محمد بن سلمان؛ ستاره‌ غرب و خدای جنگ آل‌سعود

پس از سال‌ها جنگ قدرت در خاندان پادشاهی عربستان که از زمان عبدالله شروع شده بود، ظاهرا اکنون کشتی شکسته آل سعود به ساحل آرامش رسیده و از آن آشفته بازار، فردی سر برآورده که هم مورد تایید اربابان غربی است و هم به دلیل تندروی و یکدندگی عملا رقیبی در میان دیگر شاهزادگان خوشگذارن سعودی ندارد.

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، روزنامه نیویورک تایمز در گزارشی درباره محمد بن سلمان، پسر پادشاه عربستان می‌نویسد؛ "تا چهار ماهه پیش شاهزاده محمد بن سلمان 29 ساله تنها یکی از صده‌ها شاهزاده سعودی بود که به صورت تفننی در بازار سهام و املاک فعالیت می‌کرد. محمد بن سلمان، ششمین فرزند پادشاه عربستان زیر سایه سه برادر بزرگتر ناتنی خود بزرگ شد؛ برادران ناتنی که یکی از آن‌ها نخستین فضانورد عرب، دیگری یکی از دانشمندان علوم سیاسی فارغ‌التحصیل از دانشگاه آکسفورد که زمانی یکی از اعضای هیات تحقیق در جورج تاون بوده و دیگری بنیانگذار یکی از کمپانی‌های بزرگ سرمایه‌گذاری و معاون وزیر نفت بوده‌اند اما در میان آنها محمد کم تجربه به عالی‌ترین درجات حکومتی رسید.

دوران پیشرفت محمد با بر تخت نشستن پدرش سلمان بن عبدالعزیز 79 ساله آغاز شد. در حال حاضر شاهزاده محمد، که بزرگترین پسر پادشاه عربستان از سومین و تازه‌ترین همسرش است، به شدت درحال اوج گیری است.

او به سرعت بر دیگر شاهزادگان و عموهایش که برخی دوبرابر سن او را دارند پیشی‌ گرفت، سیستم دیرینه توزیع سمت‌ها در خاندان سلطنتی را دگرگون و از نفوذ رو به افزایش خود برای بدست گرفتن نقش رهبری در موضع تهاجمی جدید عربستان در منطقه از جمله مداخله نظامی در یمن استفاده کرد.

سلمان بن عبد العزیز در این چهار ماهی که از تاجگذاری‌اش می‌گذرد، شاهزاده محمد را گرداننده شرکت نفت دولتی، کمپانی سرمایه‌گذاری و سیاست اقتصادی و وزارت دفاع قرار داده است.

او مشهودترین و نمایان‌ترین رهبر حمله هوایی دو ماهه عربستان سعودی به یمن است و پدرش با گذشتن از شاهزاده‌های بزرگتر او را به عنوان معاون ولیعهد و سومین نفر در سلسله تاج و تخت قرار داده است. سلمان با دگرگونی اساسی در سلسله پادشاهی، شاهزاده مقرن بن عبدالعزیز 69ساله‌، برادر ناتنی کوچکترش را از ولیعهدی کنار گذاشته و شاهزاده محمد بن نایف 55 ساله‌، وزیر کشور عربستان را به عنوان اولین فرد از نسل دوم شاهزادگان عربستانی ولیعهد قرارداد. شاهزاده محمد بن نایف‌، برادرزاده پادشاه عربستان هیچ وارث مذکری از خود ندارد و پس از آن شاهزاده محمد بن سلمان در ردیف رسیدن به تاج و تخت قرار دارد.

این تغییرات سریع محمد را در زمانی که عربستان سعودی گرفتار یکسری درگیری‌های روبه افزایش با هدف دفاع از دیدگاهش از نظم منطقه‌ای و عقب راندن ایران‌، رقیب اصلی‌اش است‌، در قدرت‌ قرار داده است.

پادشاهی عربستان از نظر مالی از حاکمان مصر و اردن حمایت کرده و به پادشاهی سنی بحرین در اقداماتش علیه خیزش اکثریت شیعه کمک می‌کند. پادشاه عربستان همچنین مخالفان سوری را علیه بشار اسد‌، رئیس جمهوری این کشور مسلح کرده‌، در عملیات هوایی تحت رهبری آمریکا بر فراز عراق شرکت دارد و به حوثی‌های یمن حمله هوایی می‌کند و با وجود آنکه در شش ماه اخیر قیمت نفت کاهش یافته و افزایش هزینه‌های داخلی منابع مالی اش را تا 50 میلیارد دلار کاهش داده و به کمتر از 700 میلیارد دلار رسانده اما با این حال بودجه نظامی‌اش را افزایش داده است.

