با شکست داعش هرج و مرج‌ها در خاورمیانه پایان نمی‌یابد

حتی اگر نیروهای ائتلاف، علیه داعش صف‌آرایی کنند تا ارتش بی‌رحم این گروه و تلاش‌هایش برای استقرار یک خلافت خود خوانده اسلامی در عراق و سوریه و دیگر نقاط را ناکام بگذارند، هرج و مرج و خشونت گریبان‌گیر خاورمیانه احتمالا از بین نمی‌رود.

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، شبکه خبری ای بی سی نیوز در مقاله‌ای نوشت: اما چرا؟ ساختارهای ملی و خطوط مرزی که پس از سقوط امپراتوری عثمانی در پایان جنگ جهانی اول از سوی قدرت‌های مستعمراتی اروپایی ایجاد شد، در حال فروپاشی است یا این که در حال حاضر تجزیه شده است. این امر نیروهای قدرتمند گریز از مرکزی را رها کرده است که در حال ذوب کردن پیوندی است که جمعیت به شدت متعارض قومی - مذهبی را به یکدیگر وصل کرده بود.

آمیزه‌ای از مسلمانان (شیعه،‌ سنی، علوی)، مسیحیان و جمعیت زیادی از مردم کرد در شمال عراق و سوریه، از نارضایتی‌های دیرینه، محرومیت‌های قومی و بی‌عدالتی‌های آشکار در رنج هستند.

این مواد منفجره اجتماعی با تحولاتی که از طریق جنگ آمریکا در عراق و جنگ داخلی در سوریه رخ داد، منفجر شد.

وین مری، عضو ارشد شورای سیاست خارجی آمریکا در این باره گفت: سطح خسارتی که توسط حمله آمریکا در عراق و جنگ داخلی در سوریه به وجود آمد، احتمالا جبران‌ناپذیر است.

در عراق صدام حسین و مسلمانان سنی (اقلیت در این کشور) به طور سبعانه‌ای بر مسلمانان شیعه اکثریت حکمرانی می‌کردند. ایالات متحده صدام حسین را حذف و ساختار حزب بعث وی و ارتش را ریشه‌کن کرد. واشنگتن سپس تاسیس دولت جدید را که از اساس توسط شیعیان کنترل می‌شد، سرپرستی کرد. متعاقبا این ساختار جدید احتیاجات و حقوق سنی‌ها را نادیده گرفت.

در حالی که ارتش ایالات متحده هنوز کنترل این کشور را دست داشت، سنی‌های تندرو در زیر پرچم القاعده در عراق گردهم آمدند و علیه نیروهای آمریکایی، سنی‌های میانه‌رو و اکثریت شیعه صف‌آرایی کردند. شبه نظامیان شیعه شکل گرفتند تا از سوی دیگر به این گروه حمله کنند و یک جنگ داخلی پدیدار شد.

زمانی‌که واشنگتن نیروهای بیش‌تری را به عراق فرستاد و به رهبران قبیله‌یی سنی و مبارزانش برای مقابله با القاعده پول پرداخت کرد، این مناقشات اندکی محدود شد.

با خروج نیروهای ایالات متحده در سال 2011، القاعده دوباره در مناطق سنی‌نشین تشکیل شد و گروه داعش را به وجود آورد. سازمانی افراط‌گرا که در فضای خالی ایجاد شده در سوریه به دلیل جنگ داخلی آن کشور گسترش یافت و اکنون در سال پنجم تاسیس خود به سر می‌برد. برآورد می‌شود که داعش حدود یک سوم هر دو کشور را در اختیار خود دارد. مهم‌تر این که این سازمان تروریستی کنترل شهرهایی مانند رقه در سوریه و موصل در عراق را در دست گرفته است.

