با قدرت گرفتن طالبان، روابط افغانستان و پاکستان رو به قهقراست

"یکی از رابطه‌های استراتژیک نه چندان مناسب در جهان در حالی روز به روز رو به وخامت می‌گذارد که افغانستان دولت پاکستان را به دخالت در امور خود و طولانی کردن جنگ 14 ساله با کمک به طالبان در یک رقابت خیره کننده برای تاثیرگذاری و نفوذ، متهم می‌کند."

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)،‌ خبرگزاری آسوشیتدپرس در گزارشی نوشت: «پاکستان با میزبانی جمع گسترده‌ای از آوارگان افغان این اتهامات را رد کرده و می‌گوید نمی‌تواند حرکت و اقدامات شبه نظامیان افغان را در سراسر مناطق مرزی تحت کنترل داشته باشد.

این یک مساله دیرپا میان این دو همسایه است اما رخدادهای اخیر میان دو طرف باعث وخامت اوضاع شده است – و در زمانیکه به نظر می‌رسد طالبان در حال گسترش فعالیت خود است و ناتو نیز نیروهای خود را از اقدامات ضربتی در افغانستان عقب کشانده، این روند خطرناک است.

این روند همچنین بیانگر یک رویکرد معکوس در روند نسبتا مثبتی است که اشرف غنی، رییس جمهوری افغانستان در زمانیکه زمام امور را در 2014 به دست گرفت، آغاز کرد.

حملات مداوم و بی رحمانه طالبان – و افزایش خشونت‌ها که درپی واگذاری کنترل امنیتی از ناتو به نیروهای افغان در پایان 2014 صورت گرفته، به نظر باعث کم شدن و از بین رفتن صبر و تحمل اشرف غنی شده است.

پس از یکسری حملات مرگبار در اوایل ماه جاری میلادی در کابل، پایتخت افغانستان، اشرف غنی دولت پاکستان را در یک برنامه زنده تلویزیونی منبع و عامل اصلی خشونت در کشورش دانست.

اشرف غنی در این مصاحبه گفت: تصمیمات دولت پاکستان در چند هفته آینده به طرز قابل ملاحظه‌ای بر روابط دوجانبه بین دو کشور برای چندین دهه بعدی اثر خواهد گذاشت. ما بیش از این نمی‌توانیم شاهد این باشیم که مردم افغانستان در جنگ جان خود را از دست بدهند و قربانی شوند و بیش از این نمی‌توانیم شاهد فشارها از خارج از کشور باشیم.

در میان لفاظی‌های به وجود آمده، حقایق اولیه جای مناقشه ندارند: رهبران طالبان در پاکستان مستقر هستند – در کویته، پیشاور و کراچی؛ از زمانیکه حملات تحت فرماندهی آمریکا در 2001 باعث سرنگونی رژیم طالبان در افغانستان شد و آنها مجبور شدند تا این کشور را ترک کنند و در جایی دیگر مکانی برای خود برگزینند.

رخدادهای اخیر کاملا اندازه و حجم تاثیر پاکستان بر این گروه را مشخص می‌کند. رهبران طالبان به صورت مستقیم از داخل خاک پاکستان این جنگ در افغانستان را رهبری می‌کنند و مردان مسلح و عاملان انتحاری،‌ سلاح و پول از طریق مناطق مرزی به صورت سالانه برای حملات طالبان می‌فرستند. در سال جاری میلادی،‌ حملات هوای گرم طالبان که به دلیل سرد بودن فصول پاییز و زمستان در افغانستان در فصول گرم بهار و تابستان بیشتر می‌شود، به ویژه در پی خروج نیروهای ناتو از این کشور در سال 2014، وحشیانه‌تر شده است.

سخنگوی وزارت امور خارجه افغانستان گفت: روز سه شنبه،‌ سید ابرار حسین، سفیر پاکستان در کابل، برای ابراز شکایت دولت افغانستان ناشی از تیراندازی‌های اخیر مرزی، احضار شد.

