اردوغان از اول به دنبال انتخابات زودرس بودنه تشکیل دولت ائتلافی

به گزارش خبرگزاری مهر، مذاکرات حزب حاکم ترکیه با حزب جمهوری خواه خلق و حزب حرکت ملی برای تشکیل دولت ائتلافی با شکست مواجه شد و با این ترتیب ترکیه یک قدم به برگزاری انتخابات زودهنگام عمومی نزدیکتر شد.

بسیاری از منقدین رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه را به کار شکنی برای ایجاد دولت ائتلافی متهم می کنند.

مخالفان و منتقدان رجب طیب اردوغان بر این باورند که تمامی تلاش های هفته های اخیر از سوی حزب حاکم عدالت و توسعه برای تشکیل دولت ائتلافی صرفا یک بازی طراحی شده از سوی اردوغان و حزب حاکم برای حفظ ظاهر بوده است.

گفته می شود هدف رئیس جمهور ترکیه و هم حزبی هایش کشاندن کشور به برگزاری انتخاباتی زود هنگام در فضای امنیتی ایجاد شده در هفته های اخیر است، فضای امنیتی که در پی اعلام شکست مذاکرات صلح با کردها از سوی اردوغان با حملات ارتش به مواضع گروه پ ک ک در عراق و سوریه و داخل ترکیه و همچنین به بهانه مقابله با داعش ایجاد شده است.

مخالفان اردوغان بر این باورند که وی در این فضای امنیتی امیدوار است بتواند با کنار گذاشتن احزاب نزدیک به کردها که عامل شکست وی و حزبش در انتخابات ماه ژوئن بودند، بار دیگر پیروز انتخابات باشد تا از این طریق به آرزوی دیرینه خود در خصوص تغییر نظام سیاسی ترکیه جامه عمل بپوشاند.

اردوغان و حزب حاکم ترکیه بیش از یک دهه در تلاش بوده اند تا نظام سیاسی ترکیه را از نظام پارلمانی به نظام ریاست جمهوری تغییر دهند، هدفی که قرار بود با کسب اکثریت کرسی های پارلمان توسط حزب عدالت و توسعه محقق شود، اما نشد.

در همین راستا گفتگویی داشته ایم با دکتر «نورای مرت »تحلیلیگر سیاسی و استاد علوم سیاسی دانشگاه استانبول ترکیه که مشروح آن در زیر آمده است.

ارزیابی شما از اظهارات اخیر رئیس جمهور ترکیه اردوغان مبنی بر محدود نبودن بر مسئولیتهایش در قانون اساسی چیست؟

رئیس جمهور ترکیه چند روز پیش گفت از زمانی که در سال گذشته توسط مردم به عنوان رئیس جمهور انتخاب شده دیگر نمی تواند خودش را به مسئولیت های مندرج در قانون اساسی محدود سازد. این اظهارات نشان می دهد که قواعد بازی عوض شده است. در حقیقت اظهارات اردوغان نشان داد که این فقط مقررات بازی نیستند که تغییر کرده اند و اساسا اظهارات وی نشان داد که دیگر وی برای بازی های سیاسی به هیچ قانونی پایبند نیست.

آیا واقعا وی به استناد اینکه با رأی مستقیم مردم روی کار آمده است می تواند کشور را آنگونه که مد نظرش است اداره کند؟

در حقیقت انتخاب رئیس جمهور توسط رای مستقیم مردم یک تغییر بزرگ در نظام سیاسی کشور است اما نیاز به تعاریف جدید از نقش ها و مسئولیت های جدید وجود دارد.  برای این منظور می توان نظام سیاسی را به یک نظام نیمه ریاست جمهوری تغییر داد و برای این منظور هم اکثریت مطلق رأی نمایندگان پارلمان لازم است. هدف حزب حاکم تغییر نظام سیاسی کشور به نظام ریاستی بود و برای این منظور قصد داشت از دو طریق عمل کند یکی از طریق کسب اکثریت کرسی های پارلمان در انتخابات عمومی و دیگر از طریق رسیدن به یک توافق با کردها تا از نظام ریاستی وی حمایت کنند. اما هر دو روش شکست خورد.

