افزایش قدرت ائتلاف نوظهور ایران و روسیه

به گزارش ایرنا، راهبرد مشترک ضد تروریسم مسکو - تهران و 55 روز همکاری نظامی روسیه با دولت سوریه در سرکوب تروریست ها به ویژه داعش، مواضع دو کشور را در امور منطقه ای بسیار نزدیک کرده است و این مباحث از اصلی ترین محورهای مذاکرات پوتین در سفر به تهران خواهد بود که قرار است روز دوشنبه برگزار شود.
این مذاکرات افزون بر توسعه روابط دو جانبه، بیش از پیش همگرایی ایران و روسیه را در امور منطقه ای از جمله حل سیاسی بحران سوریه، عراق، یمن و همچنین لزوم تشکیل ائتلاف گسترده بین المللی ضد تروریسم افزایش می دهد و کشورهای حامی گروه های تروریستی را در تنگنا قرار خواهد داد.

** روابط دوجانبه
سومین مذاکره دو جانبه «حسن روحانی» رئیس جمهوری ایران و «ولایمیر پوتین» رئیس جمهوری سوریه در سال جاری که قرار است دوم آذر ماه (دوشنبه) در جریان نشست سران مجمع کشورهای صادر کننده گاز در تهران برگزار شود، برای هر دو کشور که به تازگی سند همکاری های 40 میلیارد دلاری امضا کرده اند، بسیار مهم ارزیابی می شود.
دیدار تیر ماه 1394 سران دو کشور در حاشیه نشست سازمان همکاری های شانگهای و اجلاس بریکس در «اوفا» پایتخت جمهوری باشقیرستان روسیه با تاکید بر لزوم بهره برداری از تمامی عرصه های ممکن برای افزایش هر چه بیشتر روابط، سبب شد روند شتاب گرفته همکاری ها سرعت بیشتری بگیرد. در نشست اخیر کمیسیون مشترک همکاری های اقتصادی دو کشور در مسکو نیز نقشه راه توسعه همکاری های دوجانبه ترسیم و نهایی شد.
روحانی و پوتین در دیداری که در حاشیه نشست شهریور ماه 1394 مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک انجام دادند بر لزوم تقویت ساز و کارهای لازم برای گسترش فراگیر روابط دوجانبه و منطقه ای ایران و روسیه تاکید کردند.
ایران و روسیه در دور جدید همکاری های خود از آغاز فعالیت دولت یازدهم در صدد هستند تاثیرهای رکود بی سابقه در روابط بازرگانی دو جانبه را که سال 1391 از چهار میلیارد به کمی بیش از یک میلیارد دلار کاهش یافت، از بین ببرند و از سکوی کنونی حدود دو میلیارد دلار به افق سالانه 10 میلیار دلار برسانند.
هیات های اقتصادی ایران و روسیه در قالب کمیسیون مشترک همکاری ها در مذاکرات فشرده سه روزه خود در مسکو موفق شدند، سند 40 میلیارد دلاری توسعه روابط اقتصادی، صنعتی و بازرگانی تدوین کنند که 22 آبان ماه رئیسان ایرانی و روسی این کمیسیون آن را امضا کردند.
«محمود واعظی» وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران و «الکساندرنوواک» وزیر انرژی روسیه این اسناد را که در برگیرنده حوزه های بسیاری از جمله توسعه همکاری های انرژی، نفت، نیروگاهی، صنعتی، بازرگانی، علمی و فناوری، فرهنگی و گسترش فعالیت بخش خصوصی دو کشور بود، امضا کردند.
همچنین در حاشیه نشست کمیسیون مشترک، چندین سند همکاری در عرصه های مختلف از جمله در حوزه انرژی، دریایی و بانکی امضا شد تا دامنه روابط دو کشور بیش از گذشته گسترده شود.
موفقیت در توسعه فراگیر روابط تهران و مسکو به ویژه در دو سال گذشته در اولویت راهبرد مشترک دو کشور قرار گرفته است.
«ایگور شووالف» معاون نخست وزیر روسیه در دیدار اخیر خود با واعظی که در مسکو انجام شد، گفت: پرونده روابط ایران و روسیه زیر نظر «ولادیمیر پوتین» پیگیری می شود و وی توصیه ها و دستورهای لازم را برای توسعه همکاری ها ارائه می کند.
«مهدی سنایی» سفیر ایران در روسیه نیز درباره برنامه گسترده تهران و مسکو برای رشد مبادلات بازرگانی گفته است: ارزش مبادلات تجاری ایران و روسیه در سال 2014 با پنج درصد رشد نسبت به سال قبل از آن به رقم یک میلیارد و 700 میلیون دلار نزدیک شد.
وی تاکید کرد ظرفیت مبادلات تجاری دو کشور بسیار بیش از این است و اجرایی شدن توافق ها به راحتی می تواند رقم مبادلات را در سال های آینده به 10 میلیارد دلار افزایش دهد.
