گرد فراموشی در کمین نمدمالی

دیگر نوای ترانه‌های دسته‌جمعی که با آهنگ ضربه‌های دست نمدمالان خراسان‌جنوبی همراه می‌شد و صدای خود را به کوچه می‌رساند و همه جا را پر می‌کرد، به گوش نمی‌رسد.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)منطقه خراسان‌جنوبی، با دست‌هایشان ضربه‌های یکدست و هماهنگ را روی پشم زده شده فرود می‌آورند و پیکرهای خمیده‌شان را روی نمد لوله شده می‌تابانند و این ترانه را می‌خوانند "بهتر ز هزار فرش اطلس نَمََدُم…" تا قوت به دستان‌شان بجهد و ضربه‌ها را محکم‌تر بکوبند.

"موی نمدُم به ملک عالم نمَدُم… "می‌خوانند و ضربه می‌زنند و در هر ضربه عصاره جان خود را هم به پای اثری می‌ریزند که می‌آفرینند و مهیایش می‌کنند برای آن که برود در خانه‌ای و پهن شود زیر پای یک پیرزن روستایی یا شاید هم جلوی در ورودی یک خانه شیک یا…

حالا دیگر نمدمالی با آن که لقب یکی از قدیمی‌ترین صنایع‌دستی این خاک را یدک می‌کشد ولی در یک قدمی پرتگاه فراموشی ایستاده و راه زیادی تا منسوخ شدن ندارد، اما باید راهی باشد که این هنر باستانی را از گرداب نابودی برهاند و آن را از چنگال فراموشی نجات دهد.

نمد مالی؛ هنر از رونق افتاد

زهره اسدپور کارشناس صنایع دستی در خراسان‌جنوبی در گفت و گو با ایسنا گفت: امروزه نمدمالی در منطقه رونق گذشته خود را از دست داده و استفاده از نمد به عنوان زیرانداز بسیار محدود است.

وی افزود: کار تولید نمد در استان ما تنها محدود به ساخت لباس مخصوص چوپانان یعنی کپنک است که از پشم بهاره گوسفند تهیه می‌شود که در لفظ محلی به آن "کُرگوش" گفته می‌شود.

این کارشناس صنایع‌دستی اظهارکرد: کارگاه نمدمالی روستای سلم‌آباد آخرین نسل از بی‌شمار کارگاه‌های نمدمالی خراسان‌جنوبی به شمار می‌آید.

استادکاران قدیمی پیر و از کار افتاده شده‌اند

اسدپور با بیان اینکه استادکاران فعال در این کارگاه با توجه به کهولت سن و بیماری، پیر و از کارافتاده شده‌اند، ادامه داد: در روستای سَلم‌آباد طبق گفته‌های استاد حسینی "استاد کار نمدمالی" هشت کارگاه نمدمالی وجود داشته است.

وی با بیان اینکه نمدمالی یکی از حرفه‌های قدیمی در شهرستان سرایان است، افزود: هنوز تعدادی از استادکاران این هنر صنعت زنده بوده، اما با توجه به کهولت سن و بیماری فعالیتی ندارند.

این کارشناس صنایع‌دستی تصریح‌کرد: ساخت فیلم مستند نمدمالی، مستندنگاری نمدمالی خراسان‌جنوبی با تکیه بر نمدمالی در روستای سلم‌آباد، تجلیل از پیشکسوتان این هنر، تقدیر در قالب هنرمند برگزیده و اختصاص فضای کارگاهی به این رشته در خانه صنایع‌دستی بیرجند برای تولید، بخشی از اقدامات معاونت هنرهای سنتی و صنایع‌دستی استان در راستای حمایت از این هنر بومی است.

اسدپور با بیان اینکه فرهنگ‌سازی استفاده از کالاهای نمدی در سایه تدبیر جمعی و حمایت همگانی امکان‌پذیر است، خاطرنشان کرد: در این میان نباید از نقش مهم رسانه ملی غافل شد.

بازار فروش صنایع‌دستی در خراسان‌جنوبی وضعیت مناسبی ندارد

شاهرخ عباسی، رئیس اداره میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری قاین نیز در گفت‌وگو با ایسنا گفت: نمدمالی در شهرستان قاینات درگذشته‌های دور به خصوص در مناطق عشایری رونق داشته ولی درحال حاضر منسوخ ‌شده است.

