نکات مثبت و منفی طرح بازبینی توافق هسته‎ای/مصوبه کنگره کشنده نیست

به گزارش خبرنگار مهر، مذاکرات ایران و ۱+۵ برای رسیدن به توافق جامع هسته ای در جریان است اما به نظر می رسد در فاصله باقی مانده تا مهلت تعیین شده، طرح بازبینی توافق در کنگره آمریکا یکی از چالش های اصلی رسیدن به نتیجه باشد.

دور جدید مذاکرات هسته ای ایران و آمریکا از آغاز هفته جاری در وین شورع شده است. هر چند طرفین مذاکرات در تلاش هستند که تا مهلت تعیین شده یعنی پایان ماه ژوئن به توافق هسته ای برسند اما رویکرد برخی از مقامات امریکایی و سرسپردگی آنها به رژیم صهیونیستی و برخی از کشورهای عربی که مخالف حصول این توافق هستند موجب شده تا طرف آمریکایی اقداماتی را انجام بدهد که این عملکرد از طرف مذاکره کننده ایران با تعبیر «دبه درآوردن» توصیف شود. 

یکی از این اقدامات که می تواند مسیر رسیدن به توافق جامع و اجرایی شدن آن را با مشکل مواجه کند تصویب طرح بازبیینی توافق هسته ای در کنگره امریکاست، در همین رابطه با «پل پیلار»کارشناس مبارزه با تروریسم و پژوهشگر پیشین سازمان سیا، در مورد طرح بازبینی توافق هسته ای و تاثیرات احتمالی آن بر مذاکرات هسته ای به گفتگو نشستیم. 

پروفسور پل پیلار در سال ۲۰۰۵ میلادی پس از ۲۸ سال حضور در سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سازمان سیا) بازنشسته شد. آخرین پست وی در سازمان سیا افسر اطلاعات ملی در امور شرق نزدیک و جنوب آسیا بود. البته پیلار پیش از این پست مسئولیت های متعددی را در اختیار داشت که از جمله آنها می توان بر ریاست واحدهای تحلیل عملیات های سیا در شرق نزدیک، خلیج فارس و جنوب آسیا اشاره کرد. پیلار سابقه حضور در شورای امنیت ملی امریکا به عنوان یکی از اعضای اصلی آن را نیز دارد. پیلار از جمله متخصصان بنام موضوع هسته ای ایران است که آثار او مورد توجه است.

متن این گفتگو به شرح زیر است: 

همانطور که مطلع هستید کنگره آمریکا طرح بازبینی توافق هسته ای ایران را تصویب کرده و این مصوبه به امضای «باراک اوباما» رئیس جمهور آمریکا، نیز رسید. هدف از تصویب این طرح در شرایطی که ایران و کشورهای ۱+۵ در حال مذاکره برای رسیدن به توافق جامع هسته ای هستند چیست؟

رویکردی قوی در آمریکا وجود دارد مبنی بر اینکه به محض اینکه مذاکرات هسته ای به پایان رسید و توافق حاصل شد کنگره ایالات متحده باید در تائید و یا عدم تائید توافق هسته ای ایران نقش ایفا کند. و طرح تصویب شده در کنگره برنامه و رویه ای برای کنگره بوجود می آورد تا بتواند چنین نقشی را ایفا کند. این طرح همچنین به نمایندگان کنگره آمریکا اجازه می دهد تا ظرف ۳۰ روز بعد از حصول توافق جامع این توافق را تائید  و یا رد کنند.

باراک اوباما در ابتدا با این طرح مخالف بود اما چرا بیکباره موضع خود را تغییر داده و با طرح کنگره موافقت کرد؟

رئیس جمهور (باراک اوباما) ترجیح می داد که که چنین طرحی (طرح بازبینی توافق هسته ای ایران) وجود نمی داشت چون آن را غیر لازم می دانست. اما برخی از مخالفان توافق با ایران این طرح را به عنوان یک راه ممکن برای به شکست کشاندن توافق می دانستند. این اختلافات با مذاکراتی که میان اعضای کنگره انجام گرفت تا حدی از بین رفت و موجب شد تا طرح پیشنهاد شده به کنگره نرمتر (تعدیل) شود بطوریکه طرح تغییر یافته در مقایسه با طرح اصلی به هیچ وجه «ویرانگر» نیست و برخی «موارد سمی» که می توانستند موجب مرگ (از میان رفتن) توافق شوند از طرح بازبینی حذف شده اند. برخی کارشناسان معتقدند که در حقیقت نمونه تعدیل شده طرح بازبینی توافق هسته ای بر اساس رویکرد رئیس جمهور (باراک اوباما) تنظیم شده است.

یکی دیگر از تفاوت های طرح تعدیل شده با طرح اصلی آن است که طرح تعدیل شده تلاش برخی از مخالفان توافق را که سعی داشتند تبصره موافقت دو سوم اعضای سنا برای تائید توافق احتمالی با ایران را در طرح بازبینی بگنجاندند را نقش بر آب کرده و در طرح تعدیل شده، کاخ سفید برای آنکه توافق احتمالی را از گزند هر آسیبی از جانب کنگره در امان نگه دارد فقط نیازمند کسب نظر موافق یک سوم اعضای کپیتال هیل است.

تاثیرات تصویب طرح بازبینی توافق هسته ای بر مذاکرات در حال انجام میان ایران و گروه ۱+۵ چیست؟

هر چند این طرح تاثیر مستقیمی بر مذاکرات ندارد اما می تواند اختیارات رئیس جمهور برای ارائه هرگونه لغو تحریم در چندماه ابتدایی حصول توافق را کاهش دهد. علاوه بر آن ممکن است این طرح آنچه را که طرفین مذاکرات می خواهند بر روی آن توافق کنند را از بین ببرد.

آیا این طرح می تواند از یک سو موجب کاهش اختیارات ۱+۵ و از سوی دیگر موجب کاهش قدرت مانور ایران شود؟

احتمال بالقوه آن است که این طرح می تواند موجب افزایش تردیدهای ایران در مورد حسن نیت آمریکا برای رسیدن به توافق شود. طرح بازبینی موجب به یاد آوردن این نکته می شود که اصلا مهم نیست که دولت اوباما با چه چیزی موافقت می کند زیرا این احتمال وجود دارد که ممکن است کنگره توافق حاصل شده را از بین ببرد.

گفتگو:عبدالحمید بیاتی