پشت پرده های سیاسی بررسی یک طرح/چرخش ۱۸۰درجه‌ای نظرات وزارت علوم

به گزارش خبرنگار مهر  رضا صابری نماینده مردم آزاد شهر و رامیان و عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی در گفتگو با مهر از صف بندی دو فراکسیون اصولگرایان و رهروان در مقابل هم در ماجرلای طرح سنجش و پذیرش خبر داد.

به گفته وی فراکسیون رهروان با تصویب این طرح مخالفت کرده بود اما فراکسیون اصولگرایان در جلسه شورای مرکزی به این نتیجه رسیده بود که باید این طرح تصویب شود و نظر خود را به اعضای فراکسیون ابلاغ کرده بود.

نماینده آزادشهر همچنین در این گفتگو ضمن تشریح دلیل استنکاف و سرپیچی اعضای فراکسیون رهروان از تصمیم فراکسیونی به رایزنی ها و فشار های روسای دانشگاه های آزاد در شهرستان ها برای جلوگیری از تصویب طرح سنجش و پذیرش دانشجویان تحصیلات تکمیلی پرداخت.

صابری با اشاره به پرونده بورسیه ها عنوان کرد: دولت در این پرونده ضرر کرد و جریانی خاص به دنبال به ثمر رساندن نیات خود و اغراض سیاسی بود اما شکست خورد.

متن کامل این مصاحبه به شرح زیر است:

بالاخره علی رغم همه گمانه زنی ها و تلاش های وزارت علوم و دانشگاه آزاد طرح سنجش و پذیرش دانشگاه آزاد در مجلس تصویب شد. به نظر می رسید افراد مهمی در مجلس مانند آقای باهنر با این طرح مخالف هستند. علت مخالفت ها چه بود؟ چه رایزنی هایی باعث تصویب این طرح شد؟

روز یکشنبه گذشته کلیات و جزئیات طرح سنجش و پذیرش دانشجویان تحصیلات تکمیلی در دستور کار صحن علنی مجلس قرار داشت،

دو فراکسیون رهروان و اصولگرایان برای بررسی این طرح پیش از آغاز جلسه روز یکشنبه ساعت ۷ صبح به صورت جداگانه تشکیل جلسه دادند.

اعضای شورای مرکزی فراکسیون رهروان در جمع‌بندی به این نتیجه رسید که این طرح نباید در مجلس تصویب شود و باید یا مسکوت بماند و یا اینکه کلیات آن در صحن علنی به تصویب نرسد. علت مخالفت شورای مرکزی فراکسیون رهروان این بود که دانشگاه آزاد در خصوص این طرح نظراتی داشت و تلاش داشتند جلوی تصویب این طرح را بگیرند.

از ابتدای بررسی این طرح در روز سه‌شنبه نیز برخی نگرانی‌ها در خصوص این طرح مطرح شد. مخالفان این طرح عمده مخالفتشان از نگاه دانشگاه آزاد بود، نه از نگاه سایر وزارتخانه‌ها و دستگاه‌ها و نقدهایشان به طرح از جنس دفاع از دانشگاه آزاد بود.

فراکسیون رهروان در جلسه شورای مرکزی  صبح روز بررسی طرح اعلام کرد طرح سنجش و پذیرش نباید در مجلس تصویب شود اما فراکسیون اصولگرایان نیز در جلسه شورای مرکزی بر لزوم تصویب این طرح تاکید کرد در نقطه مقابل فراکسیون اصولگرایان نیز صبح روز یکشنبه تشکیل جلسه داده و در جلسه به این نتیجه رسیدیم که این طرح باید در مجلس تصویب شود.

معمولا فراکسیون‌ها در موضوعات حاد سیاسی تشکیل جلسه داده و موضع‌گیری می‌کنند، اما روز یکشنبه نیز برای بررسی این طرح مهم تشکیل جلسه دادند. فکر می‌کنم نوع مدیریت آقای لاریجانی در تصویب این طرح بسیار موثر بود و  خیلی خوب مجلس را مدیریت کرد و با تدبیرهای خوب ایشان، مجلس به آرامی در این طرح ورود کرد.

