نقش ترکیه در ژئوپلیتیک جدید خاورمیانه

عضو هیات علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج معتقد است: ترکیه با سیاست خارجه‌ای سیال و منافع محور همراه با هویتی تلفیقی از شرق و غرب، سعی در زنده کردن هویت نوعثمانی‌گری دارد.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) "افشین زرگر" در ابتدای نشست ترکیه شناسی در مرکز پژوهش‌های استراتژیک خاورمیانه به ارائه نظر در باب تحولات منطقه‌ای و نقش ترکیه در ژئوپلیتیک جدید خاورمیانه پرداخت. وی تحولات جدید منطقه را نشان از شکل گیری ژئوپلیتیک جدید خاورمیانه می‌داند.

زرگر اظهار کرد: برخی بر این باورند که سقوط صدام در سال ٢٠٠٣ و ایجاد دومین حکومت شیعه در منطقه را باید شروع ایجاد ژئوپلیتیک جدید خاومیانه دانست، همزمان با افزایش نفوذ تفکر شیعی در منطقه و به تحلیل برخی تکمیل "هلال شیعه" در خاورمیانه قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی به تولید نیروهای تروریستی پرداخته و منطقه را برای نفوذ این تفکر ناامن کردند.

این استاد دانشگاه بیان کرد: افزایش نفوذ شیعیان در منطقه را می‌توان با چند موضوع بررسی کرد؛ پیروزی حزب‌الله در جنگ سی و سه روزه سال ٢٠٠٦، سست شدن حکومت‌های استبدادی منطقه و باز خورد حرکت‌های گروه‌های تندروی مذهبی در منطقه که همه اینها می‌تواند دلیلی بر افزایش نفوذ شیعه در منطقه بوده باشد.

وی اظهار کرد: ایران به عنوان مرکزیت تشیع در ژئوپلیتیک شیعه مطرح است، اما این نقش واحد در ژئوپلیتیک تسنن کمرنگ تر است و این خود می‌تواند عاملی برای تنازعات بیشتر در منطقه باشد.

زرگر بازیگران منطقه‌ای را به چند دسته تقسیم کرد و گفت: دسته اول کشورهایی که هیچ رویارویی مستقیمی با نا آرامی‌های منطقه ای ندارند و فقط منافع خود را از اتفاقات منطقه دنبال می‌کنند مانند ایران و ترکیه، دسته دوم از این بازیگران را کشورهای محافظه کار عرب تشکیل می‌دهند، دسته سوم کشورهای نگران و کمک کننده بحران مثل عربستان و بعضی کشورهای حاشیه‌ای خلیج فارس و دسته چهارم از این بازیگران را کشور‌های فرا منطقه‌ای تشکیل می‌دهند مثل آمریکا، اروپا، روسیه و چین.

وی ادامه داد: ایران به عنوان رقیبی جدی در منطقه مطرح است و ترکیه در این میان با سیاست خارجه هوشمندانه ( Smart Power ) دارای سیاست خارجه‌ای سیال و منافع محور است. ترکیه دارای هویتی تلفیقی است از شرقی و غربی و سعی در زنده کردن هویت نو عثمانی گری دارد، حل مشکلات با همسایگان از اولویتهای سیاست خارجه این کشور بوده است.

زرگر عنوان کرد: در حال حاضر تحولات جدید خاورمیانه همچون نا آرامی‌ها و نبود قدرت واحدی در منطقه، رکود اقتصادی اروپا و در داخل پیگیری سیاست نو عثمانی گرایی باعث شده تا سیاست خارجه ترکیه به نوعی به سمت جاه طلبی و تهاجمی شدن برود، سیاست خارجه هوشمند ترکیه کاری با ارزش‌های اخلاقی ندارد و تنها تامین منافع دولت ترکیه را دنبال می‌کند.

این کارشناس مسائل ترکیه اظهار داشت: ترکیه به دنبال بر هم زدن توازن قدرت شیعیان در منطقه و کاهش نفوذ ایران در سوریه و عراق است، در این راستا داعش و بسیاری از گروه‌های تروریستی دیگر در بسیاری از موارد به نفع ترکیه عمل می‌کنند، این کشور حتی از داعش به عنوان اهرمی علیه کردها و برای کنترل علوی‌ها استفاده می‌کند.

وی ادامه داد: هدف ترکیه این است که جلوی تثبیت ژئوپلوتیک شیعه را به هر نحو ممکن بگیرد، این کشور هیچگاه داعش را تهدید بزرگی ندانسته و علاقه‌ای به جنگ با داعش ندارد و علاوه بر آن هیچ گاه نمی‌خواهد با ایران نیز درگیر شود.

افشین زرگر در مورد جنگ‌های نیابتی معتقد است: وقتی بازیگران منطقه‌ای قدرتشان در مقابل هم به گونه‌ای آرایش یافته که امکان درگیری مستقیم ندارند، وارد جنگ‌های نیابتی می‌شوند و درحال حاضر نیز کشورهای خاورمیانه درگیر این وضعیت هستند.

وی در پایان اظهار داشت: ترکیه به دنبال امنیت است چون برای ترکیه اقتصاد و حفظ مسئولیت خط انتقال انرژی به اروپا بسیار مهم می‌باشد، نا‌امنی در مرزهای دو کشور ایران و ترکیه وجود دارد و امنیت مرزها و منطقه می‌تواند در پیشرفت اقتصادی و سیاسی و بین‌المللی دو کشور تاثیر فراوان داشته باشد؛ از این رو دو کشور باید برای نیل به این مهم حداکثر تلاش خود را به کار بندند، مردم دو کشور ایران و ترکیه دیدگاه مثبتی نسبت به هم دارند و از نظر فرهنگی به هم نزدیک هستند. این را می‌توان عاملی برای نزدیکی دو کشور قرار داد.

انتهای پیام