یک روز بعد – در روز استقلال افغانستان – جانان موسی‌زای،‌ سفیر افغانستان در اسلام آباد توسط وزارت امور خارجه پاکستان احضار شد و دولت این کشور مراتب شکایت و اعتراض خود را بابت اتهامات وارده از سوی کابل و کمپین تخریب وجهه دولت اسلام آباد به سمع این سفیر رساند.

اعزاز احمد چودری، وزیر امور خارجه پاکستان گفت: این اتهامات باعث از بین رفتن اعتماد مشترک میان دو طرف شده و بر روابط دوجانبه اثر می‌گذارد؛ روابطی که دو طرف برای بهبود آنها تلاش فراوان کرده‌اند.

به گفته سه تن از افرادی که به موضوع مذاکرات میان اشرف غنی با دو تن از سفرای مستقر در کابل آشنا بودند، رییس جمهوری افغانستان گفته بود که پاکستان سه گزینه پیش رو دارد: اگر در شکست طالبان ناکام بماند، باید یا در قبال طالبان حالت خصمانه بگیرد، یا به شدت این گروه شبه نظامی را متوقف یا سرکوب کند.

یکی از این سفرا گفت: ما در مرحله توقف فعالیت این گروه شبه نظامی هستیم. روابط میان دو کشور همچنان ‌در پایین‌ترین مرحله است.

این دیپلمات گفت:‌ اگر پاکستانی‌ها آنچه را که می‌گویند تمایل دارند تا برای مقابله با تروریسم و افراط گرایی انجام ندهند، متحدان افغانستان باید از آمریکا و تمامی جهان بخواهند تا پاکستان را به عنوان تامین کننده پناهگاه امن برای تروریست‌ها شناسایی کند.

چنین ارزیابی‌ای از پاکستان باعث انزوای مالی و دیپلماتیک آن و بغرنج شدن روابط این کشور با سایر شرکای منطقه‌ای نظیر چین و همچنین سایر وام دهندگان بین‌المللی و آژانس‌های تامین کننده می‌شود.

سخنان اخیر و تند اشرف غنی ناشی از شکست و ناکامی واضح هیات عالی رتبه‌ای است که هفته گذشته به اسلام آباد رفت تا درباره برنامه اقدام برای پایان دادن به این جنگ با مقام‌های پاکستانی دیدار کند. این هیات دست خالی به کابل بازگشت.

اوایل سال جاری میلادی نیز اشرف غنی یک پیشنهاد هشت بندی به نواز شریف، نخست وزیر پاکستان فرستاد و در آن نوشت، هر دو کشور در یک جنگ اعلام نشده و غیرمنتظره شرکت کرده‌اند. اشرف غنی در این نامه هم‌چنین به اسلام‌آباد تاکید کرد تا به تعهداتش برای برقراری صلح با حبس خانگی رهبران طالبان و نقض برخی تسهیلات برای اعضای برجسته این گروه شبه نظامی پایبند بماند – نظیر عدم اجازه به فعالیت‌های آزادانه و دسترسی نیروهای شبه‌نظامی به خدمات پزشکی – و توقف فعالیت‌های شبکه حقانی که یکی از وحشیانه‌ترین و بدترین گروه‌های شبه نظامی در منطقه است.

مستغنی، سخنگوی افغان گفت:‌ کابل در حال حاضر امیدوار است که پاکستان به زودی به این گزینه‌ها و شرط‌ها پاسخ دهد.

در همین حال محمود شاه، تحلیلگر سیاسی پاکستانی می‌گوید: اسلام آباد باید به این نگرانی‌ها و ناامیدی‌های اشرف غنی پاسخ دهد و با برخی از عناصر که می‌خواهند روند صلح میان طالبان و کابل را خدشه دار کنند، برخورد کند.