موافقین طرح نیز دفاعیات خوبی از دانشگاه آزاد داشتند و دغدغه‌های نمایندگان مخالف طرح برطرف شد، زیرا حمله به دانشگاه آزاد امر مطلوبی نیست و هیچ سودی برای جامعه ما ندارد. دفاع منطقی از دانشگاه آزاد نگرانی‌های برخی نمایندگان را از بین برد و آنها را متقاعد کرد که می‌توان در خصوص این مسئله به جزئیات اندیشید.

این روز برای مجلس روز مهمی بود. امروز مجلس در موضع علم و فناوری کشور استراتژی خود را تعریف کرد، به همین خاطر فضای مجلس بسیار جدی بود و یکی از طرح‌هایی بود که نشان داد مجلس با جدیت ورود کرده و مخالفان و موافقان بحث‌های جدی کردند. روز یکشنبه که طرح سنجش و پذیرش تصویب شد، یکشنبه خوبی برای مجلس بود، با توجه به اینکه مجلس تاریخی از یکشنبه‌های متعدد دارد. تصویب این طرح در ایام روز دانشجو بسیار مهم بود، زیرا دانشجویان ما مطالباتی در خصوص تحصیلات تکمیلی دارند.

وزارت علوم در جلسه بررسی این طرح انتقاد سرسختانه ای از طرح مجلس کرد در حالی که سخنگوی کمیسیون اعلام کرده بود کارشناسان وزارت علوم در جلسات کارشناسی این طرح حضور داشتند. علت تغییر موضع وزارت علوم در قبال این طرح چه بود؟

کمیسیون آموزش و تحقیقات حدود یک سال و نیم روی این طرح کار کارشناسی انجام داد وزارت علوم در جلسات متعدد همراهی های خوبی برای بررسی این طرح داشت اما این چرخش  ۱۸۰ درجه ای نظرات وزارت علوم در خصوص این طرح جای سئوال داشت. ما به این نتیجه رسیدیم که مخالفت وزارت علوم با این طرح در جلسات صحن علنی بر اساس نگاه کارشناسی نبوده و بر اساس اعلام موضع سیاسی بوده است. قطعا سخن بدنه کارشناسی وزارت علوم با نوع صحبت های دولت یکسان نیست. جریانی در دولت به دنبال این است که واقعیت های کارشناسی وزرات علوم دیده نشود.

بعد از تصویب طرح هم پیشنهادات جدی برای حذف برخی مواد این طرح ارائه شد که با مخالفت قاطع نمایندگان رد شد این در حالی است که نمایندگان اکثرا در رای به پیشنهادات شرکت نمی کند، اما پیشنهادات مربوط به این طرح را با رای قاطع و مشارکت بالا رد می کردند. علت  این امر چه بود؟

بعد از تصویب کلیات، بخشی از پیشنهادات برای حذف برخی از مواد پیشنهادهای همه جانبه نگر نبود، بلکه در راستای تامین اهداف بخش خاصی بود که رأی نمایندگان به این پیشنهادات بسیار جالب بود. علی‌رغم اینکه نمایندگان در تصویب یا عدم تصویب پیشنهادها مشارکت زیادی ندارند، اما برای عدم تصویب این پیشنهادات مشارکت کرده و با آرای بالا این پیشنهادات رد می‌شد.

احساس می‌کردم آن روز نمایندگان حتی پیشنهادات را با جدیت بررسی می‌کردند. این طرح از هفته قبل نمایندگان را درگیر کرده بود و این فاصله سه روز فاصله‌ای بود که همه نمایندگان روی این طرح فکر کردند. دانشگاه آزاد در سه روز اخیر در حوزه‌های انتخابیه نمایندگان را درگیر این موضوع کرده بود و روسای دانشگاه‌های آزاد در حوزه‌های انتخابیه به نمایندگان مراجعه کردند و نمایندگان در این سه روز با این طرح درگیر بودند.

