مشکل‌ساز بودن گره‌زدن توافقنامه ایران و ۱+۵ به راستی آزمایی آژانس

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از باشگاه خبرنگاران، محمدکاظم سجادپور استاد روابط بین‌الملل و توکل حبیب‌زاده استاد حقوق بین‌الملل در گفتگوی ویژه خبری اشب گذشته ۱۸ خرداد ماه به بررسی موضوع واژه های حقوقی مذاکرات هسته‌ای پرداختند.

در ابتدای این برنامه سجادپور در پاسخ به این سؤال که بر اساس بیانیه لوزان قرار است چه نوع تحریم‌هایی برداشته شود گفت: قبل از ورود به این بحث یک واقعیت و مطلب مهم این است که فضای تحریم به هم ریخته است.

وی ادامه داد: تحریم چند بعد دارد که یک بعد آن نوع تحریم اعم از تحریم شورای امنیت، تحریم اتحادیه اروپا و تحریم‌های آمریکا اعم از تحریم‌های کنگره و دولت آمریکا است که در هر یک از آن‌ها نیز تقسیم بندی‌های جداگانه ای وجود دارد.

این استاد روابط بین‌المللی اضافه کرد: اما آن چه که در یک سال و نیم گذشته اتفاق افتاده فضای حاکم است که بر اساس آن ما یک متن بیانیه داریم و در حال مذاکره برای تبدیل آن به یک سند حقوقی هستیم.

سجادپور تصریح کرد: آن چه  که در مورد تحریم‌ها بسیار کلیدی‌تر از بحث‌های این چنینی است به هم ریختن فضای تحریمی است که دشمنان ایران سعی کردند طی سال‌ها علیه کشور ما اعمال کنند.

وی یادآور شد: یک سری تحریم‌ها طی چند قطعنامه و ذیل فصل هفتم از سوی شورای امنیت اعمال شده که بر اساس چارچوب توافقی که در لوزان مشخص شده است همه این‌ها طی یک قطعنامه دیگری برداشته می‌شود.

سجادپور ادامه داد: دسته دوم تحریم‌ها، تحریم‌های اتحادیه اروپاست که در خصوص این تحریم‌ها شورای وزیران اتحادیه اروپا تشکیل جلسه می‌دهد و آن‌ها هم طی بیانیه ای تحریم‌های خود را بلااثر و لغو خواهند کرد.

این استاد روابط بین‌الملل در ادامه به تحریم‌های امریکا اشاره کرد و گفت: در مورد آمریکا دو نوع تحریم وجود دارد که یک دسته تحریم‌هایی است که بر اساس دستورات اجرایی رئیس جمهور آمریکا اعمال شده که لغو آن در اختیار رئیس جمهور آمریکا قرار دارد اما دسته دوم تحریم‌هایی که توسط آمریکا اعمال شده تحریم‌هایی است که توسط کنگره آمریکا اعمال شده که آن‌ها ماهیت دیگری دارند و دولت آمریکا نمی‌تواند آن‌ها را لغو کند ولی می‌تواند در اجرای آن‌ها از اختیارات خود استفاده کند.

سجادپور یادآور شد: آمریکا بیش از ۳۰ سال است که ایران را تحریم کرده اما مذاکرات تنها در مورد مسائل مربوط به هسته ای است لذا تنها تحریم‌هایی که در اثر مباحث هسته ای مطرح شده برداشته  می‌شود.

وی اظهار داشت: آن چه که مورد تایید ایران است این است که هم تحریم‌ها یک جا برداشته شود اما باید عملیات حقوقی و اجرایی این موضوع مشخص شود لذا این مهم یکی از کارهایی است که تیم مذاکره کننده ما در حال انجام آن است که چگونه می‌شود همه تحریم‌ها را برداشت.

