مشاور وزیر کشور : عملکرد ضعیف دولت سعودی با دروغ پردازی در فضای مجازی قابل رفع نیست

سعيد سيف: سید هادی میرباقری مشاور ارشد وزارت کشور معتقد است شاهزادگان جدیدی که سکان هدایت  دولت سعودی را در دست گرفته اند، توان هدایت مسائل حج را ندارند. به گفته وي «دولت سعودی قبل، بعد و حین حادثه، ضعف‌های روشن، واضح و غیرقابل دفاعی داشت که این عملکرد ضعیف با عضوگیری و بکارگیری دروغین فضای مجازی قابل رفع نیست. شواهدی از سوء مدیریت نسل "شاهزادگان جوان و نورسیده" نمایان شده است. اما آیا ریشه ناامنی و به خطر افتادن جان هزاران زائر این است که دولت سعودی تمهیدات و تدابیر کافی فراهم نمی کند یا مسئله این است که تیم فعلی کارگزاران حج در دوره ملک سلمان تجربه و تبحر دوره ملک عبدالله را ندارند؟»

مشروح گفت و گوی خبرآنلاين با مشاور ارشد وزیر کشور را در ادامه بخوانيد:

برخي معتقدند که فاجعه منا یک رویکرد عامدانه از سوی نیروهای سعودی و وهابی بوده است. نظر شما چيست و به نظرتان واکنش دولت ما در قبال اين فاجعه چه بايد باشد؟

نمی توان در عامدانه بودن این حادثه مرگبار اظهار نظر کرد، چون ما اطلاعات کافی از نحوه روی دادن این حادثه نداریم. اما آنچه که هویداست ساختار ناکارآمد دولت سعودی در اين حادثه دخيل است. اتفاقات تلخ منا و مكه، اذهان عمومی را با واقعیت های تازه ای از ساختار مدیریتی دولت عربستان آشنا کرد. به نظر من ساختار ناکارآمد و سنتی در کنار بی تجربگی مسئولان جدید سعودی مهم ترین عامل در بروز این حادثه تلخ بود. در کنار همه اینها ریشه های فاجعه منا را باید در مسائلی فراتر از عملکرد چند شاهزاده یا سازمان خاص جست و جو کرد.

نوع رفتار امنیتی شاهزادگان سعودی در برخورد با فاجعه منا نشان از همان رفتار سنتی حاکمان خارومیانه در برخورد با فجایع دارد. برخورد امنیتی با هر حادثه ای چه طبیعی و چه غیر طبیعی مهم ترین ویژگی کشورهایی است که مردم سالاری در آن ها جریان ندارد. اما اینکه دولت ایران چه کاری باید انجام دهد، همگان به خوبی می دانند مدیریت اجتماعات در هر کشوری از نظر قانونی و بین المللی بر عهده کشور میزبان است. برای دولت جمهوری اسلامی و نیز برای بازماندگان جان باختگان حادثه منا حق رجوع به دادگاه ها و مراجع بین المللی محفوظ است.

باید یک کمیته بین المللی برای بررسی حادثه منا و بررسی اقدامات پس از وقوع حادثه تشکیل شود و ایران می تواند خواستار تشکیل این کمیته بین المللی شود. اگر بنا است کمیته حقیقت یاب در منا تشکیل شود باید این کمیته بین المللی باشد که در آن، کشورهایی که بیشترین آسیب ها را دیده اند از جمله ایران و نیجریه حضور داشته باشند.

ظاهرا کمپین هایی در فضای مجازی کشور عربستان و امارات تشکیل شده است که در آن سعی می شود ایران و کاروان حجاج ایرانی در بروز حادثه مقصر شناخته شوند. اطلاعي در اين باره داريد؟

دولت سعودی قبل، بعد و حین حادثه، ضعف‌های روشن، واضح و غیرقابل دفاعی داشت که این عملکرد ضعیف با عضوگیری و بکارگیری دروغین فضای مجازی قابل رفع نیست. شواهدی از سوء مدیریت نسل «شاهزادگان جوان و نورسیده» نمایان شده است. اما آیا ریشه ناامنی و به خطر افتادن جان هزاران زائر این است که دولت سعودی تمهیدات و تدابیر کافی فراهم نمی کند یا مسئله این است که تیم فعلی کارگزاران حج در دوره ملک سلمان تجربه و تبحر دوره ملک عبدالله را ندارند؟ این سوالی است که پاسخ آن نیازمند اطلاعات کافی است.