وی با بیان اینکه صنایع‌دستی در خراسان‌جنوبی در وضعیت مناسبی به لحاظ بازار فروش به سر نمی‌برد، افزود: در صورتی که هنرمندان پشتکار لازم، همت و علاقه را چاشنی هنر خود کنند، می‌توانند بازار فروش و درآمد مناسبی از این راه کسب کنند.

رئیس اداره میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری قاین اظهار کرد: هنرهای اصیل این سرزمین همواره جایگاه ویژه‌ای درگذشته تاریخی ما داشته‌اند که ورود تمدن اروپایی همراه با مظاهر تجدد، موجبات کم‌رنگ شدن توجه به این هنرها را باعث شد، اما همیشه راهی برای برگرداندن مسیر به سمت صواب وجود دارد که توجه، فراهم‌آوردن تجهیزات اولیه و آموزش و به آموزی‌های لازم حتی به صورت رایگان و توجیه صنعتگران، می‌تواند آب‌رفته را به جوی برگرداند.

عباسی ادامه داد: در شهر قاین طی چند سال گذشته، فعالیت‌هایی صورت گرفته که این امر مسبب آن شده که صنایع‌دستی از رونق خوبی در رشته‌هایی مانند پخل‌بافی، پارچه‌بافی، جاجیم‌بافی، گلیم‌بافی و سفره آردی که موفق به کسب نشان ملی اصالت شده، برخوردار بوده است.

وی، بازار فروش فقیر و تقاضای کم برای محصولات صنایع‌دستی بومی در استان را از عمده‌ترین مشکلات صنایع‌دستی برشمرد.

رئیس اداره میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری قاین یادآورشد: این رشته جزء رشته‌های در حال منسوخ‌شدن استان است که در تلاش هستیم تا آن را دوباره در شهرستان قاینات احیا کنیم.

نمد مالی هنری اصیل و بومی در خراسان‌جنوبی

حسین عباس‌زاده معاون صنایع‌دستی و هنرهای سنتی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری خراسان‌جنوبی نیز به ایسنا گفت: نمد مالی، هنری اصیل و بومی در خراسان‌جنوبی است.

وی افزود: نمد در اصطلاح نسج نابافته است که با ایجاد رطویت، حرارت و فشار درست می‌شود و ساختن نمد بر اساس خاصیت جعدیابی و پوسته‌ای شدن الیاف پشم است و نمدمالی از جمله فنونی است که در خراسان‌جنوبی سابقه داشته ولی در حال حاضر در برخی از روستاها و شهرهای استان از جمله سلم‌آباد سربیشه و سرایان است.

معاون صنایع‌دستی میراث فرهنگی خراسان‌جنوبی اظهارکرد: امروزه نمدمالی در منطقه رونق گذشته خود را از دست داده و استفاده از نمد به عنوان زیرانداز بسیار محدود است.

وی یادآور شد: پرونده مهارت نمدمالی خراسان‌جنوبی با مرکزیت روستای سلم‌آباد به شماره 212 در فهرست آثار ملی ثبت شده است.

عباس‌زاده گفت: در بیرجند "در یک سده قبل" اصناف و صاحبان حرف از همدیگر مجزا شده و هر یک در جایی از بافت شهر که بصورت سنتی به آنها تخصیص یافته بود به حرفه و شغل خود اشتغال داشتند.

وی افزود: در بازار کلاه مال‌های بیرجند منظره صدها کلاه نمدی به شکل‌های مختلف "میرزایی، پهلوی، برزگری، آخوندی" به رنگ‌های گوناگون که قالب‌زده و در آفتاب قرار می‌دادند که خشک شود، دیدنی بوده است.

معاون صنایع دستی میراث فرهنگی خراسان‌جنوبی با بیان اینکه نمد سفید بیرجند یکی از اقلام جهیزیه محسوب می‌شده است، اظهارکرد: نگاهی به اقلام مهریه نیز در اسناد به جای مانده در عصر قاجار نیز گواهی بر قدمت نمد مالی در منطقه است.

عباس‌زاده گفت: در حال حاضر در برخی از روستاها و شهرها کم و بیش به این کار می‌پردازند و از جمله این روستاها و شهرها می‌توان به روستای سلم‌آباد سربیشه و شهر سرایان اشاره کرد.

به گزارش ایسنا، مسئولان نگذارند، حرفه‌هایی که بیانگر تمدن یک قوم است، اینگونه به دست فراموشی سپرده شود.

گزارش از سپیده قلندری اسفدن خبرنگار ایسنای خراسان‌جنوبی

انتهای پیام