طرح ریاست جمهوری فرنجیه در لبنان؛ مخالفت صریح عربستان و فرانسه

خبرگزاری مهر ـ گروه بین الملل: پس از پایان دوره ریاست جمهوری «میشل سلیمان» در سال ۲۰۱۴، به دلیل مخالفت اکثر گروه‌ها و جریان های سیاسی با تمدید این دوره که دلیل آن را مواضع ضعیف ایشان در قبال تحولات داخلی و منطقه‌ای اعلام کردند، کشور لبنان با بحران خلاء ریاست جمهوری مواجه شد؛ بحرانی که سلسله نشست های متعدد حزب الله و المستقبل هم برای پایان دادن به آن تاکنون کارگر نبوده است. از زمان آغاز بحران خلأ ریاست جمهوری در لبنان، نمایندگان پارلمان این کشور جلسات متعددی را برای انتخاب رئیس جمهوری تشکیل داده اند اما تمامی این جلسات یا به دلیل عدم توافق گروه های سیاسی بر سر نام رئیس جمهوری و یا به دلیل به حد نصاب نرسیدن تعداد نمایندگان با ناکامی مواجه شده اند. خلاء وجود ریاست جمهوری در تاریخ سیاسی لبنان مسبوق به سابقه است. از پایان دوره ریاست جمهوری «امین الجمیل» تا انتخاب «رینیه معوض»؛ یعنی از سپتامبر ۱۹۸۸ تا نوامبر ۱۹۸۹و همین طور از پایان دوره ریاست جمهوری «امیل لحود» تا انتخاب «میشل سلیمان»؛ یعنی از نوامبر ۲۰۰۷ تا مه ۲۰۰۸، کاخ ریاست جمهوری لبنان در «بعبدا» فاقد رئیس بود.

تحلیلگران سیاسی منطقه بر این باورند که کارشکنی های جریان «۱۴ مارس» در مسیر انتخاب رئیس جمهوری جدید لبنان منجر به بروز بحران خلأ ریاست جمهوری در این کشور شده است. از زمان آغاز بحران سوریه از ۲۰۱۱ تاکنون، جریان «۱۴ مارس» به گمان سرنگونی دولت سوریه و  متعاقبا تغییر سیاست های دمشق در قبال جریان های سیاسی داخلی لبنان، صحنه سیاسی و اجرایی این کشور را در حالت انتظار قرار داده است تا بعد از تحقق این هدف، تحولات سیاسی به نفع آنها رقم خواهد بخورد. با این حال، هدفی که ۱۴ مارس از حدود چهار سال پیش آن را ترسیم کرده بود تا به امروز محقق نشده است و دولت دمشق همچنان با قدرت به کار خود ادامه می دهد. در این میان نباید از نقش عربستان سعودی در بروز این بحران غافل شد؛ سعودیها در دیدارهای مختلف خود با سران جریان المستقبل به صراحت اعلام کرده اند که مخالف ریاست جمهوری «میشل عون» نامزد مورد حمایت حزب الله در لبنان هستند.

طی حدود دو سال گذشته گروه های سیاسی لبنان بر سر هیچیک از نامزدهای مورد حمایت حزب الله یعنی «میشل عون» و جریان المستقبل یعنی «سمیر جعجع» برای عهده دار شدن پست ریاست جمهوری توافقی نکردند. اختلاف نظرهای دو طرف تا جایی پیش رفت که سلسله نشست های سیاسی میان حزب الله و المستقبل که با هدف حل بحران خلأ ریاست جمهوری برگزار می شد به بن بست رسیده و متوقف شد. با این حال، طی روزهای اخیر اخباری به گوش می رسد که حاکی از برخی توافق ها میان دو طرف در ارتباط با بحران خلأ ریاست جمهوری است. از جمله این اخبار می توان به رایزنی های میان «سعد الحریری» و «سلیمان فرنجیه» اشاره کرد که گفته می شود دو طرف در جریان آخرین تماس تلفنی با یکدیگر طرح های جدیدی را برای حل بحران خلأ ریاست جمهوری مورد بررسی قرار داده اند.

در همین ارتباط روزنامه «الدیار» لبنان می نویسد: سعد الحریری با سلیمان فرنجیه توافق کرده تا وی را به عنوان نامزد ریاست جمهوری در لبنان معرفی کند، اما آنچه که موجب شده تا اعلام کاندیداتوری رسمی وی به تأخیر بیافتد، وجود برخی اختلافات در میان اعضای جریان المستقبل است. این روزنامه همچنین ادامه می دهد: اعضای جریان المستقبل و همچنین گروه ها و جریان های سیاسی هم سو با آن معتقدند طرح جدید سعد الحریری برای حل بحران خلأ ریاست جمهوری بدون مشورت با آنها ارائه شده و نیازمند بررسی های بیشتری است.

