غفلت از واقعیتهای بازار کار اردبیل/۲۰ درصد جمعیت استان شغل ندارند

به گزارش خبرنگار مهر، بیکاری به تعبیر مسئولان استان اردبیل مهمترین و شاخص ترین معضل اجتماعی اقتصادی این استان محسوب می شود. محرومیت و کمبود امکانات از یک سو و تاثیرات منفی سیاست گذاری های غلط طی سال ها دست به دست هم داده تا این روزها بیشترین تقاضاهای مردمی از مدیران دستگاه های اجرایی، نمایندگان مجلس و استانداری شغل باشد.

تا جایی که به تعبیر یکی از نمایندگان اردبیل نزدیک ۸۰ درصد مراجعات به دفتر وی برای شغل بوده و اغلب مراجعان نیز فارغ التحصیلان دانشگاهی هستند. در عین حال استاندار اردبیل نیز بارها از مراجعات مکرر جوانان به دفتر خود برای پیدا کردن شغل گفته است و اینکه جز شرمندگی پاسخی برای این گروه نداشته و متاسفانه آفت بیکاری بیش از سایر گروه های جامعه گریبانگیر دانشجویان دیروز و فارغ التحصیلان امروز است.

طرف دیگر ماجرا، طرح های بزرگ صنعتی، سرمایه گذاری، خود اشتغالی، مشاغل خانگی و تسهیلات متنوع بانک ها و بنگاه های مالی قرار دارد. سوال اینجا است که سهم تمامی این اقدامات در کاهش بیکاری چقدر بوده و چرا نگرانی از این معضل با وجود طرح های مختلف رو به افزایش است و این روزها به آمارهای طلاق و اعتیاد نیز کمک می کند.

کارشناسان معتقدند صرف محرومیت و کمبود امکانات عامل بیکاری نیست. مسائل و مشکلات فرااستانی، سیاست های غلط داخل استان و اجرای ناصحیح برنامه ها موجب شده طاعون بیکاری زیر پوستی در شهر نفوذ کند و نفر به نفر جوانان را اسیر خود سازد. تا همین جوانی که تا دیروز سالم و شاداب بود به واسطه بیکاری گرفتار معضلات اجتماعی دیگر شود و در راه های انحرافی بی بازگشت قدم بگذارد.

مدیر کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان اردبیل حسین منوری در گفتگو با خبرنگار مهر پرده از واقعیت های مهم بازار کار برداشت. موضوعاتی که تاکیدی به دیدگاه های ذکر شده کارشناسان دارد و غفلت از همین واقعیت ها موجب شده است نرخ بیکاری به سردرد غیر قابل درمان مدیران برنامه ریز استان تبدیل شود.

وضعیت بیکاری استان در سال گذشته به نسبت سال ماقبل چه تغییراتی داشته است؟

نرخ بیکاری سال گذشته در فصل بهار ۹.۱ درصد، در تابستان ۱۱.۶ درصد، در پاییز ۱۲.۱ درصد و در زمستان ۱۲.۷ درصد محاسبه شده است. در مجموع نرخ بیکاری سال گذشته که میانگین این چهار رقم است ۱۱.۴ درصد محاسبه شده است و این در حالی است که در سال ۱۳۹۲ نرخ بیکاری ۱۲.۳ درصد بود.

طرحی مبنی بر آمار گیری سالانه به جای فصلی توسط برخی منتقدان آمارگیری فصلی پیشنهاد شده است. به عقیده شما آیا آمارگیری سالانه دقت و کیفیت آمار ها را ارتقا خواهد داد؟

آمار بر اساس سرشماری نفوس و مسکن دقیق ترین و معتبرترین آمار است. آمار نفوس در سال ۹۰ محاسبه شده و سال ۹۵ یعنی در فاصله زمانی پنج ساله تجدید خواهد شد. در فاصله دوره های پنج ساله آمار های ما به صورت نمونه ای و تصادفی است و هر چند از طریق مرکز آمار کشور اعلام می شود اما نمی توان گفت به اندازه آمار نفوس اعتبار دارد.