این تنش‌ها هم‌چنین در یک برهه تنش زا به وجود آمده، در حالیکه رهبران طالبان افغان با بحران رهبری خود در پی انتشار خبر کشته شدن ملا محمد عمر در دو سال قبل مواجه شده‌اند.

طالبان با فشارهای گوناگونی مواجه شده است – یکی از جانب افرادی که تلاش می‌کنند تا روابط خود را با القاعده و سایر شبه نظامیان تحکیم بخشند و از طرف دیگر باید به چالش‌های برخی از رادیکال‌ها که به شدت توسط برخی از تاکتیک‌های وحشیانه و واضح داعش اغوا شده‌اند، پاسخ و واکنش نشان دهند.

در چنین شرایطی، رهبرانی که سطوح مختلفی از شبه نظامی‌گری طالبان را ارائه می‌دهند، در کشمکش اعلام یک رهبر برای خود هستند – و قیام داخلی در افغانستان در حالی همچنان ادامه دارد که تقریبا 5000 تن تاکنون در سال جاری میلادی کشته شدند.

رهبران طالبان در کویته پاکستان با یکدیگر دیدار کردند و برخی از اعضای این گروه می‌گویند که بیش از 1000 وفادار شامل فرماندهان نبرد در این نشست حضور داشتند تا به راه حلی برای مناقشه با دولت دست یابند؛ راه حلی که بارها و بارها به تعویق افتاده است.

معاون سخنگوی اشرف غنی گفت:‌ این نشست در کویته باعث خشم کابل شد و اسلام آباد را به ناکامی در انجام اقدامی علیه گروه‌هایی متهم کرد که به برگزاری چنین نشست‌هایی در انظار عمومی دست می‌زنند و علیه مردم افغان اعلام جنگ می‌کنند.

تحلیلگران می‌گویند، انگیزه پاکستان در پناه دادن شبه نظامیان تاثیرگذاری استراتژیک بر همسایه خود و کوتاه کردن دست هندوستان و ایران از افغانستان است.

ملا اختر منصور که به عنوان جانشین ملاعمر معرفی شده،‌ توسط ایمن الظواهری،‌ رهبری القاعده مورد حمایت قرار گرفته است و این باعث تحکیم روابط میان دو گروه می‌شود. یکی از معاونان ملا منصور به نام سراج الدین حقانی، رهبری شبکه حقانی است که با القاعده نیز ارتباط دارد.

یکی از مقام‌های امنیتی افغان که خواست نامش فاش نشود، گفت: جاسوس‌های سرویس‌های امنیت داخلی پاکستان، آژانس جاسوسی مورد حمایت ارتش این کشور در کویته هستند تا به تضمین این مساله بپردازند که ملامنصور که به نظر می‌رسد برای تقویت قدرت طالبان رهبری این گروه را به دست گرفته، با وجود مخالفت‌ها از جانب خانواده ملاعمر در این سمت بماند. پاکستان تاکنون به این اتهامات هیچ واکنشی نشان نداده است.

ناظران می‌گویند ملامنصور مدت‌هاست در این سمت است و به بازی دوگانه می‌پردازد – برخی بر این باورند که از جانب دولت پاکستان با دولت کابل مذاکره‌ای غیررسمی داشته درحالیکه به آتش درگیری‌ها در افغانستان دامن می‌زند.

پس از دور نخست مذاکرات رسمی و رو در روی مقام‌های افغان و طالبان که در ژوئیه 2015 در پاکستان برگزار شد،‌ روند مذاکرات درپی مرگ ملاعمر متوقف شد.

در اسلام آباد سخنگوی وزارت امور خارجه پاکستان به خبرنگاران گفت که این کشور همچنان به حمایت و تسهیل روند مذاکرات صلح پایبند است. این به دولت کابل بستگی دارد که درباره گام‌های بعدی تصمیم گیری کند. از نظر پاکستان، در تداوم روند صلح هوشمندی و زیرکی لازم است.»

انتهای پیام