کنار رفتن هارپر از قدرت و سایه روشن‌های روابط اتاوا-تل آویو

گرووه بین الملل- عبدالحمید بیاتی: روابط کانادا با رژیم صهیونیستی بویژه در بخش دیپلماتیک در طول ۹ سال گذشته یعنی دوران زمامداری «استفان هارپر» به شدت افزایش یافت بطوریکه اتاوا در این سال ها تبدیل به یکی از اصلی ترین حامیان جنایات صهیونیست ها گشت.

هارپر در این مسیر اغلب اقدام به اتخاذ سیاست هایی می کرد که در انتها به زیان کانادا تمام می شد برای مثال در سال ۲۰۱۰ کانادا کرسی شورای امنیت را در رقابت با پرتغال از دست داد و دلیل اصلی این شکست حمایت بی چون و چرای اتاوا از اقدامات اسرائیل بود و خود هارپر نیز به این موضوع اقرار کرد.

حمایت بی چون و چرای هارپر از رژیم صهیونیستی موجب شد تا اتاوا در مواردی همچون برنامه هسته ای ایران و محور مقاومت رویکرد به شدت خصمانه ای را اتخاذ کند به نحوی که حتی کانادا روابط دیپلماتیک خود را با ایران قطع کرد.

اولین مقام کانادایی که اندکی از اسرائیل فاصله گرفت، «پیر الیوت ترودائو» (نخست وزیر اسبق و پدر «جاستین ترادئو» رهبر فعلی حزب لیبرال) بودبر همین اساس اکنون با قطعی شدن شکست هارپر در انتخابات و خداحافظی از وی قدرت، برخی پیش بینی می کنند که روابط کانادا با رژیم صهیونیستی در دوران نخست وزیر «جاستین ترودائو» نیز دستخوش تغییر شود اما آیا چنین امری رخ می دهد؟

تاریخچه روابط کانادا- اسرائیل

روابط کانادا با رژیم صهیونیستی از سال ۱۹۴۷ یعنی زمانی که کانادا در کمیته ویژه سارمان ملل در امور فلسطین حضور داشت آغاز شد. کانادا یکی از ۳۳ کشوری بود که به قطعنامه ۱۹۴۷ سازمان ملل که منجر به شکل گیری اسرائیل شد رای مثبت داد. 

در آن سال «لستربی پیرسون» معاون وزیر خارجه وقت کانادا، ریاست کمیته ای را بر عهده داشت که پیشنهاد می کرد فلسطین به دو بخش تقسیم شود. یهودیان که یک سوم از جمعیت را تشکیل می دادند بر اساس نقشه های سازمان ملل، بیش از نیمی از این سرزمین را به دست می آوردند. دولت «مک کنزی کین» نخست وزیر لیبرال کانادا در سال ۱۹۴۷ با این پیشنهاد همه کشورهای عربی را با خود دشمن کرد.

پس از آن کاناددا در سال ۱۹۴۸ اسرائیل را به رسمیت شناخت البته در می سال ۱۹۴۹ این شناسایی بطور رسمی اعلام شد و یک هفته بعد از آن « «آوراهام هرمان» به عنوان نخستین نماینده رژیم صهیونیستی در کانادا معرفی شد و در سپتامبر ۱۹۵۳ سفارت کانادا در تل آویو گشایش یافت اما تا سال ۱۹۵۸ اتاوا سفیر خود در اسرائیل را معرفی نکرد.

در می ۱۹۶۱ «بن گورین» نخست وزیر وقت رژیم صهیونیستی، بصورت رسمی به کانادا سفر کرد و بعد از آن مقامات دو طرف بصورت مرتب میان تل آویو و اتاوا در تردد هستند.

