عبدالحسین حائری چه شخصیتی بود؟

عبدالحسین حائری که در سن 88 سالگی از دنیا رفت، بیش از نیم قرن در کتابخانه مجلس فعالیت داشت و از سال 1354 تا 1374 رییس این کتابخانه بود. او نسخه‌شناس و فهرست‌نویسی پیشکسوت بود.

به گزارش خبرنگار ایسنا، استاد حائری ساعت یک بامداد یکشنبه، اول شهریورماه، در پی کهولت سن از دنیا رفت.

تیرماه 1391 بزرگداشتی برای عبدالحسین حائری در سرای اهل قلم خانه کتاب برگزار شد که مروری داریم بر صحبت‌هایی که درباره این چهره پیشکسوت مطرح شد.

سیدعبدالله انوار، نسخه‌پژوه و فهرست‌نویس پیشکسوت - درباره مقام علمی و فرهنگی عبدالحسین حائری با ذکر خاطراتی بیان کرد: تلاش و حضور بیش از 50 ساله استاد عبدالحسین حائری و خدمت ایشان به کتاب و کتابداری علت سپاسگزاری از ایشان است که نشان می‌دهد ایرانیان به کسانی که در جهت فرهنگ کهن این مرز و بوم از روی صدق و صفا دل به خدمت می‌سپارند، حرمت می‌گذارند.

آیت‌الله سیدمصطفی محقق داماد با بیان این‌که با عبدالحسین حائری پسرخاله است گفت: هر دو ما نوه دختری مرحوم شیخ بزرگوار عبدالکریم حائری یزدی موسس حوزه علمیه قم هستیم. البته من ایشان را ندیده بودم چون متولد 1324 هستم و ایشان در سال 1315 از دنیا رفته بود. اما فرزندان ایشان، نوه‌ها و خانواده ایشان را دیده‌ام و خوب می‌شناسم.

او در ادامه با اشاره به این‌که خصلت بارز خانواده عبدالکریم حائری ضدریا بودن است، ادامه داد: اگر از من بپرسند که خصوصیت اصلی که از شیخ عبدالکریم حائری موسس حوزه علمیه قم باقی مانده، چیست، می‌گویم ضدریا بودن.

محقق داماد با اشاره به تأسیس حوزه علمیه قم توسط شیخ عبدالکریم حائری یزدی بیان کرد: حوزه علمیه قم برای مبارزه با ریا تأسیس شده و برکت این حوزه در سایه مبارزه با دورویی و ریاکاری و تزویر بوده است. من دایی بزرگم را دیده بودم که فضیلت را در بی‌ریایی خلاصه می‌کرد و همه زشتی‌ها و پلیدی‌ها را نیز در همین خصلت خلاصه می‌کرد. عبدالحسین حائری بزرگواری هم که امروز در مراسم تکریمش حضور داریم یکی از دست‌پرورده‌های همان خانواده است. ایشان هم زمانی که در جایی بودند به خاطر همین خصلت ضدریا بودنشان نتوانستند به کارشان ادامه بدهند.

او با بیان این‌که عبدالحسین حائری زمانی که در حوزه علمیه قم بود پس از اتمام درس آیت‌الله بروجردی برای بسیاری از مراجع تقلید که امروز هم تعدادی از آن‌ها در قید حیات هستند تقریر می‌کرد، گفت: عبدالحسین در آن زمان هم برای این‌که مانند امروز متأسفانه و حتی در لباس ما هم بعضی آدم‌های دورو وجود دارند، نتوانست آن‌جا را تحمل کند. این مسأله در خانواده ما رسوخ پیدا کرده و نمی‌توانیم ریا و تزویر را تحمل کنیم.

محقق داماد در ادامه با اشاره به دلایل تأسیس حوزه علمیه از سوی شیخ عبدالکریم حائری یزدی اظهار کرد: ایشان حوزه علمیه را برای این تأسیس کرد که افرادی نمونه در حوزه اخلاق پرورش یابند.

خلیل مستوفی - نسخه‌پژوه، مصحح و از شاگردان عبدالحسین حائری - سخنانی را درباره تخصص این نسخه‌پژوه پیشکسوت بیان کرد و گفت: حدود نیم قرن در محضر استاد عبدالحسین حائری افتخار شاگردی داشته‌ام. باید بگویم صحبت کردن درباره استاد حائری برایم بسیار سخت ولی افتخارآمیز است، چرا که او از نظر علمی شخصیتی یگانه دارد.

او در ادامه به سجایای اخلاقی عبدالحسین حائری اشاره کرد و گفت: کتابخانه مجلس برای من یک دانشگاه بود، به طوری که در هر جلسه دریایی از اطلاعات جدید کسب می‌کردم. ایشان گاهی خاطره‌هایی از امام خمینی (ره) تعریف می‌کرد که در هیچ جا ثبت نشدند و هیچ‌کس از آن‌ها خبردار نیست و گمان می‌کنم اگر ایشان این خاطرات را به رشته تحریر بیاورند به چندین عنوان کتاب می رسد.

مستوفی با بیان این‌که شناسایی نسخه‌های خطی بسیار مشکل است، اظهار کرد: استاد حائری در این فن شخصیتی بی‌نظیر هستند. او عشقی بی‌نظیر به کتاب و کتابخانه دارد و برخوردش با دانشجویان و جوانان به گونه‌ای بود که آن‌ها ایشان را مانند پدر خود می‌دانستند.

