برخی از موفقیت «هنر و تجربه» احساس خطر می‌کنند/ریتم اکران می‌لنگد

خبرگزاری مهر - گروه هنر: اکران آثار مستند در گروه سینمایی «هنر و تجربه» در عین حال که برای فیلمسازان اتفاقی فرخنده بود تماشاگران را هم با بینش جدیدی مواجه کرد که سینما را فقط به چشم سرگرمی نبینند. اهمیت توجه به سینمای مستند و همچنین لزوم تمهیداندیشی برای اکران این آثار و ایجاد امکان مواجهه مخاطب با مستندها خبرگزاری مهر را بر آن داشت تا میزگردی با سه مستندساز که آثارشان در این گروه سینمایی اکران شده است برگزار کند.

در بخش نخست این میزگرد کارنامه یکساله گروه سینمایی «هنر و تجربه» و اهمیت آن توسط محسن استادعلی کارگردان مستند «جایی برای زندگی» که تجربه اکران فیلمش را در این گروه سینمایی از سرگذرانده به همراه معین کریم الدینی که پس از هشت ماه همچنان «آتلان» را روی پرده دارد و محسن خانجهانی که به تازگی مستند «آزادراه» را در «هنر و تجربه» به نمایش گذاشته است، مورد بررسی قرار گرفت.

بخش دوم میزگرد به پیشنهادهای این افراد برای ادامه فعالیت گروه سینمایی «هنر و تجربه» در حوزه اکران آثار مستند اختصاص دارد.

خبرگزاری مهر در نظر دارد در جلسات بعدی با دعوت از سیاستگذاران «هنر و تجربه» جدی تر وضعیت سینمای مستند را در حوزه اکران، تبلیغات و حمایت پس از اکران پیگیری کند.

* تا اینجا کارنامه یک ساله گروه «هنر و تجربه» و تاثیر آن بر سینمای مستند را بررسی کردیم. به نظر شما بعد از یکسال چه راه هایی برای بهتر شدن و از بین بردن نقاط ضعف و خلاهای موجود وجود دارد؟

محسن استادعلی: همچنان معتقدم می توانیم پتانسیل های موجود را در بخش های جانبی مثل دانشگاه ها فعال کنیم. بخش جدی مخاطب ما در نیمه دوم سال در کنار افراد فرهنگی، جامعه دانشجویان هستند اما طی این سال ها واقعا در این فضا چه اتفاقی رخ داده است؟ به نظر من هم در تبلیغات و هم اکران از دانشگاه ها می توان به عنوان پتانسیل خاموش یاد کرد. به نظر من باید دانشگاه های خوب انتخاب شوند و در سالن هایشان بلیت فروشی صورت بگیرد و به «هنر و تجربه» تزریق شود. این مساله می تواند بر میزان مخاطبان بیش از پیش بیفزاید.

نکته دیگر اینکه ما تهیه کننده فیلم خودمان هستیم و با توجه به بضاعت محدود برای تبلیغات باید خودمان دست به کار شویم. در درستی روش صرف هزینه گروه «هنر و تجربه» برای تبلیغات فیلم مستند شکی نیست اما مشکل من با عدد و رقم تعیین شده ای است که به نسبت فیلم داستانی تفاوت چشمگیری دارد. وقتی فیلم مستند آنقدر قابلیت دارد که بیشتر از یک کار داستانی بفروشد چرا باید در چرخه اکران و تبلیغات در موضع ضعف قرار بگیرد؟

معین کریم الدینی: پیشنهادم فراتر از سینمای مستند است. طی این مدت بارها یک سوال از زبان افراد مختلف مطرح شد اینکه چرا عده ای خواستند فیلم من را ببینند اما موفق نشدند. چون ریتم اکران فیلم ها می لنگد ولی می توان این ریتم را مرتب تر کرد. ما با برنامه ای از اکران مواجه هستیم که بیننده باید برای دیدن فیلم برنامه ریزی کند و نمی تواند هر وقت دلش خواست برود فیلم مستند گروه «هنر و تجربه» را ببیند. مساله تا اینجا پذیرفتنی و منطقی است اما با همین فرض، باز هم برنامه ریزی برای دیدن یک فیلم بعضی وقت ها خیلی سخت می شود. این اتفاق شاید صد در صد حل شدنی نباشد اما می شود متعادل ترش کرد.

سالن نمایش بزرگترین مشکل «هنرو تجربه» محسوب می شود. این گروه اجاره نشین است و چون جای دیگری ندارد باید به ساز سینمادار برقصد. این وسط مستندها بیشترین قربانی چرخه اکران هستند. «هنر و تجربه» نیازمند اتفاق بزرگتری است. باید در تهران یک پردیس سینمایی داشته باشد و در آن، یک سالن مستقل برای فیلم های مستند در نظر گرفته شود. در صورت این اتفاق، بیننده اگر یک اکران را از دست داد لازم نیست تا ۱۲روز دیگر برای یک سانس آن هم در یک ساعت نامناسب روز شنبه صبر کند. در کنار این، بقیه فیلم های «هنر و تجربه» هم وضعیت اکرانشان بهتر می شود. اگر سازمان سینمایی بتواند بودجه ای را یکبار برای همیشه برای این مساله طراحی کند خیلی از مشکلات حل می شود.

