خط و نشان طالبان برای دولت، داعش و افراطی‌های آسیای میانه

طالبان همواره در شهرهای جنوبی افغانستان حضور داشته و حمله این گروه افراطی به شهر قندوز در شمال افغانستان از دیدگاه برخی کارشناسان اقدامی تاکتیکی برای نشان دادن قدرت و تسلطش در این کشور به دولت، داعش و نیروهای افراطی کشورهای آسیای میانه است.

به گزارش خبرنگار سیاسی خارجی ایسنا، پس از 14 سال، در حالی که از یک سو به موعد مقرر برای خروج نظامیان آمریکایی از افغانستان و از سوی دیگر شاهد بروز و ظهور بی‌پرده داعش در بخش‌های شرقی و شمالی این کشور و نیز گسترش فعالیت نیروهای افراطی کشورهای آسیای میانه بودیم طالبان افغانستان در اقدامی به اشغال شهر قندوز و مکان‌های دولتی و نظامی این شهر دست زد که افکار عمومی و صاحب‌نظران در این عرصه را متعجب ساخت.

در همین حال برخی اتفاقات از جمله تصمیم باراک اوباما برای باقی ماندن 5500 نیروی نظامی این کشور در افغانستان و حتی بیشتر از آن 9800 تن آن هم با حمایت دولت مرکزی معادلات گروه‌ها و احزاب داخلی افغانستان به ویژه گروه‌های افراط را بر هم زد. با این حال به گفته برخی کارشناسان غافلگیری از تصمیم اوباما درباره باقی ماندن در افغانستان و محول کردن این تصمیم به رییس‌جمهور بعدی کمتر از غافلگیری حمله طالبان به قندوز بوده است.

برخی مقامات عالی و کارشناسان کشورهای موثر در افغانستان از جمله روسیه و آمریکا نسبت به شرایط جدید افغانستان هشدار داده و وضعیت این کشور را "بحرانی" یا "شکننده" توصیف کردند.

روسیه در همین چارچوب مسئولیت تامین امنیت مرزهای تاجیکستان و قرقیزستان با افغانستان را به عهده گرفته است و از سویی آمریکا تصمیم خود برای ماندن در این کشور در سال 2016 را ناشی از شکنندگی اوضاع امنیتی افغانستان دانسته است.

اوضاع امنیتی در حداقل چهار سال اخیر را شاید بتوان "نه خوب نه بد" توصیف کرد که در آن از یک سو مذاکرات صلح دنبال می‌شد و از سوی دیگر سرریز گروه‌ها و نیروهای افراطی پاکستان به افغانستان را شاهد بودیم و از دیگر سو فساد ناکارآمدی دولت را هر روز بیشتر و بیشتر افزایش می‌داد.

اما در این میان ورود داعش به افغانستان که ابتدا انکار، بعد تکذیب و در نهایت در شمال شرقی این کشور تایید شد و رفته رفته اخبار بیعت رهبران طالبان با سرکردگان این گروه تروریستی منتشر شد اوضاع افغانستان را پیچیده‌تر کرد.

اما اختلاف‌نظرهای عمده داعش به لحاظ سیاسی، نظامی و ایدئولوژیک با بدنه اصلی طالبان مانع از شکل‌گیری اتحاد همه ‌جانبه میان این دو گروه شده است. با تشدید اوضاع امنیتی و نظامی در سوریه با حملات هوایی روسیه داعش دیر یا زود با بن‌بست در سوریه مواجه خواهد شد از این رو باید به آینده بیاندیشد و در این میان افغانستان اولین و سهل‌الوصول‌ترین گزینه استقرار نیروهای داعش قلمداد می‌شود. اما در این میان طالبان شاید بزرگترین تهدید داعش در افغانستان است.

در همین رابطه سید رسول موسوی در گفت‌و‌گو با خبرنگار سیاسی خارجی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) گفت: ما در منطقه با پدیده افراط گرایی مسلحی رو به رو هستیم که سیال است و اگر به لحاظ سیاسی برای این مساله راه‌حلی پیدا نشود و در سوریه بن بست نظامی صورت گیرد ممکن است این جریان به افغانستان وارد شود.

سفیر پیشین ایران در افغانستان با اشاره به تحولات اخیر افغانستان و افزایش حملات طالبان در یک ماه گذشته اظهار کرد: اتفاقی که امروز در افغانستان می‌افتد لزوما ناشی از خواست طالبان نیست. امروز در میان نیروهای طالبان حدود 30 هزار نفر خارج از منطقه آمده‌اند.

وی گفت: در یک محاسبه آماری اگر بنا باشد عملیاتی علیه داعش در سوریه صورت گیرد یا باید این‌ها کشته شوند یا درباره سرنوشت‌شان فکر شود که آیا قرار است این‌ها به کشورهایشان در اروپا، آمریکا، استرالیا و آسیای مرکزی برگردند یا در منطقه پراکنده خواهند شد؟

سفیر پیشین ایران در افغانستان با بیان این‌که "از زمان شکست شوروی در افغانستان با پدیده‌ای به نام "جهادیون" یا "مجاهدین" (Militia) مواجه هستیم که از یک جا به جای دیگر حرکت می‌کنند. وقتی تحولات افغانستان در حمله شوروی به این کشور تمام شد این نیروها به الجزایر رفتند و بعد به بوسنی و دوباره به افغانستان بازگشتند و الان این عده در منطقه در حال گردشند. بنابراین اگر در سوریه حملات روسیه موفق شود احتمال این‌که این نیروها به شکلی به افغانستان سرازیر شوند زیاد است.

