معرفی یکی از روستاهای تاریخی ایران در قالب کتاب

به گزارش خبرنگار مهر، روستای خوئین در ۶۰ کیلومتری شهر زنجان قرار دارد که دارای آثار تاریخی زیادی از جمله یک شهر زیرزمینی است که حدود ۴ یا ۵ نمونه مشابه این شهر زیرزمینی در کشور وجود دارد.

زنده یاد دهخدا در لغت نامه خود، این روستای تاریخی را چنین معرفی کرده است: «قصبه ای است از دهستان ایجرود، بخش مرکزی شهرستان زنجان واقع در ۶۰ هزار گزی جنوب باختری زنجان؛ این ناحیه کوهستانی، سردسیر و دارای آب و هوایی خوش است... جمعیت قصبه فعلا (سال ۱۳۳۰) در حدود ۳ هزار نفر است و اکثر مردان آن در تهران به کسب مشغول بوده و قسمت عمده آن ها نانوا می باشند؛ عده زیادی از آن ها هم در تهران سکونت اختیار کرده اند. مذهب ساکنان خوئین، شیعه اثنی عشری و اکثر از سادات و عمده باسوادند و علمای مشهوری از این قصبه برخاسته اند...»

آثار سفالی به دست آمده در شهر زیرزمینی دژمنده در این روستا، حاکی از وجود تاریخ حداقل هزارساله است. آثار سفالی و کوزه های به جا مانده در این روستا، متعلق به دوره حکومت سلجوقیان است اما کارشناسان میراث فرهنگی با بازدید از این روستا درباره میل خوئین یا بنای تاریخی کمبز که یک برج دیده بانی تاریخ در بالای ارتفاعات روستاست، عُمر این بنا را ۲ هزار و ۳۰۰ سال تخمین زده اند.

اهالی روستای خوئین به زبان ترکی تکلم می کنند و بسیاری از آن ها، اشعار فارسی و ترکی قدیمی زیادی را به همراه حکایات و ضرب المثل های ترکی که سینه به سینه منتقل شده اند، از بر هستند. پیرمردها و ریش سفیدان خوئین اطلاعات زیادی از تاریخ شفاهی و ادبیات این منطقه یعنی شهرستان ایجرد در استان زنجان دارند که بسیاری از آن ها، اشعار و مدایحی در منقبت ائمه اطهار هستند. یکی از عادات و رسوم قدیمی مردم این روستا این بوده که در بیرونی خانه خود را باز می گذاشتند و البته بعد از در بیرونی، راهرو و درگاه درونی خانه قرار داشته است.

کتاب «خوئین تاریخ مغفول» ضمن معرفی این روستا و ارائه اطلاعاتی درباره مساجد، گرمابه، قلعه ها، آسیاب ها، چشمه ها، قبرستان ها، بازار و دکان ها، ضرب المثل ها و ... در این روستا، شامل گفتگو و مصاحبه هایی با پیرمردان و نسل های گذشته اهل خوئین پرداخته است. یعنی این اثر ۲ بخش اصلی دارد: ویژگی های روستای خوئین و گفتگوها. مطالب تاریخی و گفتگوهای این کتاب به همت داود و حامد وفایی تهیه و گردآوری شده اند.

نویسندگان و گردآورندگان کتاب، آن را به روح ملاخدیجه تقدیم کرده اند. این شخصیت، پیرزنی بوده که بسیاری از مردان و زنان خوئینی تحت آموزش او، قرائت قرآن و گلستان سعدی را آموخته اند. انتهای کتاب نیز به بخش تصاویر اختصاص دارد که در آن عکس های رنگی مختلف از اماکن تاریخی و خانه های این روستا درج شده است.

در قسمتی از این کتاب می خوانیم:

محمدیوسف کیانی در کتاب معماری ایران می نویسد: میل (مناره) که در قدیم به آن چراغدان و چراغپایه نیز گفته می شده در لغت به معنای کانون یا محل نور و روشنایی و جای نار (آتش) است... . میل خوئین در تاریخ ۱۶ آبان ۱۳۷۹ با شماره ثبت ۲۸۷۴ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این بنا به تشخیص کارشناسان سازمان میراث فرهنگی به روایتی دست کم ۲۳۰۰ سال قدمت دارد.

میل خوئین از سه قسمت پایه، ساقه یا بدنه و کلاهک یا تاج مناره تشکیل شده است.  

پشت کمبز، قبرستان هایی وسیع بر دامنه کوه ها خودنمایی می کنند؛ قبرستان هایی که حکایت از جمعیت قابل توجه روستا در گذشته دارند. فرد مستقر بر فراز کمبز علاوه بر روستا و راه های منتهی به آن، بر کوه ها و دشت های اطراف نیز اشراف نسبتا کامل داشته است...

این کتاب با ۲۶۴ صفحه مصور، شمارگان ۵۰۰ نسخه و قیمت ۲۵ هزار تومان منتشر شده است.