آیا شکست حزب حاکم عدالت و توسعه در انتخابات پارلمانی ماه ژوئن، بیانگر لزوم برخی تغییرات و خانه تکانی ها در این حزب را بیان نمی کرد؟

نتایج انتخابات ماه ژوئن بیانگر این نکته بود که حزب حاکم و رئیس جمهور باید تغییراتی را در برنامه ها و عملکرد خود ایجاد کنند اما متاسفانه رئیس جمهور و نخست وزیر نیازی برای این تغییرات سیاسی نمی بینند. به جای تغییرات، آنها شروع به یک سری تلاش های جعلی و دروغین برای تشکیل دولت ائتلافی کردند و گفتگوهایی را با حزب جمهوری خواه خلق و حزب حرکت ملی طراحی کردند که هر دوی آنها با شکست مواجه شد. بعد از این مذاکرات صوری، حالا بطور شفاف مشخص شده است که اقدامات آنها کاملا دروغین و جعلی بوده است زیرا این احزاب اعلام کردند که آماده مصالحه هستند.

برخی از رهبران احزاب مخالف در جریان مذاکرات از تمایل «احمد داوود اوغلو» برای تشکیل دولت ائتلافی خبر می دادند و تنها مانع تراشی های شخص رئیس جمهور را عامل بن بست در مذاکرات می دانستند. نظر شما در این باره چیست؟

گفته می شود که نخست وزیر احمد داوود اوغلو خواستار تشکیل دولت ائتلافی است اما نمی تواند در برابر فشارهای رئیس جمهور مقاومت کند. این مسئله هم درست است و هم غلط چون که بعد از انتخاب رئیس جمهور جدید با رای مستقیم مردم و تنزل جایگاه نخست وزیر به یک شخصیت تشریفاتی این مسئله با آنچه که نخست وزیر فکر می کند و با آنچه که وی دنبال می کند سازگاری ندارد. 

در چنین شرایطی اردوغان شروع به بهره برداری سیاسی از طریق اتخاذ اقدامات و سیاست های دروغین و جعلی کرده است. رفتار اردوغان طوری است که گویی نخست وزیر هر موقع که او بخواهد دارای ابتکار عمل است و اگر او نخواهد این تذکر را می دهد که همه کاره خودش است. نخست وزیر «داوود اوغلو» خودش هم نیاز به سیاست های جعلی و دروغین دارد چونکه وی نمی تواند از نقش سیاسی خود طفره برود و می خواهد وانمود کند که دارای ابتکار عمل است و این در حالی است که وی ناامیدانه متعهد به چیزهای است که رئیس جمهور به وی دیکته می کند. نتیجه اینکه در حال حاضر بازی های سیاسی فاقد هرگونه قانون و قاعده و منبع مشروعی است و تنها منبع و قاعده  توطئه های سیاسی مبدل است.

مشکل اصلی در عرصه سیاسی ترکیه در حال حاضر به نظر شما چیست؟

مشکل اصلی برخورد اشخاص یا شخصیت مستبد رئیس جمهور نیست بلکه مهمترین مسئله فهم سیاسی رئیس جمهور و حزب وی است. این روزها رهبران فکری حزب حاکم یا شاید بهتر است به جای حزب حاکم بگوییم ایدئولوژی حاکم، برداشت و فهم خود از سیاست را به وضوح و شفافیت بیان می کنند. در سیاست مد نظر حزب حاکم و رئیس جمهور اولویت با ایده آل های مذهبی مد نظر آنها است تا منافع ملی. در فضای کنونی حتی اعضای حزب حاکم و طرفدارانش هم به جای بازی سیاسی مبتنی بر اصول و قواعد سیاسی اقدام به بازی های دروغین و جعلی می کنند.

در حال حاضر آنچه در ترکیه در جریان است «سیاست» نیست بله «جعل سیاست» است.

گفتگو: پیمان یزدانی