لغو قطعنامه های شورای امنیت علیه ایران نقطه عطفی در مذاکرات هسته ای است

وی تصریح کرد: علی رغم این موضوع آن چیزی که قطعی و مسلم است و با سرعت بیشتر از بقیه انجام می‌گیرد قطعنامه شورای امنیت است که این موضوع یک نقطه عطف است چرا که ما موردی نداریم که کشوری ذیل فصل ۷ منشور ملل متحد توسط شورای امنیت تحریم شود و به این سبک یعنی با تصویب قطعنامه از سوی شورای امنیت از زیر بار تحریم‌ها درآید و این یک مورد بسیار نادر در رفع تحریم‌های بین‌المللی است.

در ادامه گفتگو حبیب زاده استاد حقوق بین‌الملل نیز اظهار داشت: مسلماً در این که فضای تحریم با این مذاکرات شکسته شده تردیدی نیست اما هزینه‌هایی که ما قرار است در نتیجه مذاکرات بدهیم به قدری بیشتر است که ما نمی‌توانیم صرفاً به شکسته شدن فضای تحریم اکتفا کنیم.

وی ادامه داد: ما باید از این مذاکرات به نتایج ملموسی در خصوص فعالیت صلح آمیز هسته ایمان و همچنین در خصوص لغو تحریم‌های ظالمانه ای که علیه ما صورت گرفته برسیم.

این استاد حقوق بین‌الملل با بیان این که سندی که هم اکنون پیش روی ما قرار دارد که بر اساس آن می‌توانیم اظهار نظر کنیم بیانیه لوزان است گفت: در خصوص قطعنامه های شورای امنیت باید گفت که وقتی در چارچوب فصل هفتم منشور ملل متحد قطعنامه ای توسط شورای امنیت تصویب می‌شود لغو آن به راحتی امکان پذیر نیست لذا خود این موضوع نکته مثبتی در روند مذاکرات است.

وی در ادامه به بندی از بیانیه لوزان اشاره کرد و گفت: یک بندی در بیانیه لوزان وجود دارد که مربوط به قطعنامه  جدید شورای امنیت است که در آن جمله نگران کننده ای وجود دارد که گفته در این قطعنامه جدید یک سری اقدامات محدودیت سازی که توافق شده است برای دوره زمانی مشخصی درج خواهد شد که در اینجا ابهامات زیادی  ایجاد شده که این اقدامات محدودیت ساز چه اقداماتی خواهد بود.

سجادپور با اشاره به این که این مذاکرات در مورد مسائل هسته ای است گفت: از سال ۱۹۸۰ آمریکا ایران را در لیست تحریم‌های مختلف خود قرار داده است.

وی با اشاره به این که تیم مذاکره کننده هسته ای چارچوب و دستورالعمل مشخصی برای مذاکره دارد خاطر نشان کرد: همه مذاکرات بر اساس قطعنامه های صادر شده از سوی شورای امنیت است

استاد روابط بین‌الملل قطعنامه سال ۱۳۲۹ را از وحشتناک‌ترین قطعنامه های شورای امنیت دانست و عنوان کرد: زمانی که بر ایران تحریم اعمال می‌شد بحث بر سر تحریم نبود اما حالا بحث بر سر برداشتن تحریم‌ها است.

بیانیه لوزان حقوقی نیست

سجادپور با اشاره به این که فضا شناسی بحث تحریم حائز اهمیت است اضافه کرد: متن بیانیه سیاسی لوزان را باید مورد توجه قرار داد به طوری که باید اذعان داشت این بیانیه حقوقی نیست که ما بخواهیم در مورد کلمات آن بحث کنیم.

وی با اشاره به این که جنس بیانیه توافق‌های سیاسی است که چارچوب حقوقی دارد ادامه داد: تیم مذاکره کننده بر اساس توافقات صورت گرفته عمل می‌کند.

استاد روابط بین‌الملل با اشاره به این که اگر به این بیانیه به عنوان توافق سیاسی نگاه کنیم می‌تواند این بیانیه در چارچوب یکی از پرونده های امنیتی قرار بگیرد گفت: باید در مجموع نگریست که چه چیزهایی را به دست می‌آوریم.