فورد فراکر‌، رئیس شورای سیاست خاورمیانه و سفیر سابق آمریکا در عربستان سعودی در این باره می‌گوید: کاملا مشخص است که پادشاه عربستان پسرش را در یک پیچ و تاب آموزشی کاملا افراطی و غیر منطقی قرارداده است اما پادشاه کاملا مطمئن است که پسرش از پس این چالش بر می‌آید.

اما برخی از دیپلمات‌های غربی که خواستند نامشان فاش نشود می‌گویند‌، آن‌ها از افزایش نفوذ این شاهزاده نگران هستند و یکی از آن‌ها او را "بی‌اختیار"، "بی احتیاط" و "عجول" خوانده است. دست کم دو تن دیگر از شاهزاده‌ها در ردیف اصلی تاج و تخت در مصاحبه‌ای کاملا مشخص کردند که برخی از اعضای مسن و بزرگتر خاندان سعود نیز دچار چنین شک و تردیدهایی نسبت به این شاهزاده هستند. این دو شاهزاده هزینه‌ها و مزایای حمله به یمن را که محمد بن سلمان رهبری و هدایت آن را به عهده دارد، زیر سوال برده‌اند.

البته پادشاه عربستان قدرت و اختیار تام دارد و برخی دیپلمات‌ها که در ماه‌های اخیر با محمد بن سلمان و محمد بن نایف، ولیعهد و پسر عموی او دیدار کرده‌اند‌، گفتند که ولیعهد برای پسرعموهای جوانتراش در حقیقت یک عمو محسوب می‌شود. چندین تن نیز گفتند،‌ ولیعهد برای آموزش و هدایت شاهزاده محمد بن سلمان سخت تلاش می‌کند اما برخی دیگر از دیپلمات‌ها گفتند آن‌ها معتقدند محمد بن سلمان در خصوص عملیات هوایی علیه یمن نقش پررنگ‌تری از ولیعهد که در سلسله مراتب از او بالاتر است ایفا می‌کند.

باراک اوباما، رئیس جمهوری آمریکا پس از دیدار با این دو شاهزاده در نشست کشورهای حوزه خلیج فارس در کمپ دیوید که ماه گذشته میلادی برگزار شد‌، گفت: محمد بن سلمان بسیار باهوش و سنجیده به نظر رسید. فکر می‌کنم عقل و خردش از سنش بیشتر است.

اما کارشناسان می‌گویند‌، واگذاری این همه مسئولیت در دستان یکی از اعضای خاندان سلطنتی نقض سیستم تقسیم قدرت درون خاندانی است که توسط عبدالعزیز بن سعود،‌ بنیان گذار آل سعود در هشت دهه پیش پایه‌گذاری شده است. این سیستم ظاهرا به سال‌ها درگیری پایان داده و به حفظ اتحاد این خاندان کمک کرده است.

ولیعهدها مدت‌ها ریاست دیوان پادشاهی و کارمندانشان را به عهده داشتند. دیگر سمت‌های وزارتی و از همه مهم‌تر آن‌هایی که کنترل ارتش،‌ گارد ملی و امنیت داخلی را به عهده دارند نیز میان دیگر شاهزاده‌ها تقسیم شده بود.

اما وزارت‌های مهم و حساس نفت و دارایی همیشه به دستان فردی بی طرف و تکنوکرات از خارج از خاندان سلطنتی واگذار می‌شد.

اما پادشاه کنونی عربستان این سیستم را تغییر داد. او فرزندش محمد را به عنوان نخستین رئیس دیوان پادشاهی تعیین کرد و مسئولیت شرکت نفت دولتی را از وزارت نفت گرفته و به محمد که مدیریت شورای تازه تاسیس سیاست اقتصادی و وزارت دفاع را نیز بر عهده دارد،‌ واگذار کرد.