به مدت سی سال همه دولتهای مختلف کانادا روابط تنگاتنگ با اسرائیل حفظ کردند و با احتمال تشکیل کشور فلسطین مخالفت می کردند. در سال ۱۹۷۹، «جو کلارک» نخست وزیر محافظه کار کانادا حتی اعلام کرد سفارت کانادا از تل آویو به بیت المقدس جا به جا می شود و در واکنش به این اقدام کشورهای عربی از تصمیم خود برای مجازات کانادا خبر دادند. در سال ۱۹۷۹، مصر اقدام دولت کانادا را اقدامی خصومت آمیز توصیف کرده بود.

سابقه لیبرال های کانادا در فاصله گرفتن از صهیونیست ها

اولین مسئول کانادایی که اندکی از اسرائیل فاصله گرفت، «پیر الیوت ترودائو» (نخست وزیر اسبق و پدر «جاستین ترادئو» رهبر فعلی حزب لیبرال) بود. در سال ۱۹۸۲ هنگامی که اسرائیلیها لبنان را اشغال کردند، کانادا از اولین کشورهایی بود که این تهاجم را محکوم کرد. در دوران نخست وزیری ترودائو کانادا گفتگو را با سازمان آزادیبخش فلسطین به رهبری یاسر عرفات آغاز کرد.

در سال ۱۹۸۸ انتفاضه فلسطینیان آغاز شد و بخشی از افکار عمومی، فلسطینیانی را که به سمت اسرائیلیها سنگ پرانی می کردند، قربانیان نظامیان خشن اسرائیلی توصیف کردند. دولت «برایان مولرونی» نخست وزیر محافظه کار کانادا که به اسرائیل بسیار نزدیک بود، از انتقاد از متحد خود دریغ نکرد.

«ژان کرتین» نخست وزیر کانادا از سال ۱۹۹۳ تا ۲۰۰۳ روابط حسنه خود را با اسرائیل حفظ کرد اما در عین حال روابط را با سرزمنیهای فلسطینی توسعه داد.

اما در زمان استفان هارپر کانادا متحد بسیار نزدیک به اسرائیل به شمار می رفت. هارپر اولین نخست وزیر کانادایی است که در کنست (پارلمان اسرائیل) سخنرانی کرد. تغییر لحن دولت کانادا در زمان زمامداری هارپر در قبال اسرائیل نوعی چرخش بزرگ سیاستهای کانادا در قبال خاورمیانه تلقی می شود. از هنگامی که محافظه کاران قدرت را در کانادا در دست گرفتند، در جنگ لبنان در سال ۲۰۰۶، در رای گیری در سازمان ملل، در پرونده هسته ای ایران، دولت هارپر حامی پر و پا قرص اسرائیل بوده است. هارپر می گوید انتقاد در صحنه بین المللی از دولتی که موجودیتش مورد اعتراض همسایگانش است، جایز نیست.

روابط اقتصادی کانادا و اسرائیل

رژیم صیونیستی و کانادا روابط تجاری گسترده ای بویژه در بخش محصولات کشاورزی و غذاهای دریایی دارند و در سال ۲۰۱۴ مبادلات تل آویو و اتاوا در این دو بخش یعنی محصولات کشاورزی و غذاهای دریایی به یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار رسید.

اتاوا و تل آویو همچنین قرارداد تجارت آزاد دارند که در سال ۱۹۹۶ و با هدف ارتقاء مناسبات تجاری کانادا و اسرائیل به امضا رسیده است. این قرارداد تجاری در سال ۲۰۱۴ و با هدف به روز شدن قوانین تجاری دو طرف و گسترش مبادلات تجاری اتاوا-تل آویو به روز شد.

جاستین و آینده روابط کانادا با اسرائیل

برخی کارشناسان معتقدند که جاستین در کسوت نخست وزیر همان راهی را می رود که پدرش در دوران نخست وزیری رفته بود یعنی اتاوا از رژیم صهیونیستی فاصله می گیرد اما با این وجود رسانه های اسرائیلی در پیش بینی های خود از مناسبات تل آویو-اتاوا در دوران نخست وزیری جاستین از این حکایت دارد که کانادا سیاست سختگیرانه ای را در مورد شهرک سازی صهیونیست ها خواهد داشت اما با این وجود حمایت های دیپلماتیک اتاوا از تل آویو ادامه خواهد داشت.

