آثَارِهِمْ»:

آنچه را که بر پیشینیان رفته به یاد خود بیاور تا بفهمد که ممکن است به سرنوشت گذشتگان مبتلا شود، آثار مخروبه آنان را، خانه‌هایی که در آن زندگی می‏‌کردند و بعد به دست دیگران افتاده، از نظرت بگذران تا این سیر، عامل اندرز و پندی باشد و در تو نور اعتبار، ایجاد کند.

• «فآنظُر فیما فَعَلوا وعمّا انتَقَلوا و أین حَلّوُا ونزلوا»:

نگاه کن در آنچه گذشتگان انجام داده‏‌اند و حال، چه نامی از آنان مانده؟ و آنها را رها کرده به کجا رفته‌اند و در چه حالتی هستند.

حضرت علی (علیه السلام) در یکی از بیانات خود می‏‌فرماید: طولی نمی‏‌کشد که انسان در پایان عمر، مرداری بین بازماندگان خود می‏‌شود که همه از بوی تعفن وی متأذی می‏‌شوند: «...فصار جیفةً بین أهله... فَأسلموه فیه إلی عمله... » آنان با زحمت این مردار را منتقل می‏‌کنند و به اتاق عمل، که قبر اوست، می‌برند و او را تسلیم عملش می‏‌کنند؛ قبری که ره آورد دوران عمر، و حاصل مجموع کارهای او در آنجا گرد آمده است. قبری که خود او ساخته، حال:

•«إمّا روضة من ریاض الجّنة أوْ حُفْرة من حُفَر النیران»:

یا بوستانی از بوستان‏‌های بهشت است یا گودالی از گودال‌های آتش! حضرت علی به امام حسن (علیهما السلام) یا به ابن حنفیّه می‌فرماید: پیشینیان را بنگر:

• «فإنّکَ تَجدهم قَدِ انتقَلوا عن الأحِبّة وحَلُّوا دار الغُربة»:

اگر خوب بررسی کنی می‏‌بینی که آنان از دوستان خود جدا شده به دیار غربت رفته‌اند، در گورستان کسی با دیگری مأنوس نیست، پس از مرگ انسان مهمان اعمال خویشتن است از همگان بریده و همه از وی بریده‏‌اند، تنها با اخلاق، عقاید، اعمال و خاطرات خود دمساز است:

(وَلَقد جِئْتُمونا فُرادی کَما خَلَقْناکُم أَوّلَ مَرّةٍ) (انعام، 94):

شما یکایک و به تنهایی به سوی ما باز می‌آیید بدان گونه که ابتدا شما را آفریدیم. حضرت علی (علیه السلام) می‏‌فرماید:

• «وکَأنّک عن قلیلٍ قدْ صِرْت کَأحدِهم»:

آنچنان بیندیش و بپندار که گویا در آینده نزدیک تو هم مانند یکی از آنان خواهی بود که دوستانت را رها کرده به دیار غربت سفر کنی، بیندیش که باید چه کنی.

مذمت کناره گیری از جامعه و مردم و تشویق به دستگیری از آنان

فرزندم این، بدان معنا نیست که ترک وظیفه کنی، منزوی شده رهبانیت پیشه کنی، زیرا در همین نامه آمده است که مسائل مردمی را برای رضای خدا انجام بده و در نهج البلاغه آمده است که اگر کسی مشکل دیگری را حل کند خدا از آن سرور و نشاطی که در قلب انسان شایسته‌ای ایجاد کرده، موجود لطیفی می‏‌آفریند که انسان با دیدن او مسرور می‏‌شود، از او می‌پرسد تو کیستی؟ می‌گوید: من همان سروری هستم که در قلب دیگری ایجاد کردی.

آیت‌الله جوادی آملی همچنین در یکی از جلسات درس اخلاق خود بدین مطلب چنین اشاره کرده که:

مستحضرید پرهیز از دنیا نعمت خوبی است ولی پرهیز از جامعه، از امّت و از مردم نه، چرا که خدمت کردن به جامعه، به نظام و به امّت از برکات دینی است. اصلِ خدمت را وجود مبارک امام سجاد(سلام الله علیه) آن طوری که در صحیفه سجادیه در دعای نورانی مکارم‌الأخلاق آمده به همه ما آموخته‌اند. به خدا عرض می‌کنیم پروردگارا! تو که به این مردم خیر می‌رسانی توفیقی بده که خیر تو به دست من به مردم برسد «و أجْرِ للناس علی یَدِیَ الخیر» اگر من تماشاچی باشم کار خوبی نیست بلکه اگر فیض تو به دست من به مردم برسد این نعمت خوبی است یعنی از خدا بخواهید که با دست شما به مردم خیر برسد حالا یا خیر علمی یا خیر عملی.

امید است خداوند متعال همه‌ ما را در پرتو عمل به فرمایشات بزرگان دین یاری بفرماید.»

انتهای پیام