به گفته یکی از معاون‌های شاهزاده متعب(پسر پادشاه پیشین) ودیپلمات‌های غربی‌، انتظار می‌رود شاهزاده محمد بن سلمان همچنین مسئولیت گارد ملی را نیز از شاهزاده متعب بن عبدالله‌، پسر عمویش بگیرد. این تغییر باعث ادغام هر دو نیرو تحت نظر وزارت دفاع می‌شود اما اصولا باعث دگرگون شدن تعادل قدرت در خاندان سعود به نفع خانواده پادشاه کنونی و علیه پادشاه پیشین نیز می‌شود.

سه برادر ناتنی بزرگتر شاهزاده محمد بن سلمان از زن اول پادشاه سوابق شغلی برجسته‌ای دارند و زمانی به عنوان رقبای سمت‌های ارشد دولتی محسوب می‌شدند.

شاهزاده سلطان بن سلمان السعود 58 ساله‌، سرهنگ سابق در نیروی هوایی عربستان سعودی‌، فضا نوردی است که در سال 1985 میلادی با سفینه اکتشافاتی شاتل به فضا رفته و در حال حاضر ریاست یک کمیسیون گردشگری و آثار باستانی را به عهده دارد. شاهزاده عبدالعزیز بن سلمان 55 ساله معاون وزیر نفت است که تلاش‌های بسیاری را در راستای به روز رسانی این صنعت انجام داده است. شاهزاده فیصل بن سلمان 44 ساله که مدرک دکترای خود را در رشته علوم سیاسی از دانشگاه آکسفورد گرفته یکی از اعضای تیم تحقیقاتی در جورج تاون‌، بنیان گذار بزرگترین شرکت‌های سرمایه گذاری عربستان سعودی و استاندار مدینه بوده است.

اما در مقابل شاهزاده محمد بن سلمان مدرک لیسانس خود در رشته حقوق را از دانشگاه پادشاهی سعود در ریاض گرفته و هرگز برای تحصیل به خارج از عربستان سعودی نرفته است.

به گفته دیپلمات‌های غربی که خاندان سعود را به خوبی می‌شناسند و چندین تن از اعضای این خاندان و کسانی که برای آل شعود کار کرده‌اند، محمد بن سلمان نخسین پسر پادشاه از فهده بنت فلاح بن سلطان‌، سومین همسر پادشاه است و مادرش در به قدرت رسیدنش نقش زیادی داشته و هم‌اکنون نیز به شدت تلاش می‌کند پسرش را جانشین پدر کند.

یکی ازنزدیکان آل سعود نیز می‌گوید: به نظر می‌آید شاهزاد محمد بن سلمان از سن پایین برای داشتن آینده‌ای در دولت برنامه ریزی کرده است او علی رغم دیگر شاهزاده‌های سعودی هم نسل خود به سمت دخانیات‌، نوشیدنی‌های الکلی یا خوش گذرانی‌های شبانه نرفته است. برای من کاملا مشخص است که او برای آینده‌اش برنامه ریزی کرده است. او همیشه نگران وجه‌اش است.

به گفته دوستان و آشنایان محمد بن سلمان او همیشه در کنار پدرش حضور داشته و مرد قدرتمندی محسوب می شد اما هنگامی که به عنوان استاندار ریاض و وزیر دفاع انتخاب شده عنوان رسمی مشاور پدرش را به دست آورد.

دیپلمات‌های سابق و کنونی در امور عربستان سعودی می‌گویند که شناخت اندکی از شاهزاده محمد بن سلمان دارند چرا که او به ندرت مصاحبه می‌کند. تجار ریاض نیز می‌گویند‌، محمد بن سلمان به خاطر فعالیتش در سهام و املاک مشهور است.

نزیکان می‌گویند‌، محمد در جریان سفرهایش از اسکی روی آب و دیگر ورزش‌های آبی لذت می‌برد. او یکی از طرفداران گوشی IPhone و دیگر محصولات اپل است. هنگامی که او سال‌ها پیش برای اولین بار ازدواج کرد،‌ همسرش را به یک ماه عسل دو ماهه به ژاپن و مالدیو برد.

او پیش و بعد از به قدرت رسیدن به کارهای عمومی نیز اشتغال دارد و بزرگترین نقش عمومی‌اش را می‌توان اداره موسسه شاهزاده محمد بن سلمان دانست. این موسسه عمدتا به اجرای برنامه‌هایی در راستای رشد و پیشرفت‌ جوانان سعودی می‌پردازد و کنفرانس‌هایی را برای استفاده از توییتر و یوتیوب برگزار کرده است.»

انتهای پیام