کنگره می‌تواند مصوبه شورای امنیت درباره توافق هسته‌ای را لغو کند

به گزارش خبرنگار مهر، در حالی که مذاکرات ایران و گروه ۱+۵ وارد روزهای حساس خود می شود که کمیته روابط خاجی آمریکا طرحی را تصویب کرده که بر اساس آن کنگره آمریکا می تواند بازه ای ۵۲ روزه برای بازنگری در توافق هسته ای با ایران را در اختیار داشته باشد.

باراک اوباما که در ابتدا از وتوی چنین طرحی سخن می گفت پس از تصویب طرح در کمیته روابط خارجی سنا در یک چرخش مشهود سخن از امضای این طرح راند. این اقدام را برخی کارشناسان عقب نشینی اوباما مقابل کنگره تفسیر کردند. اقدامی که می تواند دست کنگره را در به شکست کشاندن توافق نهایی هسته ای باز گذارد.

مجیدتخت روانچی عضو تیم مذاکره کننده هسته‌ای کشورمان نیز در واکنش به این مصوبه گفته بود که ما با دولت آمریکا مذاکره می‌کنیم و این مساله به هیچ وجه به ما مربوط نیست که آمریکا چگونه می‌خواهد با کنگره مسائلش را حل کند.

وی با اشاره به اینکه در مذاکرات هسته‌ای نمایندگان دولت‌ها با یکدیگر مذاکره می‌کنند ودولت‌ها متعهد می‌شوند که اقدامات تعیین شده را انجام دهند، بیان کرد: در عین حال این که تعهدات هر یک از طرف‌ها در چه فرایندی از قوانین اجرایی شود به خود آن کشورها باز می‌گردد. اگر قرار باشد این مصوبه به تصویب سنا و مجلس نمایندگان برسد و در نهایت قانون شود اوباما امضاء کند تعهدش برای دولت اوباما بعد از اتمام مذاکره است.

روانچی تصریح کرده بود که این سوال دقیقی است که آیا طرف آمریکایی می‌تواند به تعهدش در پایان مذاکرات عمل کند یا خیر؟ و این سوال برای ما هم وجود دارد.

چرایی چنین اقدامی و چرخش اوباما در خصوص طرح بازنگری در توافق هسته ای با ایران را در گفتگو با پروفسور نادر انتصار مورد بررسی قرار داده ایم که در ادامه از نظر می گذرد. نادر انتصار رئیس دانشکده علوم سیاسی دانشگاه آلاباما جنوبی آمریکاست. کتاب «سیاست کردها در خاورمیانه» از جمله آثار انتصار است که آوازه بین المللی دارد.

چرا به رغم اعلام اولیه اوباما مبنی بر وتوی مصوبه کنگره در خصوص توافق هسته ای، وی از پیش نویس این مصوبه که به تایید کمیته روابط خارجی سنا رسید حمایت کرده و گفت آن را امضا می کند؟

 از ابتدای مذاکرات هسته ای تا کنون، آن دسته از اعضای کنگره آمریکا که با هرگونه توافق احتمالی با ایران مخالفت می کنند در موضع خود ثابت قدم بوده اند. باراک اوباما هم که از پس رویارویی با آنها بر نمی آید یا بهتر است بگوییم تمایلی به این کار ندارد در نهایت به امید اینکه برخی از مخالفان توافق هسته ای را با خود همراه کند به خواست کنگره پاسخ مثبت داد. انگیزه اوباما از چنین اقدامی جذب آراء کافی برای باطل کردن رای منفی کنگره به توافق هسته ای میان ایران و آمریکا است. به عقیده من، با توجه به نزدیک بودن انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۱۶ آمریکا، در کوتاه مدت این بهترین راه حل ممکن برای مقابله با یک مشکل داخلی است که احتمالا پس از اتمام دوره ریاست جمهوری اوباما و همزمان با روی کار آمدن رئیس جمهور جدید مجدداً چالش برانگیز خواهد شد.    