در واقع آمارهای فصلی کارگاهی است اما اگر تغییر رویه بدهیم و ‌آمار سالانه حساب کنیم بنده معتقدم دقت کاهش خواهد یافت. ببنید در آمار گیری سالانه آمار چهار فصل به صورت مخلوط با هم اعلام خواهد شد و طبیعتا دقت از وضعیت فعلی کاهش می یابد و بنده معتقدم از نظر کارشناسی آمار گیری فعلی بهتر است.

به کاهش نرخ بیکاری اشاره کردید، آیا این کاهش باید به منزله کاهش تعداد بیکاران قلمداد شود؟

به نکته مهمی اشاره کردید. نخیر کاهش نرخ بیکاری به معنی کاهش تعداد بیکاران نیست. این عدد بر اساس تعریف بین المللی استخراج می شود که با واقعیت فاصله دارد. اینکه به عنوان مثال نرخ بیکاری کاهش یابد به منزله کاهش تعداد بیکاران نیست. کاهش این نرخ می تواند به دلیل افزایش میزان سرمایه گذاری، افزایش اشتغال واحدهای تولیدی و به طور کلی رونق اقتصادی باشد که پیامد آن در این نرخ مشاهده می شود.

علاوه بر این ممکن است بیکاران به دنبال شغل هایی بروند که از نظر آماری شاغل هستند اما در رشته تحصیلی خود مشغول به کار نیستند. افزایش جمعیت فعال عامل دیگر است و در عین حال تغییرات جمعیتی نیز می تواند تاثیر گذار باشد.

به تاکید مسئولان استان ۹۰ درصد بیکاران فارغ التحصیلان دانشگاهی هستند. به عقیده شما دلیل بروز و ظهور این پدیده چیست؟

بر اساس آمار سال ۹۲ تعداد فارغ التحصیلان دانشگاهی ۸۶ هزار و ۸۳۰ نفر بودند که از این تعداد ۲۱ هزار و ۲۱۸ نفر بیکار شناسایی شده اند و نرخ بیکاری ۲۴.۴ درصد اعلام شده است.

دلایل عمده ای که در بیکاری فارغ التحصیلان دانشگاهی استخراج شده است یکی تناسب نداشتن تحصیلات دانشگاهی با رشته های بازار کار است که متاسفانه بی توجهی به نیازسنجی بازار کار به ویژه از سوی دانشگاه موجب تشدید این معضل شده است.

علاوه بر این فارغ التحصیل دانشگاهی عمدتا متخصص در حوزه نظری و تئوری است و نه عملی. در حالی که بازار کار نیازمند مهارت است و به دلیل اینکه دولت به دنبال چابک سازی بدنه خود است استخدام ها را کاهش داده و این یعنی جذب رشته های نظری کاهش یافته است. در این میان بازار نیازمند تخصص عملی و مهارت است.

*برای مخاطبان ما تشریح کنید چند درصد از خانوارهای اردبیل با یک، چند درصد با دو و چند درصد با سه شاغل و بیشتر اداره می شوند؟

شاغلان خانوارها واقعیت های قابل توجهی از وضعیت اشتغال و بیکاری، سطح رفاه خانواده ها و بار تکفل را تشریح می کند. باز بر اساس آمار سال ۹۰، ۳۳۷ هزار و ۲۶۳ خانوار در استان شناسایی شده اند که از این تعداد ۲۰.۲ درصد از خانوارها شاغل ندارند.

۶۲ درصد فقط یک شاغل، ۱۳.۲ درصد دو شاغل و ۴.۵ درصد سه و یا بیشتر شاغل دارند.

در ۸۵.۸ درصد از خانوارها بیکار نداریم و در مقابل ۱۱.۳ درصد یک بیکار، ۲.۲ درصد دو بیکار و هفت صدم درصد سه و بیشتر بیکار دارند.

بار تکفل در اردبیل آیا مشابه میانگین کشوری است؟

تاحدودی مشابه است. بار تكفل كه از تقسيم كل جمعيت بر جمعيت شاغل منهای یک بدست می آيد، به اين مفهوم است که چه تعداد جمعيت توسط يك نفر شاغل اداره می شود. اين شاخص در استان يك نفر شاغل به ۲.۵ نفر است. یعنی در استان یک نفر شاغل ۲.۵ نفر را اداره كند که مشابه وضعیت کشوری است.