دانشگاه آزاد در سه روز اخیر در حوزه‌های انتخابیه نمایندگان را درگیر این وضوع کرده بود و روسای دانشگاه‌های آزاد در حوزه‌های انتخابیه به نمایندگان برای رد این طرح مراجعه کرد روسای دانشگاه آزاد در حوزه‌های انتخابیه بحث‌های جدی با نمایندگان در خصوص این طرح داشتند تا نظرات دانشگاه خود را منتقل کنند، بنابراین از سه‌شنبه هفته قبل تا یکشنبه هفته جاری(زمان مصاحبه) نمایندگان درگیر این طرح بودند و امروز با اطلاع و بررسی دقیق به این طرح رأی دادند.

نمایندگان به نظرات مرکز پژوهش ها در بررسی این طرح استناد می کردند؟ نظر مرکز پژوهش ها در مورد این طرح چه بود؟

مجلس نشان داد که در عین حال که به نظرات کارشناسی دولت توجه می‌کند، اما به نظرات کارشناسی مرکز پژوهش‌ها توجه بیشتری دارد، مرکز پژوهش‌ها این طرح را تخصصی، دارای انسجام و دارای اثرات مثبت دانسته بود.

مرکز پژوهش‌ها در این طرح برنده بیرون آمد. تصویب این طرح نشان داد که مجلس آزادمنش بوده و تحت تاثیر فضای بیرونی نیست. نگرانی جدی در خصوص عدم تصویب این طرح وجود داشت. در جلسه صبح روز بررسی طرح فراکسیون اصولگرایان یکی از نمایندگان اعلام کرد که احتمال تصویب این طرح در مجلس یک درصد است و احتمال رأی نیاوردن ۹۹ درصد، اما امروز مجلس به حرف‌ها گوش کرد و آقای لاریجانی نیز نقش موثری ایفا کرد. بورسیه‌ها دانشجویان مقطع دکترا هستند و این طرح یکی از مهمترین بخش‌هایش مربوط به دانشجویان دکترا است. دانشجویان دکترا شکایات زیادی نسبت به اتفاقاتی که در حیطه تحصیلات تکمیلی می‌افتد، داشتند و این طرح تا حدودی مشکل پذیرش را حل می‌کند.

حدود دو سال از خبرسازی ها علیه پرونده بورسیه ها می گذرد، عملکرد دولت در موضوع پرونده بورسیه ها را چگونه ارزیابی می کنید؟ آیا استیضاح فرجی دانا در ارتباط با پرونده بورسیه ها بود؟

اگر امروز گزارش پرونده بورسیه ها را به جامعه اعلام کنیم قاعدتا گزارش خوبی از عملکرد دولت نیست دست هایی در کار بود که دولت را با این موضوع درگیر کرد که نگاه خیرخواهانه‌ای به موضوع نداشتند.

اگر هم موضوعی در دولت قبل اتفاق افتاده بود، باید آن را با تدبیر، قانون و رعایت اخلاق حل می‌کردند، نه اینکه با آبروی مجموعه‌ای از دانشجویان بازی شود. پرونده بورسیه‌ها تجربه تلخی برای وزارت علوم بود و متاسفانه ناجوانمردانه این موضوع را به استیضاح‌ وزیر علوم ربط دادند، در حالیکه استیضاح فرجی دانا به هیچ وجه به خاطر پرونده بورسیه‌ها نبود، زیرا آقای فرجی‌دانا در ایجاد این فتنه به هیچ وجه نقشی نداشت.

متاسفانه آقای رئیس‌جمهور زودهنگام قضاوت کرد. ما انتظار داشتیم ایشان موضوع را به صورت کارشناسی بررسی کند. به نظر می‌رسد عدد ۳ هزار در مملکت ما برای اینکه فساد معرفی کنیم، عدد دلچسبی است متاسفانه آقای رئیس‌جمهور زودهنگام قضاوت کرد. ما انتظار داشتیم ایشان موضوع را به صورت کارشناسی بررسی کند. به نظر می‌رسد عدد ۳ هزار در مملکت ما برای اینکه فساد معرفی کنیم، عدد دلچسبی است، در حالی که تعداد زیادی از بچه‌های بورسیه افراد مظلومی بودند که در این تسویه حساب‌های سیاسی حقشان ضایع شد.