سجادپور با اشاره به این که ۱+۵ متعهد شده است که تحریم‌ها را بردارد ادامه داد: آن‌ها نسبت به ما و ما نیز نسبت به آن‌ها بی اعتماد هستیم بنابراین در فضای بی اعتمادی هر دو طرف تلاش می‌کنند تا نهایت دقت سیاسی و حقوقی را برای متن به کار بگیرند.

وی با اشاره به این که بر اساس بیانیه مطبوعاتی و سیاسی لوزان مذاکره می‌کنیم ادامه داد:  در مواردی به مطالبی رسیدند که مورد توافق نیست مثلاً عبارتی را یک طرف پیشنهاد می‌کند و طرف دیگر آن را نمی‌پذیرد بنابراین آن عبارت در پرانتز قرار می‌گیرد.

استاد روابط بین‌الملل با اشاره به این که این مذاکرات چند جانبه است افزود: این مذاکرات از مثلث سه ضلعی تشکیل شده که یک بعد آن تکنولوژی هسته ای است و می‌گوید صلح آمیز از این تکنولوژی باید استفاده کرد.

سجادپور با اشاره به این که تکنولوژی بعد مهم مسئله است گفت: ضلع دوم سیاست بین‌المللی به حساب می‌آید بنابراین این دعوا، دعوای سیاسی محسوب می‌شود .

ایران با ثبات‌ترین کشور خاورمیانه است

وی با بیان این که ایران با ثبات‌ترین کشور خاورمیانه است گفت: ۵ قدرت عضو دائم شورای امنیت هستند.

استاد روابط بین‌الملل بعد سوم را مسئله حقوقی دانست و عنوان کرد: باید به همه زوایا و ابعاد این امر توجه کنیم.

سجادپور با تاکید بر این که این بیانیه با توافق حقوقی تفاوت دارد افزود: تصمیم یک امر سیاسی به حساب می‌آید.

بیانیه سیاسی سوئیس از جمیع جهات قابل دفاع است

وی با اشاره به این که ایران در چارچوب حقوقی برنامه خود را به طور صلح آمیز اعلام کرده است افزود: بیانیه سیاسی لوزان از جمیع جهات قابل دفاع است.

سجادپور با اشاره به این که هر مذاکره یک روند دارد اظهار داشت: روند داد و ستد است و نمی‌توان همه چیز را گرفت و داد.

وی با اشاره به این که قضاوت حقوقی را در آخر مذاکرات می‌توانیم داشته باشیم گفت: طرف غربی در برخی مواقع چیزهایی را فراتر از آن چه پذیرفته شده مطرح می‌کند

استاد روابط بین‌الملل با اشاره به این که مواد مذاکرات سنگین است گفت: نباید امید واهی در میان مردم ایجاد کرد.

سجادپور با اشاره به  این که ادامه روند گذشته بسیار وحشتناک است افزود: بیانیه لوزان فقط در مورد پی ان دی نیست.

وی با اشاره به این که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی موضوع اصلی بیانیه لوزان نیست گفت: اصل این توافق میان ایران و ۱+۵ است.

استاد روابط بین‌الملل با اشاره به این که آژانس مکانیزم‌ها و چارچوب‌هایی دارد ادامه داد: آژانس ابزاری برای این زمینه به حساب می‌آید.

حبیب زاده در ادامه برنامه با اشاره به این که بر اساس متن بیانیه لوزان یکی از ابهامات پیرامون تحریم‌های مالی و اقتصادی است گفت: تحریم‌های اقتصادی و مالی حوزه انرژی را پوشش می‌دهد پس در موضوعات مهم نمی‌توان مسائل را رها کرد که قابل تفسیر باشد.

وی با اشاره به این که بحث بر سر تحریم‌های اولیه آمریکا نیست ادامه داد: تحریم‌های اولیه آمریکا از ابتدای انقلاب وضع شده است.