او سخاوت و بخشندگی، حفظ و حراست از بیت‌المال و کینه نگرفتن عبدالحسین حائری نسبت به دوستان و دشمنان را از ویژگی‌های منحصر به فرد وی عنوان کرد.

فریبا افکاری - از شاگردان دانشگاهی عبدالحسین حائری - با بیان سخنانی گفت: استاد عبدالحسین حائری فهرست‌نگاری را از بن جان دوست دارد. در اتاق محل کارشان همواره به روی دانشجویان باز بود، متواضعانه از همه استقبال و منابع پژوهش را به آن‌ها معرفی می‌کردند. ایشان همواره از آخرین تحقیقات و مولفات روز کشور آگاه بود و اتاقش همواره مملو از کتاب‌های تازه منتشرشده بود. عبدالحسین حائری به سخت‌گیری‌های اداری که در دیگر کتابخانه‌ها بود، اعتقادی نداشت.

سلیم نیساری - حافظ‌پژوه پیشکسوت - اظهار کرد: افتخار مصاحبتم با عبدالحسین حائری به حدود 50 سال می‌رسد؛ زمانی که خود را به سختی از تجریش تا کتابخانه مجلس می‌رساندم تا به نسخ خطی دسترسی داشته باشم. الان هم در خانه‌ام 70 عکس و افست نسخ خطی دیوان حافظ را دارم.

عبدالحسین حائری در سخنانی در مراسم بزرگداشتش گفت: زمانی که مسئول نسخ خطی کتابخانه مجلس بودم، سندی در یک پاکت وجود داشت که نشان می‌داد باغ قلهک در اجاره سفارت انگلیس است اما بعدها هرچه سراغ این پاکت را گرفتم، ظاهرا گم شده بود و نتوانستم آن را پیدا کنم. امیدوارم این به گوش مسئولان برسد تا این‌که برای پیدا کردن این سند اقدام جدی صورت بگیرد.

او افزود: کتابخانه مجلس صندوق‌هایی دارد که نسخ مهمی در آن‌جا نگه‌داری می‌شود. یکی از چیزهایی که در این صندوق‌ها نگه‌داری می‌شود، سندی است که نشان می‌دهد باغ قلهک اجاره سفارت انگلیس است و این سفارت در آن‌جا مستاجر است. حال نمی‌دانم اوضاع از چه قرار است اما متاسفانه هنوز این پاکت پیدا نشده است و این غمی است که هنوز در دل من مانده است و گفتم که این‌جا بگویم.

به گزارش ایسنا، در معرفی عبدالحسین حائری عنوان شده است: عبدالحسین حائری یزدی تیرماه ۱۳۰۶ در شهر قم به دنیا آمد. پدرش آقا میرزا احمد حائری از علمای روزگار خود بود و پدربزرگش (پدر مادرش) آیت‌الله حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی، مؤسس حوزه علمیه قم بود. او در همان اوان کودکی قرآن و قدری خواندن و نوشتن را در مکتب فراگرفت. بعد هم نزد پدر مقدمات عربی و بعضی کتاب‌های لغت و دروس مدرسه‌ای را خواند. سپس سطوح عالی فقه و اصول را تا سن 19 سالگی نزد استادانی چون آیات عظام حاج شیخ مرتضی حائری (دایی‌اش)، حاج شیخ محمد صدوقی و حاج سیدمحمدرضا گلپایگانی به پایان رساند.

بعد از آن نزد مراجع عالیقدری همچون آیات عظام حاج سیدمحمد تقی خوانساری، حاج سیدصدرالدین صدر، حاج سیدمحمد حجت و حاج آقا حسین طباطبایی بروجردی دروس خارج را گذراند و در سن 24 سالگی به درجه اجتهاد نائل شد.

او در سال 1330 به دلایل مختلف به تهران مهاجرت کرد. در این شهر به طور اتفاقی با تفضلی، معاون وقت کتابخانه مجلس آشنا شد که تفضلی از او دعوت کرد به کتابخانه مجلس برود. در آن‌جا نسخه‌های خطی را به او نشان دادند و از همان موقع شروع به نسخه‌شناسی و فهرست‌نگاری کرد.

پس از تأسیس اداره بررسی و تحقیق در کتابخانه، در سال 1343، مسئولیت آن‌جا به عهده وی گذاشته شد. در سال 1354 ریاست کتابخانه را عهده‌دار شد و در سال 1363 نیز ریاست کتابخانه شماره دو مجلس به وی واگذار شد. در سال 1368 هم به عضویت هیئت امنای کتابخانه‌های عمومی کشور درآمد.

او همچنین 17 سال عضو هیئت مؤلفان لغت‌نامه دهخدا بود و بر چاپ چند جلد از آن نیز نظارت داشت. وی صاحب نظریه «بازنویسی تاریخ علم بر اساس بازنویسی فهارس نسخ خطی» است که جایزه‌ای جهانی را نیز برایش به ارمغان آورده است.

استاد حائری بیش از نیم قرن (از سال 1331 تا کنون) در کتابخانه مجلس شورای اسلامی مشغول به خدمت بود و نزدیک به 20 سال از این دوران را عهده‌دار سمت ریاست کتابخانه مجلس بود.

انتهای پیام