استحاله ایران یا آمریکا؛ مباحثه داغ کارشناسان ایرانی و آمریکایی

به گزارش خبرگزاری مهر، «علیرضا میریوسفی»، رییس گروه مطالعات خاورمیانه دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی در جوابیه صحبت های تند «کنت پولاک»، محقق ارشد موسسه «بروکینگز» در جریان یک کنفرانس بین المللی گفت: سیاست های اصولی ایران در منطقه تغییری نخواهند کرد و این آمریکاست که باید رویکردی جدید و متفاوت از دهه های گذشته در قبال خاورمیانه اتخاذ کند.

در جریان اجلاس سالانه موسسه مطالعات خاورمیانه در اربیل عراق که با حضور شخصیت های برجسته سیاسی و دانشگاهی از جمله وزیر امورخارجه ترکیه، رییس جمهور و رئیس مجلس عراق برگزار گردید، موضوع «توافق هسته ای با ایران و آثار آن بر تحولات منطقه ای» موضوع یکی از نشست های این اجلاس بود. در این نشست علاوه بر میریوسفی و پولاک، «جان جنکینز»، رئیس بخش خاورمیانه موسسه بین المللی مطالعات استراتژیک لندن نیز به عنوان سخنران اصلی حضور داشت.

در ابتدای این نشست، میریوسفی سخنان خود را با ترسیم یک چارچوب نظري برای کاهش خشونت ساختاری در خاورمیانه شامل زدودن فقر و نابرابری اقتصادی، کاهش خشونت سیاسی و بي توجهي به انتخابات و خواسته های مشروع مردم، کاهش خشونت هویتی و دامن زدن به اختلافات مذهبی و قومی و سرانجام نفی امپریالیسم ساختاری و دخالت قدرت های خارج از منطقه آغاز کرد.

وی در ادامه با ذکر مثال هایی به سیاست های ثبات ساز ایران در سال های گذشته در منطقه اشاره کرد و افزود که از یک دیدگاه واقع گرایانه، ایران دارای جمعیت، وسعت و قدرت سیاسی، اقتصادی و نظامی مناسبی است و حفظ صلح و آرامش را در جهت منافع خود می بیند.

وی دلایل نفی هرگونه زیاده خواهی منطقه ای توسط ایران را از منظر قانون اساسی، منافع راهبردی و سیاست های مشارکت جویانه و واقع بینانه در منطقه تشریح نمود و گفت که ایران برای حل معضلات پیچیده خاورمیانه بر گفت و گو، سازو کارهای جهانشمول ضد تروریسم و پرهیز از هرگونه یکجانبه نگری و سیاست های سلطه جویانه یا سلطه پذیرنده تاکید دارد.

میریوسفی همچنین دو طرح چهارمرحله ای ایران درباره یمن و سوریه را روی میز خواند و گفت که ایران هیچ گاه در پی حذف دیگر کشورهای منطقه و از جمله عربستان از ساز و كارهاي منطقه اي نبوده است، ولي تا كنون پاسخ مناسبي از طرف مقابل دريافت نكرده است.

وي افزود: برجام نمونه موفقي از يك ديپلماسي تعاملي و سازنده بود و می توان از مدل مذاکراتی که به برجام منتهی شد برای حل و فصل سایر مشکلات منطقه استفاده کرد.

در ادامه این نشست، جان جنکینز، ادعا کرد که بعد از برجام توافق معنا داری در رفتار ایران در منطقه صورت نگرفته است و پاسخ وی به این سوال که برجام چه تاثیری بر تحولات منطقه خواهد داشت این بود که تأثیر آن نامعلوم است.

وی همچنین ادعا کرد که ایران و عربستان منطقه را به شدت دوقطبی کرده اند و هر دو از ابزارهای قومیتی و مذهبی برای پیشبرد اهداف سیاسی خود استفاده می کنند.

در بخش دیگری از این نشست، کنت پولاک گفت که همواره منتقد سیاست های اوباما در قبال ایران بوده است و ایران باید درک کند که آمریکا تساهل زیادی در قبال آن به خرج داده است و برای وی واگذاری این میزان امتیاز به ایران از سوی دولت اوباما برای دستیابی به برجام غیر قابل تصور بوده است.

وی ادامه داد: آیا برجام باعث استحاله ایران می شود یا صرفا یک جابجایی و گذار موقت است؟ اکثر نخبگان آمریکایی برجام را صرفا یک جابجایی می دانند و از رفتار ایران کاملا ناامید شده اند. من واقعا از چرخش سیاست خارجی آمریکا از خاورمیانه به شرق نگران هستم که باعث می شود تمرکز آمریکا بر خاورمیانه و حمایت از متحدانش کاهش یابد.

بخشی از این نشست شاهد مباحثه داغ میریوسفی و پولاک بود. میریوسفی در پاسخ به تاکید چندباره پولاک مبنی بر ناامیدی از استحاله ایران پس از برجام و لزوم تغییر این رویه گفت: اگر منظور از استحاله، بازگشت به روابط قبل از انقلاب با ایران است، قطعا چنین اتفاقی هرگز نخواهد افتاد. اتفاقا ایرانی ها هم دقیقا همین سوال را راجع به استحاله آمریکا از سیاست های استعماری گذشته اش با جدیت مطرح می کنند و از خود می پرسند آیا برجام نشانه استحاله آمریکاست یا صرفا یک تغییر تاکتیک است؟ واقعیت این است که طی دهه های گذشته مداخلات آمریکا در خاورمیانه و ايران، هیچ گاه سازنده نبوده و همواره عامل اصلی یا حداقل علت بخش بزرگي از مشکلات منطقه بوده است. فعلا اکثر صاحبنظران سیاسی عمده در آمریکا از «جوزف نای» گرفته تا «والرشتاین»، ادعا می کنند که دوران این گونه سیاست ها به سر آمده و قابل تداوم نیست. نامه های رئیس جمهور آمریکا به رهبر عالی ایران هم حکایت از همین موضوع دارد؛ ولی به قول والرشتاین هرچقدر آمریکایی ها دیرتر این واقعیت را قبول کنند و در مورد آن به اجماع برسند، به همان نسبت باعث افزايش زحمت خودشان و بقیه جهان خواهند شد.