محسن خانجهانی: با ضعف در ریتم اکران بسیار موافقم. کاش دوستان ما بدانند «هنر و تجربه» جای کسی را تنگ نمی کند. این گروه با کمترین هزینه بزرگترین جریان سینمایی را راه انداخت. حتی اگر فرض محال کنیم این دوره بدترین دوره ریاست سازمان سینمایی بوده است اما نمی توان کتمان کرد که چه اتفاق بزرگی در این زمینه رخ داده است.

* آیا سینمای مستند به جایی رسیده که بعد از اکران هم به فکر شبکه نمایش خانگی یا پخش از تلویزیون باشد؟ شما به عنوان فیلمساز مستند چه برنامه ای برای دیده شدن بیشتر آثارتان مدنظر دارید؟

استادعلی: جایگاه اصلی مستند کماکان تلویزیون است که گسترده ترین دامنه مخاطب را دارد، هرچند که به خاطر شرایط فعلی تلویزیون مستندهای زیادی از نمایش جا می مانند. در درجه دوم فرصت دیگری که می توان فراهم کرد فعال کردن بخش نمایش خانگی است. فکر می کنم موسسه رسانه های تصویری که در بخش دولتی فعالیت دارد می تواند در عرضه آثار «هنر و تجربه» ورد کرده و شرایطی فراهم کند تا این آثار راحت تر در دسترس عموم قرار بگیرد. راه سوم هم نمایش اینترنتی است به این صورت که متقاضیان در ازای واریز مبلغ، فیلم مورد نظرشان را از طریق فضای مجازی تماشا کنند.

به طور کل این مشکل فرهنگی ماست که مردم خیلی عادت به مستند دیدن ندارند و به خاطر این نگاه غلطی که وجود دارد خیلی ها مستند را فیلم نمی دانند. مستندساز می تواند برای دیده شدن فیلمش هر تلاش می‌کند اما این تفکر غلط باید ریشه ای حل شود.

* باتوجه به کلام آخرتان پس اگر شرایط اکران در «هنر و تجربه» خوب باشد فکر می کنید همین راضی کننده است و نیازی به فرصت‌های پس از اکران نیست؟

استادعلی: بله به این دلیل که دوسال پیش زمانی که فیلمم را می ساختم اصلا به این فکر نمی کردم مستند هم روزی شرایط اکران پیدا کند. قطعا اگر می دانستم اقدام به برپایی نمایش های خصوصی نمی کردم و به دوستانم در تاریخی مشخص وعده اکران در گروه «هنر و تجربه» را می دادم. چون این اتفاق در تصور من نبود احساس می کنم الان در موقعیت خوبی قرار داریم. خودمان می دانیم «هنر و تجربه» و فرصت برای اکران مستند چه اتفاق خوبی است. اگر پله پله پیش برویم الان زمان مناسبی است که بحث بهتر اکران شدن را دنبال کنیم.

کریم الدینی: بزرگترین اتفاقی که برای یک فیلمساز رخ می دهد این است که فیلمش در فضایی گسترده به نمایش گذاشته شود و بتواند بازخورد وسیع مخاطبش را چه مثبت و چه منفی، ببیند. در رابطه با «آتلان» لذت بخش ترین اتفاق زمانی بود که در فضاهای مجازی نظرات مردم را می خواندم. من بین نظرات مردم چند پیام مشترک دیدم که چندین بار تکرار شده بود و نوشته بودند بعد از سال ها به توصیه یک دوست دوباره به سینما رفتند و این فیلم را دیدند. این نشان می دهد گروه «هنر و تجربه» شرایطی ایجاد کرده که مردم دوباره به سینما رفتن علاقه نشان می دهند و فیلم ها را دهان به دهان تبلیغ می کنند؛ همان شیوه سنتی و محکم تبلیغات که اتفاقا در ایران بسیار جواب می دهد. این  اتفاق خیلی خوبی است و نباید آن را دست کم گرفت. به نظر من «هنر و تجربه» خیلی خوب شروع کرد و ساز و کارش می تواند از این هم قوی تر باشد.

خانجهانی: با صحبت آخر محسن استادعلی موافقم ولی معتقدم برای این بحث جای خالی یکی از اعضای «هنر و تجربه» احساس می شود و بهتر است در گفتگوهای بعدی این عزیزان هم در جمع حضور داشته باشند.