جاستین ترودائو در مصاحبه ای در خصوص توافق هسته ای ایران گفته بود: «توافق هسته ای ایران گامی (اقدامی) خوب در مسیری درست است. اما باید به دقت آن را زیر نظر داشت»تایمز اسرائیل در این رابطه می نویسد: جاستین جوان تجریه زیادی در سیاست خارجی ندارد و هنوز مشخص نیست که چه فردی را به عنوان وزیر خارجه آتی کانادا معرفی کند. 

«کارن ماک» از فعالان حقوق بشر که روابط نزدیکی با حزب لیبرال کانادا دارد در این رابطه می گوید: جاستین یک دوست واقعی و متحد اسرائیل است.

تایمز اسرائیل می نویسد: وی از حامیان «دوستان لیبرال اسرائیل» است و یکی از نزدیکترین مشاوران او در امور مربوط اسرائیل «اروین کاتلر» وزیر دادگستری سابق کانادا، است. کاتلر در جامعه یهودیان کانادا به داشتن سیاست های طرفدار اسرائیل معروف است.

نکته دیگر در مورد روابط جاستین با اسرائیل آنکه وی «استفان برونفمان» را به عنوان مسئول جمع آوری کمک های نقدی کمپین انتخاباتی خود انتخاب کرده بود. استفان برونفمان فرزند میلیارد یهودی معرف کانادا «چارلز برونفمان» است. خانواده برونفمان رابطه ای بسیار نزدیک با جامعه یهودیان کانادا که روابطی گسترده با اسرائیل دارند، دارد.

با این وجود برخی از محافظه کاران کانادا در زمان رقابت های انتخاباتی جاستین ترودائو را متهم کرده بودند که در جلسات خصوصی حزب لیبرال مواضع سختی را علیه اسرائیل اتخاذ کرده و انتقاداتی را متوجه تل آویو نموده است. اما خود جاستین در مصاحبه ای که به تازگی با شبکه «کانادین جویش نیوز» داشته گفته که از مخالفان «بایکوت اسرائیل و محصولات تولید شده در اسرائیل» است و از طرح تشکیل دو کشور مستقل در خاورمیانه حمایت می کند و مخالف هر گونه اقدام یک جانبه در این رابطه است.

جاستین و برجام

اما نکته ای که شاید برای اسرائیل از اهمیت ویژه ای برخوردار باشد موضع نخست وزیر جدید کانادا در مورد توافق هسته ای ایران و کشورهای ۱+۵ است که روند اجرایی شدن خود را پشت سر می گذارد.

جاستین ترودائو در مصاحبه ای در خصوص توافق هسته ای ایران گفته بود: «توافق هسته ای ایران گامی (اقدامی) خوب در مسیری درست است. اما باید به دقت آن را زیر نظر داشت.»

نتیجه

مخلص کلام آنکه با توجه به توضیحات داده شده پیش بینی می شود روابط کانادا با رژیم صهیونیستی در دوران نخست وزیری جاستین به آن شدتی که در دوران هارپر بود نباشد و اتاوا دیگر آنگونه که هارپر از تمامی اقدامات اسرائیل حمایت می کرد، حمایت نکند و مناسبات دو طرف کم شتاب تر از آنچه در دوران هارپر محافظه کار وجود داشت ادامه بیابد.

در مورد ایران نیز با توجه به حمایت جاستین از توافق هسته ای، و آب شدن تدریجی یخ ها میان ایران و کشورهای غربی پیش بینی می شود که روابط تهران و اتاوا نیز بر اساس واقعیت های موجود در جهان رفته رفته بهبود یابد.