موسوی ادامه داد: آن‌چه به عنوان تقویت طالبان امروز تحلیل می‌شود لزوما ناشی از طالبان نیست، بلکه به خاطر افرادی هستند که از کشورهایی مثل سوریه و عراق به این کشور سرازیر شده‌اند.

این دیپلمات با سابقه کشور با بیان این‌که تروریست‌ها به دلایل مختلف ممکن است به افغانستان بیایند خاطرنشان کرد: با خالی شدن سوریه از این افراد، افغانستان می‌تواند به یک استراحت‌گاه برای آنها تبدیل شود یا برای فشار به روسیه.

دیپلمات پیشین کشورمان در افغانستان با اشاره به اختلاف‌ نظر طالبان و داعش بر سر تشکیل حکومت اسلامی اظهار کرد: طالبان به دنبال ایجاد امارات اسلامی در افغانستان است و داعش می‌خواهد خلیفه‌گری جهانی را در دنیا برقرار سازد. بنابراین آنها استراتژی‌های متفاوتی دارند. علاوه بر اختلاف نظر ایدئولوژیک بر سر اینکه چه کسی کنترل تجارت مواد مخدر تولیدی در افغانستان را در دست داشته باشد دعواست. میزان درآمد از مواد مخدر در افغانستان از میزان تجارت نفت برخی کشورها بسیار بالاتر است. علاوه بر این طبیعی است به موازاتی که نیروهای آمریکایی از این کشور خارج می‌شوند با توجه به ضعف دولت تروریست‌ها به افغانستان وارد شوند. البته به نظر می‌آید با تصمیم اخیر آمریکا در خروج نظامیان آمریکایی و نیروهای بین‌المللی توقفی صورت گیرد.

وی درباره حمله طالبان به قندوز در شمال افغانستان گفت: هیچ گروهی این تحلیل را ندارد که طالبان بتواند یک دفعه شهری مثل قندوز را با آن حجم از نیروهای نظامی و ارتش در اختیار بگیرد بدون آن که هماهنگی و همکاری با آنها صورت گرفته باشد. طالبان از اول می‌دانست که نمی‌تواند قندوز را در اختیار نگه دارد و تصرف کند؛ این اقدامی تاکتیکی بود و آنها خواستند خود را به دولت مرکزی، داعش و نیروهای مستقر در آسیای مرکزی ثابت کنند مبنی بر این‌که جبهه طالبان علاوه بر جنوب در شمال افغانستان نیز فعال است.

وی درباره اهداف طالبان در شرایط کنونی افغانستان تاکید کرد: طالبان ضمن مبارزه با دولت مرکزی نمی‌خواهد داعش جای آن را در افغانستان بگیرد و سربازانش به سمت داعش بروند. بنابراین به سمت قدرت‌نمایی علیه دولت، داعش و نیروهای کشورهای آسیای مرکزی پیش رفت.

این کارشناس مسائل افغانستان در پاسخ به این پرسش که برخی معتقدند طالبان هم‌چنان با بحران رهبری مواجه است؟ گفت: به نظر می‌آید بعد از ملا عمر، مولوی اختر منصور توانسته شیرازه کلی طالبان را در دست بگیرد و مخالفت پسر ملا عمر نتوانست شکافی ایجاد کند؛ حداقل الان ما در طالبان چیزی به عنوان بحران نمی‌بینیم.

موسوی در ادامه درباره‌ نگاه ایران به تحولات افغانستان گفت: به لحاظ امنیت ملی اگر ثبات فعلی دولت این کشور به هم بخورد برای ما خطرناک است. حرکت طالبان علیه دولت فعلی ضعف دولت را نشان می‌دهد. اقدام طالبان در قندوز نشان دهنده توان این گروه برای انجام عملیات است و آنها سعی کردند نشان دهند که بحران رهبری ندارند. متاسفانه دولت فعلی افغانستان با چالش‌های متعددی روبرو است نه آن‌که به توانمندی دولت در اداره کشور بدبین باشیم اما شرایط منطقه و مشکلات در درون افغانستان چالش‌های زیادی را ایجاد کرده است.

وی درباره‌ عملکرد دولت در دوره جدید گفت: نوع توافقی که بین عبدالله عبدالله و اشرف غنی‌زی طبق قانون اساسی قرار بود صورت گیرد این بود که قدرت بین رئیس‌جمهور و دو معاونش توزیع شود. اما توافقی که صورت گرفت تقسیم قدرت بین رئیس‌جمهور و رئیس اجرایی بود و آنچه باید از قدرت در اختیار معاونان او قرار می‌گرفت به خارج از ساختار قانون اساسی داده شد و این مساله اوضاع افغانستان را با شرایط پیچیده‌ای رو به رو کرده است.

انتهای پیام