آیا راخوی با صندلی قدرت خداحافظی می کند؟

محمود فاضلی

در یازدهمین انتخابات سراسری اسپانیا که حدود 36 میلیون نفر واجد شرایط شرکت در آن حضور داشتند چهار حزب مردمی، سوسیالیست، شهروندان و پودموس به رقابت پرداختند. میزان مشارکت در این انتخابات 72 درصد و کمی بالاتر از انتخابات 2011 است. علی‌رغم پیروزی حزب حاکم مردمی اسپانیا با 28.7 درصد آرا و 123 کرسی در انتخابات (176 کرسی در انتخابات گذشته) اما این حزب برای تشکیل دولت مجبور به ائتلاف با سایر احزاب است و از هم اکنون مذاکره و رایزنی خود را با سایر احزاب آغاز کرده است. طبق قانون اساسی اسپانیا نامزدی که خواستار تشکیل دولت باشد باید رای اعتماد پارلمان را کسب کند و اگر در نخستین رای گیری به اکثریت مطلق 176 کرسی دست نیابد، پس از 48 ساعت یک اکثریت ساده (کسب رای مثبت بیشتر از رای منفی ) نیاز دارد و مهلت برای تشکیل دولت، دو ماه خواهد بود و اگر بازهم موفق به تشکیل دولت نشود، انتخابات سراسری جدیدی برگزار خواهد شد.

حزب مردمی باید به آرای مثبت بیشتری نسبت به آرای منفی دست یابد. رای ممتنع حزب شهروندان که 40 کرسی کسب کرده نیز کافی نیست زیرا جمع کرسی‌های حزب سوسیالیست با 90 کرسی و حزب پودموس با 69 کرسی در مجموع 159 کرسی هستند که بیشتر از 123 کرسی مردمی‌ها است. حزب مردمی در این صورت، تنها هنگامی می‌تواند به دولت دست یابد که احزاب سوسیالیست و پودموس نیز رای ممتنع بدهند زیرا حمایت‌های احزاب کوچک حزب ملی گرای باسک با 6 کرسی و حزب ائتلاف جزایر قناری با یک کرسی برایش کافی نیست. اگر حزب شهروندان با رای مثبت خود از مردمی‌ها حمایت کند، دو حزب مردمی و شهروندان 163 کرسی در مقابل 159 کرسی رای مخالف سوسیالیست‌ها و پودموس خواهند داشت. رای ممتنع سایر احزاب کوچک و 163 کرسی به مردمی‌ها کمک می‌کند که به قدرت دست یابند.

«آلبرت ریورا» رهبر حزب شهروندان، در طول تبلیغات انتخاباتی خود بارها اعلام داشته است از دولت‌های رهبری شده از سوی «ماریانو راخوی» (حزب مردمی) و «پدرو سانچز» (حزب سوسیالیست) حمایت نخواهد کرد و به آنها رای ممتنع خواهد داد. مجموع کرسی‌های سوسیالیست‌ها و پودموس 159 رای مثبت است که اگر آن را با دو کرسی حزب چپ متحد یا برخی از احزاب اقلیتی (حزب جمهوری خواه کاتالونیا با 9 کرسی، دموکراسی و آزادی کاتالونیا با 8 کرسی و یا حزب بیلدو ایالت باسک با 2 کرسی) اضافه شوند می‌تواند یک دولت تشکیل دهد. پابلو ایگلسیاس رهبر پودموس بارها تکرار کرده است که مایل است با احزاب دیگر به توافق برسد اما برای مذاکره پنج محور را مطرح کرده است:

- قانون جدید انتخاباتی، 

- استقلال قضایی، 

- حقوق اجتماعی، 

- مبارزه با فساد اقتصادی،

- حق تصمیم گیری،

رهبر حزب پودموس سعی دارد تا دیدگاههای خود را بر حزب سوسیالیست تحمیل کرده و هشدار می‌دهد که اگر این موارد تحمیلی را نپذیرد، به حزب مردمی برای بدست گرفتن حکومت اسپانیا کمک کرده است و اجازه نخواهد داد راخوی حکومت را در اختیار بگیرد. او از مدافعان برگزاری همه پرسی کاتالونیا است.

حزب شهروندان بارها تکرار کرده که وارد دولتی که در آن آلبرت ریورا نخست وزیر نباشد، نخواهد شد. در نتیجه مذاکرات بسیار سخت و اجتناب ناپذیر خواهد بود. در طول تبلیغات انتخاباتی، برخی از اعضای حزب مردمی اعلام کردند که مایلند با سوسیالیست‌ها به توافق برسند، موردی که حزب سوسیالیست آن را نمی‌پذیرد و آن را مختص بازندگان می‌داند. ائتلاف این دو حزب 213 کرسی به دست می‌آورد و تقویتی برای حزب سوسیالیست که ضعیف‌ترین نتایج انتخاباتی خود را کسب کرده است، خواهد بود.