نوواک رئیس روسی کمیسیون مشترک همکاری های دو کشور نیز در حاشیه نشست امضای اسناد همکاری به خبرنگار ایرنا در مسکو گفت: همکاری ها در زمینه های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی در سطح بسیار گسترده ای افزایش خواهد یافت و براساس تدابیر و تصمیم های نهایی شده، حجم ارزش اقتصادی دو کشور در آینده نزدیک به 10 میلیارد دلار در سال خواهد رسید.
وزیر انرژی روسیه ادامه داد: براساس توافق ها، ایران و روسیه در تمامی زمینه ها پروژه های مشترک اجرا خواهند کرد که از جمله شامل نیروگاه اتمی، نیروگاه های برق، شبکه برق، نفت و گاز، ریلی،صنعت، ماشین سازی، گردشگری، بهداشت و صادرات محصولات کشاورزی می شود.
«دیمیتری راگوزین» معاون امور دفاعی و صنایع هوا فضای نخست وزیر روسیه نیز با اشاره به اهمیت فرصت های موجود به ویژه مذاکرات روحانی و پوتین در تهران برای توسعه روابط دو کشور، گفته است: روابط ایران و روسیه در شرایط کنونی آماده پیشرفت و جهش است و با توجه به این قابلیت، رشد همکاری های صنعتی نیز منطقی است.
راگوزین گفت: اکنون توانمندی های ایران در عرصه های مختلف به ویژه صنعت، هواپیما سازی، تولید دارو، هوا فضا، نانو و بیو تکنولوژی مسیر خوبی را برای توسعه همکاری های ایران و روسیه در عرصه های جدید ایجاد کرده است.
دو کشور اکنون بیش از گذشته براساس راهبرد اتکا به یکدیگر برای تامین نیاز بازارهای داخلی، درصدد استفاده از مزیت ها و تولیدات در ایران و روسیه هستند تا همزمان با کاهش هزینه تمام شده به دلیل هم مرز بودن دو کشور، زمینه ارتباط بیشتر بخش های خصوصی نیز فراهم شود.

**همگرایی منطقه ای ایران و روسیه
روحانی و پوتین در حالی برای هفتمین بار از زمان آغاز کار دولت یازدهم قرار است با یکدیگر مذاکره کنند که همگرایی دو کشور در تحولات خاورمیانه به ویژه بحران سوریه دستاوردهای بزرگ منطقه ای داشته است.
رایزنی های مداوم «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه ایران با «سرگئی لاوروف» همتای روسی اش و تعامل کار آمد دستگاه دیپلماسی دو کشور برای رسیدن به راهکار حل سیاسی بحران خاورمیانه و پافشاری بر لزوم توجه جامعه جهانی به این راهبرد، سبب شده، آمریکا کشور پیشگام ضد سوری، برنامه مذاکرات چند جانبه وین را برای مذاکرات سوریه بپذیرد که تاکنون دو نشست آن با حضور کشورهای مختلف از جمله ایران برگزار شده است.
از سوی دیگر، راهبرد ایران و روسیه مبنی بر اولویت مبارزه با تروریسم تکفیری و افراطی در خاورمیانه به ویژه سوریه و عراق، سبب ناکامی تلاش های پنج ساله اردوگاه ضد سوری شامل آمریکا، انگلیس، فرانسه، آلمان، ترکیه، قطر، عربستان و همچنین رژیم صهیونیستی شده است که در صدد اجرای برنامه سرنگونی حکومت بشار اسد(رئیس جمهوری سوریه) در طول 6 ماه بودند.
این کشورها با همکاری رژیم صهیونیستی و جذب تروریست های افراطی، تسلیح، تجهیز و اعزام آنان به سوریه، سبب شدند اکنون شهروندانی از 100 کشور در صفوف تروریست ها به ویژه داعش در سوریه و عراق بجنگند.
اکنون با همگرایی ایران و روسیه در روند مذاکرات وین و برنامه مسکو برای میزبانی سومین دور مذاکرات سوری - سوری، بدون مداخله خارجی با حضور نمایندگان طیف وسیعی از معارضان و نمایندگان دولت سوریه، افق حل سیاسی بحران این کشور از قبل روشن تر شده است.
همزمان با این تحول، همکاری های ایران و روسیه همراه سوریه و عراق در ائتلاف منطقه ای ضد تروریستی بغداد، نیز برای منطقه اهمیت بسیاری دارد.
راگوزین در این باره گفته است: تهران حامی و شریک جدی مسکو علیه گروه تروریستی داعش است.
با توجه به این دستاوردها و تاثیر همگرایی ایران و روسیه در جلوگیری از گسترش بحران تروریسم به کشورهای دیگر منطقه و در تنگنا قرار دادن غرب برای توجیه تداوم مداخله خود در خاورمیانه، نتایج مذاکرات پیش روی روحانی و پوتین در تهران می تواند موفقیت دو کشور را در اجرای راهبرد حل سیاسی بحران های منطقه ای افزایش دهد و دامنه بین المللی مبارزه با تروریسم مورد حمایت خارجی را گسترده تر کند.
اندیشکده آمریکایی بروکینگز نیز در این باره نوشته است: ائتلاف عملگرایانه ایران و روسیه در منطقه می تواند روابط بین الملل را متحول کند.