آیا این مصوبه اجرای توافق هسته ای با ایران از سوی آمریکا را تضعیف نمی کند؟

بله، طرح نظارت کنگره بر توافق هسته ای ایران به طور قطع دست آمریکا را در اجرای مفاد هرگونه توافق احتمالی که در نهایت حاصل می شود می بندد. در ایران، برخی می گویند که این مشکل ما نیست که قوای مقننه و مجریه ایالات متحده آمریکا با یکدیگر درباره نتیجه مذاکرات هسته ای اختلاف نظر دارند. در واقع، تهران انتظار دارد که آمریکا به مفاد توافق نهایی پایبند باشد. در تئوری، این خواسته ایران ممکن است درست باشد اما در عمل، اختلاف قوای مقننه و مجریه آمریکا به راستی می تواند اجرای توافق هسته ای را با مشکل مواجه سازد. بنابراین، ایران نمی تواند فرافکنی کرده و بگوید این قبیل مسائل به من ارتباطی ندارد. در واقع، انسجام اجرایی هرگونه توافق هسته ای به حل شدن اختلاف داخلی آمریکایی ها بستگی دارد.

ایران پیشنهاد داده که توافق نهایی هسته ای در قالب قطعنامه سازمان ملل تحت فصل هفتم منشور ملل متحد تصویب شود. با توجه به اینکه رویه آمریکا تقریبا اولویت حقوق بین الملل بر حقوق داخلی است آیا کنگره می تواند این قطعنامه شورای امنیت را بی اثر سازد؟

به عقیده من، پیشنهاد ایران در این زمینه مناسب است. هرچند، نباید این نکته را فراموش کرد که کنگره آمریکا می تواند حمایت سازمان ملل متحد از هرگونه توافقی را با صدور یک لایحه مناسب نادیده بگیرد. البته، سعی کنگره آمریکا به ابطال رای سازمان ملل متحد هزینه های سیاسی جبران ناپذیری را بر دوش ایالات متحده تحمیل می کند. با این وجود، باید به خاطر داشته باشیم که بسیاری از اعضای کنگره آمریکا خود را به چشم تصمیم گیرنده اصلی می نگرند و نه مثل یک نهاد بین المللی که سازمان ملل متحد نام دارد.

سیاست خارجی و موضوع هسته ای ایران به چه میزان در شعارهای انتخاباتی نامزدهای ریاست جمهوری آمریکا مهم و اساسی تلقی می شوند؟

نامزدهای جمهوری خواه پست ریاست جمهوری آمریکا از هم اکنون حملات خود را به مذاکرات هسته ای آغاز کرده اند.  این به آن معنا نیست که ایشان طالب مذاکره نیستند. بلکه از نگاه آنها مذاکرات هسته ای به منزله بازی با حاصل جمع صفر است و راهی برای آنکه آمریکا ایران را وادار به تسلیم شدن در برابر خواسته های واشنگتن کند. به عبارت دیگر، برای جمهوری خواهان مذاکره با ایران به منزله یک بازی برد – برد تلقی نمی شود و برعکس باید بازی باشد با نتیجه برد به هیچ به نفع آمریکا. با نزدیک شدن به فصل مبارزات انتخاباتی آمریکا، مسئله هسته ای ایران از اهمیت بیشتری در استراتژی جمهوری خواهان برخوردار می شود. در مقابله با چنین رویکردی، کاندیداهای دموکرات ممکن است ژست جنگ طلبانه ای را به خود بگیرند تا به این ترتیب از شدت انتقاد رقبای جمهوری خواه نسبت به رویکرد اوباما در قبال ایران بکاهند.

برخی نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری آمریکا از عدم اجرای توافق هسته ای با ایران سخن می گویند؟ این موضوع چقدر نزد افکار عمومی آمریکا جایگاه دارد؟

در ماه های اخیر، نتیجه نظرسنجی های قابل استناد همواره گویای این مطلب بوده است که اکثر مردم آمریکا از مذاکراتی که با ایران در جریان است حمایت می کنند. با این وجود، نباید فراموش کنیم که به لحاظ تاریخی، افکار عمومی جامعه آمریکا در حوزه مسائل مرتبط با سیاست خارجی مستعد تغییر و تحول بوده است و قابلیت این را دارد که از سوی رسانه های جمعی و سیاستمداران خبره به بازی گرفته شود. در مجموع، مسائل اقتصادی نقش مؤثرتری را درانتخابات ریاست جمهوری آمریکا ایفا می کنند تا مسائل مرتبط با سیاست خارجی. با این حال، سیاست خارجی هم می تواند به عنوان یک عامل مؤثر در روند انتخابات تلقی شود. در این مورد خاص، عدم اجرای توافق احتمالی با ایران می تواند به بهانه حفاظت از منافع ملی آمریکا به خورد مردم این کشور داده شود.