ماریانو راخوی نخست وزیر اسپانیا نیز مدعی است تلاش خواهد کرد پس از انتخابات پارلمانی دولت تشکیل دهد چرا که اسپانیا به دولتی باثبات نیاز دارد. حزب مردم اسپانیا 28 و هفت دهم درصد آرا و 123 کرسی به دست آورده است که از اکثریت مطلق 176 کرسی بسیار فاصله دارد. به اعتقاد او باید تصمیمات دشواری در چهار سال آینده برای مبارزه با بحران اتخاذ کرد. سیاست ریاضت اقتصادی و فساد مالی که وجهه حزب مردم تحت رهبری راخوی را لکه دار کرد موجب ظهور دو حزب جدید یعنی حزب چپگرای افراطی پودموس و حزب لیبرال سیودادانوس شده است. راخوی که مایل است دوباره بر مسند ریاست دولت مرکزی اسپانیا تکیه زند، بخوبی می‌داند که کمک اعلام شده حزب شهروندان برای تحقق این هدف کافی نیست و به همین خاطر آمادگی دارد برای جلب حمایت حزب سوسیالیست اسپانیا امیتازات ویژه‌ای به آنها بدهد. راخوی حاضر است در ازای برخورداری از حمایت سوسیالیست‌ها مطالبات آنها بویژه در بخش اصلاح قانون اساسی را عملی نماید. گفته می‌شود راخوی حاضر است در این راستا پست ریاست بر کنگره نمایندگان مجلس را نیز به سوسیالیست‌ها واگذار کند. یکی دیگر از امتیازهای راخوی در این بخش موافقت وی با اصلاح ماده 135 قانون اساسی کشور است که در نتیجه آن بر خلاف مطالبات اتحادیه اروپا، ارائه خدمات اجتماعی در اسپانیا حتی به قیمت افزایش کسری بودجه کشور تضمین خواهد شد. 

پروسه مذاکره دو حزب شهروندان و سوسیالیست اصلی ترین اهداف ماریانو راخوی به شمار می‌رود. نظر به اینکه حزب مردمی قادر به کسب اکثریت مطلق کرسی‌های کنگره نمایندگان این کشور نیست تکیه مجدد راخوی بر مسند نخست وزیری اسپانیا بستگی به موافقت دو حزب شهروندان و سوسیالیست برای دادن رای امتناع در دومین نشست کنگره جدید با هدف تعیین نخست وزیر دارد. بی شک دلایل کاهش محبوبیت حزب شهروندان در مبارزات انتخاباتی ناشی از اشتباهات مدیریت اجرائی این حزب در جریان انتخابات است. این حزب نتوانست موضوعاتی همچون فساد مالی، بازسازی سیاسی و یا چالش کاتالونیا را در مرکز مباحث قرار دهد. 

حزب سوسیالیست هشدار داد که حتی یک گام در برابر فشارموجود به عقب برنداشته و جوابش به انتصاب احتمالی ماریانو راخوی در کنگره نمایندگان منفی می‌باشد. برخی گروههای داخلی حزب سوسیالیست اعلام داشته‌اند مواضع این حزب قاطع بوده و ارتباطی با احتمال گرفتن پست ریاست  کنگره نمایندگان  و یا هر امتیاز دیگری ندارد. آنها تاکید می‌کنند که اسپانیائی‌ها به تغییر و تحول رای داده‌اند و حزب سوسیالیست نمی‌تواند باعث تداوم روند شود.

نتایج انتخابات با واکنش‌های مختلفی در اروپا روبرو شده است. کمیسیون اروپا که شاهد روی کار آمدن دولت‌های منتقد خود در یونان و پرتغال بوده، این نگرانی را در مورد اسپانیا هم احساس می‌کند و بیم آن دارد گرایشات مخالف با انضباط بودجه‌ای بر اسپانیا هم به عنوان چهارمین اقتصاد حوزه پولی یورو حاکم شوند. رئیس کمیسیون اروپا اعلام داشته است دولتی که بروکسل علاقمند است در اسپانیا روی کار باشد دولتی است که به توافقات و تعهدات این کشور در قالب حوزه یورو وفادار باقی بماند. بی‌تردید تغییر دولت در اسپانیا می‌تواند مواضع نخست وزیر ایتالیا که مخالفت سیاست‌های ریاضتی دیکته شده از سوی آلمان است را تقویت کند. نخست وزیر چپگرای یونان نیز وضعیت جدید اسپانیا را شکست سیاسی تمهیدات ریاضتی در اسپانیا دانسته و کنار رفتن دولت راخوی در اسپانیا را به منزله از دست دادن یک متحد دولت آلمان می‌داند. 

یکی از نتایج مهم این انتخابات شکسته‌شدن نظام دو حزبی در انتخابات پارلمانی بود. این کشور از پنج سال بحران اقتصادی به شدت آسیب دیده است و یک پنجم جمعیت فعالت این کشور با وجود رونق اقتصادی که اواخر سال 2013 آغاز شد، هنوز بیکار هستند. اقتصاد اسپانیا، ادعاهای فساد و جنبش جدایی‌طلبانه در منطقه کاتالونیا از مسائل مطرح در انتخابات اخیر بوده است. اتخاذ تدابیر شدید ریاضتی و اصلاح بخش اشتغال توسط دولت راخوی باعث کاهش رضایت از حزب محافظه‌کار شده اما این اقدامات تاحدودی باعث بازگرداندن اقتصاد اسپانیا به دوره رشد شده است. آمار 21 درصدی بیکاری اسپانیا که در اتحادیه اروپا فقط از یونان بهتر است، همچنان یکی از مشکلات بزرگ اقتصادی این کشور است. 

4949