برای ماه‌ها آمریکا به بمباران مواضع داعش همراه با برخی موفقیت‌ها پرداخته است و اکنون فرانسه و روسیه نیز به این تلاش‌ها پیوسته‌اند. پس از انفجار بمبی که داعش مسوولیت آن‌را برعهده گرفت و باعث سقوط هواپیمای مسافربری روسیه در مصر شد،‌ این کشور حملات خود را معطوف به این گروه تروریستی کرد. فرانسه نیز پس از حملات پاریس با حمله به مواضع داعش واکنش نشان داد.

کارشناسان امنیتی و نظارتی قبل از بمب‌گذاری در هواپیمای مسافربری گفته بودند که روسیه در ابتدا مخالفان بشار اسد، رییس‌جمهورسوریه را هدف قرار داده بود که متحد داعش نیستند اما در جنگ داخلی این کشور بسیار درگیرند و برای سرنگونی بشار اسد تلاش می‌کنند. کابینه باراک اوباما، رییس‌جمهور ایالات متحده اصرار می‌کند که بشار اسد باید کنار گذاشته شود. روسیه و ایران می‌گویند که او باید بخشی از راه‌حل سیاسی دست کم به طور موقت، باشد. کشورهای منطقه‌یی نظیر عربستان سعودی و ترکیه نیز خواستار کناره‌گیری بشاراسد هستند.

بسیاری از تحلیل‌گران اعتقاد دارند که مداخله روسیه در سوریه تلاشی برای نجات رژیم بشار اسد است. سوریه آخرین پایگاه نفوذ روسیه در خاورمیانه، محل تنها بندر مدیترانه‌یی روسیه و بزرگ‌ترین مشتری تسلیحات روسی بود.

پیدایش داعش در سوریه همان ریشه‌هایی را دارد که در عراق موجب شکل گیری آن شد.

این گزارش با اشاره به مشکلات کردها در منطقه اضافه کرد: کردها جمعیت زیادی در شمال عراق، سوریه و ایران دارند و آن‌ها به طور دوره‌یی با ترکیه در جنگ هستند. جایی که آن‌ها به تعداد زیادی در جنوب این کشور زندگی می‌کنند.

کردها قوی‌ترین شریک آمریکایی‌ها در جنگ داعش بوده‌اند و به عنوان نیروی زمینی متحد آمریکا علیه داعش می‌جنگند و اغلب پیروزی‌هایی را به دست آورده‌اند.

هم‌چنین کردها یک منطقه تقریبا خودمختار و مستقل در عراق ایجاد کرده‌اند و کنترل منابع مهم نفتی عراق را بر عهده دارند. حمایت ایالات متحده از کردها باعث بروز اختلاف بین آمریکا با ترکیه متحد عضو ناتو که دشمن بشاراسد در سوریه است و نیز دولت شیعه عراق در بغداد شده است.

چاک هاگل، وزیر دفاع پیشین ایالات متحده در گفت‌وگو با شبکه خبری سی ان ان گفت که پیروزی نظامی بر داعش به هرج و مرج در خاورمیانه پایان نخواهد داد مگر این که آمریکا، دیگر کشورهای منطقه، روسیه، اروپا و ایران برای ایجاد یک خط مشی ثبات سیاسی به یکدیگر بپیوندند.

اما چنین خط مشی‌ای چگونه می‌تواند در منطقه‌ای ایجاد شود که قادر نبوده است بر اختلافات مذهبی بلندمدت و پیچیدگی‌های دیگر آمیخته با مشکلات زیاد اقلیت‌های قومی و مذهبی دیگر غلبه کند.

احتمالا راه‌حل سیاسی‌ نهایی به استقرار مجدد جمعیت انبوهی که مجبور به ترک سرزمین خود به دلیل جنگ عراق، جنگ داخلی سوریه و گسترش داعش شده‌اند، نیاز خواهد داشت. این راه حل نیازمند مسالحه‌ای است که برای قرن‌های متمادی به دست نیامده. این ماموریت بزرگی است که تحقق آن زمان زیادی را می‌طلبد، البته در صورتی که بتواند به دست آید.

انتهای پیام