تحریم‌های کنگره به راحتی برداشته نخواهد شد

این استاد حقوق بین‌الملل با بیانیان که تحریم‌های کنگره باید با راستی آزمایی آژانس برداشته شود اظهار داشت: تحریم‌های کنگره به راحتی برداشته نخواهد شد.

حبیب زاده با بیان این که مذاکرات درباره مسائل هسته ای است گفت: در اکثر مصوبات آمریکا اتحادیه اروپا تحریم‌های خالص هسته ای ندارد گفت: عنوان مصوبات بحث در مورد تروریست و حقوق بشر است بنابراین باید واقعیات را تبیین کرد.

وی با اشاره به این که باید وضعیت را تبیین کنیم خاطر نشان کرد: ما نمی‌دانیم که در مذاکرات چه می‌گذرد بنابراین مبنای بحث بیانیه لوزان است.

این استاد حقوق بین‌الملل با اشاره به این که عبارت توافق سیاسی را به لحاظ حقوقی نمی‌توان درک کرد اظهار داشت: توافق سیاسی نداریم زیرا همه توافقات موافقت نامه هستند.

حبیب زاده با اشاره به این که هر جا که تعهداتی برای دولت به وجود آید باید به تصویب مجلس برسد گفت: تعهدات بسیار شفافی را در این رابطه پذیرفته‌ایم.

چارچوب تحریم‌ها در مذاکرات جدی است

وی با اشاره به این که باید ابهامات را مورد تبیین قرار داد اضافه کرد: چارچوب ترسیم شده در روند مذاکرات بسیار جدی است و از آن نمی‌توان عدول کرد.

این استاد حقوق بین‌الملل با اشاره به این که ابهامات تا حل نشود به جایی نمی‌رسیم  افزود: چارچوب ایجاد شده برای مذاکرات خوب است.

حبیب زاده با اشاره به این که مردم بدانند اگر ۹ تیر تیم مذاکره کننده هسته ای به توافق برسند این به آن معنا نیست که آن‌ها انتظار واهی داشته باشند پس مردم نباید در انتظار واهی به سر ببرند.

وی با اشاره به این که آژانس طرف دعوا با ایران است گفت: پس از آژانس ۱+۵ به صحنه آمده است.

این استاد حقوق بین‌الملل با اشاره به رفتارهای ظالمانه سازمان آژانس انرژی اتمی با ایران گفت: آژانس تایید کننده سند خواهد بود زیرا راستی آزمایی مباحث هسته ای بر عهده آژانس است.

در ادامه گفتگوی امشب سجادپور اظهار داشت: مکانیزم بحث‌هایی که مربوط به راستی آزمایی می‌شود دل به خواه نیست بلکه آژانس نیز چارچوب و مکانیزمی دارد، اصل توافق، آژانس نیست بلکه آژانس ابزاری برای این زمینه است.

وی ادامه داد: این که آیا آژانس راستی آزمایی خواهد کرد یا خیر هیچ کس نمی‌تواند به صراحت در این باره نظر دهد چرا که این امر بستگی به ده‌ها فاکتور دیگر دارد.

این استاد روابط بین‌الملل با بیان این که مذاکرات بر اساس پذیرش پروتکل الحاقی در حال انجام است اظهار داشت: بر اساس پروتکل الحاقی این گونه نیست که آژانس بخواهد هر دقیقه از یک مرکز نظامی ما بازدید کند به طوری که ایران ۱۷ سال است که عضو کنوانسیون منع اشاعه سلاح‌های شیمیایی است و در عمل آن را نیز اجرا می‌کند که عضویت در این کنوانسیون نیز بازرسی‌های سرزده ای را می‌طلبد اما تاکنون بازرسی صورت نگرفته که بر اساس آن، آن‌ها سراغ یک سری از تأسیسات حیاطی نظامی ما آمده باشند.