این در حالی است که کارشناسان مسائل سیاسی معتقدند به دلیل وابستگی سیاسی جریان المستقبل به حکام سعودی، غیرممکن است فردی بدون رضایت مسئولان آل سعود از سوی المستقبل به عنوان نامزد پست ریاست جمهوری معرفی شود. به گفته کارشناسان اگر گمانه زنی رسانه ها مبنی بر تمایل الحریری برای معرفی فرنجیه به عنوان نامزد پست ریاست جمهوری درست باشد، تأخیر در اعلام رسمی این مسأله بدون شک به علت رایزنی های بیشتر المستقبل با ریاض در این ارتباط اتفاق افتاده است.

در این میان به نظر می رسد اعلام خبر ازسرگیری سلسله رایزنی های سیاسی میان حزب الله لبنان و جریان المستقبل در آینده نزدیک، بی ارتباط به طرح جدید سعد الحریری نباشد. نشست های سیاسی گروه های لبنانی با یکدیگر در حالی قرار است ازسر گرفته شود که طی حدود یک ماه گذشته این نشست ها متوقف شده بود. در همین ارتباط «قاسم هاشم» عضو جریان «توسعه و آزادسازی» نزدیک به حزب الله در سخنانی که بیش از پیش فرضیه معرفی فرنجیه به عنوان نامزد ریاست جمهوری را تقویت می کند، تصریح کرده است: «تحولات سیاسی اخیر، به حالت درجازنی در رابطه با انتخاب رئیس جمهور جدید پایان داد و اکنون مذاکرات و رایزنی های سیاسی در لبنان فضای مثبتی پیدا کرده است». وی همچنین ادامه داده است: «در حال حاضر شرایط برای توافق طرف های مختلف لبنانی و پایان دادن به تنش های سال های گذشته بیش از پیش مهیا شده است».

پایگاه «العربی الجدید» در خصوص تصمیم سعد الحریری برای معرفی فرنجیه به عنوان نامزد پست ریاست جمهوری در لبنان می نویسد: طرح جدید الحریری پیش از اعلام آن در رسانه های داخلی و خارجی با فشارهای مختلف از سوی برخی کشورها نظیر عربستان و فرانسه با ناکامی رو به رو شد. این پایگاه ادامه می دهد: دولت های پاریس و ریاض هر کدام با ارسال نامه های جداگانه به سران جریان المستقبل رسما اعلام کردند که معرفی فرنجیه به عنوان نامزد پست ریاست جمهوری هیچ کمکی به آینده سیاسی لبنان نخواهد کرد. این پایگاه همچنین تصریح می کند: فشارهای خارجی موجب شد تا الحریری هرچند با اکراه اما برای حفظ حمایت های خارجی از حزب خود در لبنان، از تصمیم خود صرف نظر کرده و هیچگاه آن را اعلام نکند.

پایگاه خبری ـ تحلیلی «ایلاف» نیز در خصوص برخی توافق ها برای حل بحران خلأ ریاست جمهوری در لبنان می نویسد: بسته پیشنهادی جدید الحریری برای حل این بحران شامل معرفی فرنجیه به عنوان نامزد ریاست جمهوری و معرفی خود به عنوان نامزد پست نخست وزیری است. در این میان سعد الحریری، حزب الله را بزرگترین مانع برای تحقق اهدافش می بیند؛ حزبی که احتمال دارد با ریاست جمهوری فرنجیه مشکلی نداشته باشد اما بدون شک زیر بار نخست وزیری الحریری نخواهد داد.

در این میان بسیاری از تحلیلگران معتقدند تلاش اخیر الحریری برای حل بحران خلأ ریاست جمهوری به دلیل تمایل وی برای بازگشت به لبنان و استقرار در این کشور صورت می گیرد. به اعتقاد آنها الحریری قصد دارد بار دیگر به لبنان بازگشته و به صورت مستقیم و یا حتی غیرمستقیم زمام امور را در دست بگیرد. کارشناسان بر این باورند حتی در صورتی که توافقی میان دو طرف برای پست ریاست جمهوری صورت گیرد، اختلافات اساسی و ریشه ای میان حزب الله و جریان المستقبل به قوت خود باقی می ماند، زیرا شعار حزب الله حمایت از جریان مقاومت در سراسر جهان به ویژه در سوریه است در حالیکه المستقبل اعتقاد دارد باید به سیاست داخلی بیش از سیاست خارجی بها داده و از حجم نقش آفرینی در تحولات خارج از مرزهای لبنان کاست.

در هر صورت، قرار است «سعد الحریری» و «سلیمان فرنجیه» در حاشیه نشست پاریس با یکدیگر دیدار و گفتگو کنند. باید دید آیا این دیدار می تواند بسترساز راهکاری جدیدی برای پایان دادن به بحران دو ساله خلأ ریاست جمهوری در لبنان باشد یا خیر؟