۲۰ درصد از جمعیت استان شغل ندارند، اینطور استنباط می شود که این تعداد منبع درآمد ندارند آیا مطالعه شده است نحوه امرار معاش این گروه به چه شکلی است؟

اینکه گفته شود شاغل ندارند پس زمینه درآمد ندارند صحیح نیست. این درصد به تعریف شغل و شاغل بر می گردد. به عنوان مثال تحت پوشش دستگاه های حمایتی از جمله بهزیستی و کمیته امداد در این گروه قرار گرفته اند.

 از سویی دستفروشان و اشخاصی که کارهای ابتدایی کشاورزی و مشاغل خانگی انجام می دهند در این گروه هستند. فردی که دستفروشی می کند شاغل محسوب نمی شود و نام وی درآمار ها نمی آید نتیجه این می شود که خانواری بدون شاغل تصور می شود.

آیا مواردی از خوداظهاری اشتباه در استخراج آمار اشتغال مشاهده شده است؟

بله. قطعا خود اظهاری اهمیت ویژه دارد. از فرد سوال می شود شاغل است. می گوید نه. در حالی که شغل مقطعی دارد و یا اظهار درست نکرده است.

در ترکیب بیکاری و اشتغال به غیر از دانشگاهیان، زنان نیز همواره در محرومیت واقع شده اند. از آمار اشتغال زنان برای مخاطبان ما بگویید.

در سال ۹۰ آمار جمعیت زنان ۱۰ ساله و بیشتر ۵۲۲ هزار و ۸۴۲ نفر اعلام شده است و در همان سال تعداد شاغلان زن ۴۱ هزار و ۳۱۸ نفر و تعداد بیکاران ۱۵ هزار و ۲۲۲ نفر و نرخ بیکاری ۲۶.۹ درصد اعلام شده است. توجه داشته باشید که رقم جمعیت با مجموع شاغل و بیکار نمی خواند و دلیل آن بازه سنی است. که به عنوان مثال از ۱۰ سال به بالا اعلام شده است.

نرخ بیکاری زنان تحصیل کرده ۲۹ درصد و مردان ۱۴ درصد اعلام شده است.

اداره تعاون و کار به عنوان نهاد حامی حقوق کارگر چرا در کاهش نگاه های جنسیتی نسبت به جذب نیروی کار در استان ورود نمی کند؟

از نظر قانون نظارت و اقدامات ما برای مشمولین قانون کار است و در غیر این صورت نظارتی نداریم. به ویژه در جذب توسط دستگاه های دولتی ضوابطی وجود دارد که بر اساس آن ضوابط اقدام می شود.

در حوزه قانون کار صاحب کار مخیر است. هر چند در قانون دستمزد و شرایط کار برای افراد از نظر جنس، نژاد، زبان و ... برابر و مساوی است با این وجود در برخی مواقع بی توجهی هایی مشاهده می شود.

از سویی حمایت قانونی از شغل خانم ها پررنگ تر است. نمونه آن مرخصی بعد از زایمان است که ۹ ماه به مادر مرخصی داده می شود و بر اساس قانون کارفرما حق ندارد تا دو سال وی را اخراج کند.

در برخی مشاغل الزاما خانم ها باید ورود کنند و حمایت های قانونی نیز وجود دارد.

تاکید شما به انتخاب مشاغل خاص برای خانم ها آیا در بخش خدمات است؟ این موضوع و این نگاه تاثیر منفی به جذب بانوان در حوزه صنعت به ویژه زنان تحصیل کرده ندارد؟

تحصیل باید با بازار کار متناسب باشد. به عنوان مثال کارشناس فقه، جغرافیا یا علوم اجتماعی نمی تواند ر صنعت مشغول شود و مجبور است استخدام دولتی شود. در حال حاضر در استان اردبیل آقایان بیشترین اشتغال بخش صنعت و خانم ها بیشترین اشتغال بخش خدمات را به خود اختصاص داده اند.

اشتغال در بخش کشاورزی ۳۰ درصد، در صنعت ۲۵ درصد و در خدمات ۴۵ درصد از کل اشتغال استان را شامل می شود.

خبرنگار: ونوس بهنود