در قضیه بورسیه‌ها به این نتیجه نرسیدم که نقشه‌ای از بالا در شکل‌گیری این پرونده نقش داشته است، بلکه به نظر می‌رسد بی‌تدبیری از نیروهای پایین‌دست اتفاق افتاد و این را سطحی از فساد مطرح کردند.

باید مدیران بالادست هوشیارانه عمل می‌کردند تا در دام این افراد جزء نیفتند، اما متاسفانه در این مسیر گرفتار شدند و مجبور شدند این مسیر را ادامه داده و بر آن پافشاری کنند. فکر می‌کنم که پرونده بورسیه‌ها را دولت می توانست راحت تر حل کند. فرزندان بورسیه جزو فرهیختگان جامعه بودند نباید آنها را متهم می‌کردیم.

این دولت هم در قضیه بورسیه‌ها سلیقه خود را اعمال می‌کند و قطعا هم سلیقه خود را سلیقه برتر می‌داند. شاید دولت بعد هم سلیقه آنها را زیر سئوال ببرد، اما نباید این وسط حق دانشجویان و مردم ضایع شود.

آیا نیاز به اصلاح قانون جذب بورسیه ها توسط وزارت علوم وجود دارد؟

موضوع بورسیه‌ها در آینده موضوعیت خود را از دست می‌دهد، زیرا امروز دیگر اعزام به خارج در بسیاری از رشته‌ها موضوعیت خود را از دست داده است. بورس داخل هم با توجه به تصویب قانون جذب هیات علمی در شورای عالی انقلاب فرهنگی، موضوعیتی ندارد به همین دلیل فکر می‌کنم در چند سال آینده موضوع بورس کردن توسط وزارت علوم منتفی خواهد شد.

مقام معظم رهبری چندی پیش نسبت به کاهش رتبه علمی ایران هشدار دادند. اما شاهد واکنش مورد انتظار از سوی وزارت علوم نبودیم. آیا کمیسیون اموزش این موضوع رابررسی کرده است؟

ما اطمینان داریم وقتی رهبری در موضوعی ورود و اظهارنظر می‌کند، ورود و اظهارنظرشان کارشناسانه است. ایشان در لحن و بیان موضوع دقت زیادی دارند. انتظار داشتیم وزارت علوم با این نگاه رهبری مشتاقانه و متواضعانه برخورد می‌کرد و می پذیرفت که چنین ایراداتی وجود دارد، نه اینکه موضع‌گیری کرده و دفاع کند که خبری نیست و ما حتی به جای رکود، رشد نیز داشته‌ایم. تذکرات رهبری معطوف به حوزه‌های غیرپزشکی بود و کمیسیون قطعا این موضوع را در سیاست‌های برنامه ششم در نظر خواهد گرفت و سیاست‌ها به گونه‌ای تدوین می‌شود که حوزه علم و فناوری به سمت رشد فناوری و علم پیش برود. باید بودجه خوبی به بخش فناوری اختصاص یابد.

علت کاهش سرعت رشد علمی کشور چیست؟

به نظر می‌رسد دانشگاه‌ها از توجه به مسائل علمی به توجه به مسائل سیاست‌زدگی سوق یافته‌اند. حرکت دانشگاه‌ها به سمت سیاست‌زدگی موجب می‌شود که توجه به کارهای علمی حذف شود. بخشی از بودجه‌های پژوهشی ما صفر شده و تخصیص پیدا نکرد که این موجب نگرانی است. به پارک‌های علم و فناوری که مأمن شرکت‌های دانش‌بنیان بودند، کم‌توجهی شد. این پارک‌ها پناه شرکت‌های دانش‌بنیان بودند. قضیه بورسیه‌ها نیز بخشی از جامعه نخبگان را درگیر کرد.

گفتگو: فهیمه رضیان