سفر جان کری به آسیای میانه؛ عرصه رقابت روسیه-آمریکا

پس از اوکراین و سوریه،‌ این جمهوری‌های استقلال یافته شوروی هستند که احتمالا به جدیدترین عرصه رقابت سیاسی-ژئوپلیتیکی میان روسیه و آمریکا تبدیل می‌شوند و اینها از نگرانی‌های کرملین درباره اسلام‌گرایان افراطی و ظن آمریکا درباره تمایلات روسیه در منطقه نشات می‌گیرد.

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، به نقل از خبرگزاری رویترز، جفری مانکوف، معاون مدیر اندیشکده CSIS در واشنگتن گفت: این به نوعی دیدگاه نئوامپریالیستی درباره چگونگی عملکرد جهان است و به جاه‌طلبی‌های گسترده روسیه مربوط می‌شود.

نگرانی اغراق شده

یکی از مقام‌های ارشد آمریکا در گزارشی پیش از آغاز سفر جان کری،‌ وزیر امور خارجه آمریکا به آسیای میانه که امروز (شنبه) شروع می‌شود، گفت، این سفر برای مجبور کردن دولتهای منطقه برای انتخاب میان قدرتهای جهان یا تلاش برای از بین بردن نفوذ روسیه نیست. این سفر برای مطمئن کردن مجدد شرکای آمریکا در آسیای مرکزی است که خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان به معنای بی توجهی آمریکا به نیازهای امنیتی و اقتصادی این کشورها نیست.

این مقام مسئول که خواست نامش فاش نشود،‌ ادامه داد: روسیه در حس ناامنی در منطقه به خاطر وجود داعش اغراق می‌کند. سطح نگرانی در منطقه به طور حتم بیشتر از حد واقعی است.

از حملات 11 سپتامبر 2001 و در نتیجه آن حمله به افغانستان، مسکو و واشنگتن بر یک آتش بس نامطمئن و متزلزل در آسیای مرکزی نظارت داشته‌اند.

مسکو همچنان در منطقه آسیای مرکزی نفوذ دارد و با سربازانش به گارد مرزی تاجیکستان مدتهاست کمک می‌کند و پایگاه‌های نظامی‌اش در تاجیکستان و قرقیزستان فعال هستند. البته مسکو در قبال ایجاد پایگاه‌های هوایی آمریکا در ازبکستان و قرقیزستان و استفاده از منطقه برای تامین مایحتاج عملیاتش در افغانستان تسلیم شده است.

روابط میان مسکو و واشنگتن درپی از سرگیری مجدد فعالیتهای شبه نظامیان در افغانستان و خروج نیروهای آمریکایی از این کشور به حالت تعادل بازگشته است.

تصرف محدود شهر قندوز افغانستان توسط طالبان که با تاجیکستان هم مرز است، برای مقام‌های مسکو یک زنگ خطر محسوب شد. آنها نگران این مساله هستند که داعش از آسیای مرکزی به عنوان مسیری اصلی در ورود به روسیه بهره ببرد.

یکی از مقام‌های روس که خواست نامش فاش نشود، گفت: ما افغانستان را داریم و اکثر راه‌های مرزی آن به روسیه وصل می‌شود و اگر تاجیکستان نتواند اوضاع را کنترل کند،‌ آنها وارد روسیه می‌شوند.

در چند ماهه گذشته،‌ مسکو یک هواپیما را به پایگاه هوایی خود در تاجیکستان فرستاده و کشورهای مستقل مشترک‌المنافع تحت تسلط مسکو اعلام کرده‌اند که یک نیروی مرزی مشترک را ایجاد کرده‌اند که هدفش اعزام به مرز تاجیکستان – افغانستان و حفاظت از آن است.

منزوی کردن مسکو

سفر جان کری نخستین سفر از سوی یک وزیر امور خارجه آمریکا به آسیای مرکزی و تمامی کشورهای استقلال یافته شوروی است.

قزاقستان،‌ قرقیزستان و تاجیکستان همگی در دایره روسیه هستند اما ترکمنستان و ازبکستان هر دو دارای ذهنیتی جدا از تسلط روسیه هستند و احتمال می‌رود آمریکا بتواند آنها را کنترل کند.

یک تحلیل گر در قرقیزستان که وزیر امور خارجه آمریکا سفرش را از آنجا آغاز می‌کند، گفت:‌ کری تلاش می‌کند تا روسیه را منزوی کند. هیچ یک از کشورهای حوزه آسیای مرکزی از مسکو حمایت نمی‌کنند.

جان کری در بازدید خود از عشق آباد،‌ ترکمنستان احتمالا از پروژه مورد حمایت آمریکا با هدف انتقال گاز طبیعی این کشور به پاکستان و هندوستان از طریق افغانستان حمایت می‌کند. این روش اتکای ترکمنستان به روسیه را در تامین گاز طبیعی کم می‌کند.

وزیر امور خارجه آمریکا در توقف خود در سمرقند، مسیر قدیمی جاده ابریشم در ازبکستان نشستی را با وزرای امور خارجه پنج کشور آسیای مرکزی خواهد داشت.

ازبکستان و ترکمنستان در فهرست نهادهای حقوق بشری سرکوبگرترین و منزوی‌ترین دولتها هستند. جان کری در این نشست نگرانی آمریکا را بابت این سوابق حقوق بشری در این دو کشور ابزار خواهد کرد.

وی همچنین قرار است مساله ضرورت ایجاد روابط قوی تر میان کشورهای منطقه را مطرح کند.

کارشناس مسائل آسیای مرکزی مستقر در قزاقستان گفت: به نظر می‌رسد واشنگتن تلاش می‌کند تا پروژه قدیمی خود را در ایجاد اتحاد منطقه‌ای پنج کشور در داخل "آسیای مرکزی بزرگتر" تجلی کند که فراتر از روابط با چین و روسیه است.

انتهای پیام