حبیب زاده نیز در خصوص پذیرش داوطلبانه پروتکل الحاقی و بحث پی ان دی اظهار داشت: در حال حاضر  بحث بی اعتمادی طرفین مشکل ساز است و اگر  کشورهای ۱+۵ حسن نیت داشتند و آژانس می‌خواست کار فنی خود را انجام دهد پرونده ما نیز همانند پرونده کره جنوبی جمع می‌شد.

وی ادامه داد: موافقت نامه احتمالی بین ایران و ۱+۵ خواهد بود ولی آژانس بر آن نظارت می‌کند ضمن این که هیچ تضمینی برای راستی آزمایی آژانس وجود ندارد.

گره زدن موافقت نامه احتمالی ایران و ۱+۵ به راستی آزمایی آژانس مشکل ساز خواهد بود

این استاد حقوق بین‌الملل تصریح کرد: وقتی ما موافقت‌نامه احتمالی با ۱+۵ را به راستی آزمایی آژانس گره می‌زنیم مشکل ایجاد خواهد شد لذا باید این موضوعات در مذاکرات به دقت مورد بررسی قرار گیرند.

در ادامه این گفتگو سجادپور نیز با بیان این که بحث پی ان دی یک بحث سیاسی است گفت: علت این که طرف غربی با ایران وارد مذاکره شد و حق غنی سازی ایران را به رسمیت شناخت قدرت هسته ای ایران و قدرت منطقه ای ماست.

در ادامه اظهارات سجادپور حبیب زاده نیز با بیان این که فعالیت‌هایی که ما در زمینه فعالیت‌های صلح آمیز هسته ای داشتیم نشان‌دهنده توان ملی و اوج قدرت جمهوری اسلامی ایران است و با توجه به این موضوع باید سندی را ترسیم کنیم که آن سند دقیق باشد.

وی در ادامه به عملکرد آژانس اشاره کرد و گفت: تجربه برخورد آژانس با ما نشان می‌دهد که ما نمی‌توانیم به رفتار آژانس اعتماد داشته باشیم.

وی با بیان این که آژانس یک سازمان کاملاً فنی است ادامه داد: قرار نبود آژانس یک سازمان سیاسی باشد اما در مورد ما این سازمان یک سازمان سیاسی شده ضمن این که با این اقدام خود رفته رفته اعتبار خود را نیز زیر سؤال می‌برد.

این استاد حقوق بین‌الملل یادآور شد: آژانس یک سازمان تخصصی و فنی در حوزه نظارت بر فعالیت هسته ای کشورهاست که قرار بود ابتدا در قالب قرارداد پادمان و نحوه اجرای ام پی تی نظارت کند و در حال حاضر نیز بعد نظارتی آن تقویت شده و قرار است در قالب پروتکل الحاقی نیز بر فعالیت هسته ای کشورها نظارت داشته باشد لذا وظیفه آن، وظیفه نظارتی است و نمی‌تواند حکمی صادر کند.

حبیب زاده اظهار داشت:یکی از دلایل جدی سیاسی شدن قضیه پی ان دی این است که بر اساس یک سری مطالعات ادعایی آمریکایی‌ها این موضوع مطرح شد لذا این جای نگرانی دارد.

وی اظهار داشت: بحث نظارتی که در این چارچوب و در قالب موافقت نامه احتمالی پذیرفته می‌شود فراتر از پروتکل الحاقی است در صورتی که نباید در مورد ایران نگاه ویژه ای صورت گیرد.

نظارتی که در قالب موافقت نامه احتمالی پذیرفته می‌شود نظارتی فرا پروتکلی است

حبیب زاده تاکید کرد: نظارتی که بر اساس موافقت نامه احتمالی برای ما طراحی می‌شود نظارت فرا پروتکلی است که این جای دغدغه دارد.

در خاتمه این برنامه سجادپور نیز با بیان این که بعدی از توان کشور ما تکنولوژیک و بعدی از آن سیاسی است اما توان دیپلماتیک و حقوقی ایران را هم نباید دست کم گرفت ضمن این که باید از دو قطبی کردن بحث‌ها جلوگیری کنیم.