برای اینکه متوجه شویم علل ضعف در برخورد با این حادثه چگونه رخ داد، به مقایسه دو رویداد ناگوار و مصیبت بار در اروپا و خاورمیانه می شود پرداخت. فاجعه ای مانند ازدحام مرگبار مهاجران در مرزهای آبی و خاکی کشورهای اروپایی که دست بر قضا مثل قضیه منا به قیمت جان صدها نفر تمام شد و بی تردید این امر  برای افکار عمومی بسیار تلخ و تکان دهنده بود. مقایسه نوع رفتار دستگاه های امنیتی و امدادی برخی دولت های اروپایی با فاجعه انسانی مهاجران با رفتار عربستان سعودی با اتباع و زائران کشورهای اسلامی به روشنی مشخص می کند  که ریشه های فاجعه حج امسال را باید در مسائلی فراتر از عملکرد چند شاهزاده یا رهیافتی به توطئه سازمان یافته باید جست و جو کرد. در مقایسه این دو فاجعه به روشنی تفاوت نظام مردم سالار و مبتنی بر آراء مردم با نظام سنتی دیکتاتوری در خاورمیانه نمایان می شود. به طور مثال در آلمان دولتمردان این کشور با بسیج افکار عمومی و مشارکت دادن نهادهای مدنی و NGOها توانستند تصویری از یک ملت میهمان دوست و حامی مظلوم را از خود به نمایش بگذارند. از این منظر اگر در فاجعه حج امسال تأمل کنیم روشن خواهد شد که شیوه مدیریت سنتی آل سعود چه اندازه با استانداردها و الگوهای جهان مدرن فاصله دارد. دولت های مدرن چنان که در اتفاقات اخیر اروپا دیده شد با کنار گذاشتن روش های پلیسی عمدتاً با تکیه بر مشارکت داوطلبانه نهادهای مدنی و موج نیرومند افکار عمومی این قبیل بحران‌ها را مهار می کنند. اما در قضیه منا چنان که اغلب شاهدان عینی گفته‌اند نه تنها ردپای حضور یک نهاد مدنی و اجتماعی دیده نمی شود بلکه سیستم پلیسی این کشور حتی در لحظه درماندگی در کنترل بحران، اجازه مشارکت نیروها و سازمان های داوطلب سایر کشورها را نداد. دولت ایران و شهروندان ایرانی می توانند با شکایت به مجامع بین المللی خواهان بررسی وقایع این کشور شوند.

بر اساس برخي اخبار، سعودی ها مانع از اطلاع رسانی درست در قضیه حوادث منا می شوند. علت این رویکرد چيست؟

متاسفانه شیوه برخورد رسانه ها در خاورمیانه مبتنی بر رفتار حاکمان است. در تمام کشورهای خاورمیانه نظام بسته اطلاع رسانی حکمرانی می کند و حاکمان مانع فعالیت آزادانه و دسترسی آزاد مردم به اطلاعات و اخبارمی شوند. با این وضعیت و به خاطر ترس از جایگاه خود طبعا هیچ کدام از حاکمان خاورمیانه از تبادل آزاد اطلاعات استقبال نمی کنند. بی گمان  در حوادثی که به تراژدی انسانی تبدیل می شود رسانه ها نقش حیات بخش دارند.

دولت های مبتنی بر دموکراسی بخش بزرگی از گره های کور بحران را به مدد همین نهادهای اطلاع رسانی می گشایند از بسیج حمایت بین المللی برای کنترل فاجعه گرفته تا ایجاد آرامش در میان مردم و جلب اعتماد عمومی. دولتمردان عربستان دقیقاً با محدود سازی و مسدودسازی باب اطلاع رسانی خود را در مخمصه بزرگي گرفتار ساختند و سیاست سانسور و انسداد خبری سعودی ها در همان ساعات آغازین فاجعه با شکست روبه‌رو شد. همه افرادی که نظاره گر این تراژدی و شاهد اهمال سعودی ها بودند با تصاویر و خبرهای خویش، افکار عمومی جهان را از عمق حادثه آگاه ساختند.

فاجعه منا این درس بزرگ را در پی داشت که سیاست انحصار و انسداد خبری در جهان امروز شکست خورده است و افکار عمومی حتی در صحرای خالی از سکنه منا به ابزارهایی مجهز هستند که به آنها امکان می دهد تاریکترین زوایای یک حکومت پلیسی را در معرض نگاه جهان قرار دهند. حضور قدرتمند فضای مجازی در صحنه فاجعه منا یک اتفاق جدید است که نمی توان به راحتی از کنار آن گذشت. دنیای مجازی که به دشمن اصلی نظام‌های بسته خاورمیانه در دوره جدید تبدیل شده است. افکار عمومی بعد از منا بیش از هر چیز از پاسخگو نبودن هیات حاکمه عربستان در قبال خیل انتظارات بحق خانواده قربانیان و نیز کشورهای دخیل در ماجرا بهت زده‌اند. این نکته یعنی اصل پاسخگویی و مسئولیت پذیری دقیقا نقطه افتراق یک نظام مردم‌سالار و حکومت فردگرا در بحران های اجتماعی به حساب می‌آید.

2727