«سرگئی الکساشنکو» عضو ارشد غیرمقیم این اندیشکده افزوده است: مخالف این گفته نیستم که روسیه و ایران منافع متفاوتی در سوریه دارند، اما باور ندارم که این منافع، دو کشور ایران را در مسیر تقابل قرار می دهد و در این زمینه باید به همسویی سیاسی تهران و مسکو در باره اوضاع سوریه و محدودسازی نفوذ آمریکا در خاورمیانه توجه کرد.

** راهبرد مجمع اوپک گازی (GECF)
ایران به عنوان یکی از بانیان تشکیل مجمع کشورهای صادر کننده گاز همراه روسیه و قطر، برنامه های گسترده را برای مبادله اطلاعات در حوزه ساماندهی، بازاریابی، ترسیم نقشه راه گاز، عرضه جهانی، قیمت، توسعه بهره برداری و کاهش هزینه های استخراج و انتقال در دستور کار دارد.
برگزاری این نشست با حضور 9 رئیس دولت و مقام های ارشد کشورهای عضو این مجمع در دوم آذرماه 1394 (دوشنبه) در تهران افزون بر نشان دادن توانمندی بین المللی، سیاسی، اقتصادی و نفتی جمهوری اسلامی در دوره پسابرجام، سبب استحکام بیشتر روابط ایران با کشورهای عضو مجمع گازی به ویژه روسیه خواهد شد که از مطلوب ترین سطح روابط سیاسی برخوردارند.
براساس برنامه اعلام شده، هفدهمین اجلاس عادی وزیران مجمع کشورهای صادر کننده گاز (Gas Exporting Countries Forum) صبح و اجلاس فوق العاده وزیران نیز عصر امروز (شنبه) برگزار می شود.
حضور سران و نمایندگان بلندپایه کشورهای عضو مجمع اوپک گاری در تهران که 70 درصد ذخایر گازی و 42 درصد از تولید گاز جهان را در اختیار دارند، می تواند بازگشت ایران را به بازار جهانی انرژی تسریع کرده و تهران را در کانون دیپلماسی جهانی انرژی قرار دهد.
ایران، روسیه، الجزایر، بولیوی، مصر، گینه استوایی، لیبی، نیجریه، قطر، ترینیداد و توباگو، ونزوئلا، امارات، ١٢عضو اصلی این مجمع جهانی به شمار می روند و هلند، نروژ، عراق، عمان و پرو به عنوان اعضای ناظر در مجمع کشورهای صادرکننده گاز مطرح هستند.
مقایسه سران شرکت کننده در اجلاس تهران با دو اجلاس برگزار شده قبلی در قطر و روسیه، از رکورد شکنی نشست پیش رو حکایت دارد که افزون بر رئیس جمهوری ایران به عنوان میزبان سران و پوتین، رئیسان جمهوری بولیوی، گینه استوایی، نیجریه، ونزوئلا، عراق و نخست وزیر الجزایر در آن شرکت می کنند و همچنین قرار است رئیس جمهوری ترکمنستان و جمهوری آذربایجان به عنوان مهمان ویژه حضور یابند.
در نخستین اجلاس سران که در قطر برگزار شد، چهار و در دومین اجلاس در روسیه نیز 6 رییس دولت حضور داشتند.
افزون بر مقامات بلندپایه کشورهای مختلف، «عبدالله سالم البدری» دبیرکل سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) و «آلدو فلورس کویرگان» دبیرکل مجمع بین المللی انرژی (IEF) در نشست تهران شرکت خواهند کرد.
از سوی دیگر، همگرایی ایران و روسیه در جمع برترین دارندگان ذخایر نفتی و گازی جهان، می تواند منافع ملی دو کشور را برای بهره برداری توسعه ای از گاز در شرایطی حفظ کند که کارشناسان پیش بینی کرده اند سهم این سوخت در بازارهای جهانی مصرف برای سال های آینده به شدت افزایش خواهد یافت.
براساس آمارهای انتشار یافته، سهم گاز طبیعی از مجموع کل انرژی مصرفی تولید شده از منابع مختلف جهان در 10 سال گذشته از 23.1 به 23.7 درصد افزایش یافته و به سه هزار و 461 میلیارد مترمکعب در سال رسیده است. تولیدگاز نیز با افزایش 694 میلیارد مترمکعبی یا 21.7 درصدی به سه هزار و 393 میلیارد مترمکعب در سال رسیده است.
بر اساس پیش بینی بریتیش پترولیوم (BP)، تقاضا برای گاز بیشترین رشد را بین سوخت های فسیلی تا سال 2035 خواهد داشت و سالانه 1.9 درصد به آن افزوده می شود که بالاترین رشد در قاره آسیا خواهد بود.
با توجه به نیاز رو به رشد جهانی برای مصرف گاز طبیعی و هماهنگی های ایجاد شده در مجمع کشورهای صادرکننده گاز، نتایج نشست سران تهران می تواند این مجمع را بیش از گذشته در بازار جهانی انرژی قدرتمند کند.