هراس سعودیها از حکومت مستقل در یمن/اهداف تشکیل ارتش مشترک عربی

به گزارش خبرگزاری مهر، تجاوز و حملات گسترده هوایی عربستان سعودی و کشورهای متحد آن به یمن و سکوت سازمان های بین المللی در این خصوص و حمایت آمریکا و کشورهای غربی از این اقدام سعودی ها در تضاد آشکار با موازین بین المللی است. هدف از حمله به یمن تحمیل نظم مورد نظر عربستان و حامیان غربی آن است.

موضوعی که سید حسن نصرالله دبیر کل حزب الله لبنان در سخنرانی اخیر خود به آن اشاره کرده است. نصرالله همچنین تأکید کرده است که عربستان ده ها سال است که بر یمن سیطره دارد و در هر موضوعی دخالت می‌کند، پس رفاه و ثبات در یمن کجاست؟ پیوستن یمن به شورای همکاری خلیج فارس را رد کردید و با مردم این کشور با استکبار و خواری برخورد کردید، آیا شما ۶ جنگ علیه انصارالله یا به قول شما، حوثی‌های محاصره شده در صنعاء به راه نینداختید؟ و پس از آن از آن ها خواستید تا نزد شما بیایند و با شما به گفت‌و‌گو بنشینند، شما در یمن جز حمایت از جماعت تکفیری و تغییر مذاهب چه کار دیگری انجام دادید؟

در گفتگو با پروفسور شیرین طهماسب هانتر استاد دانشگاه جورج تاون آمریکا به بحث در خصوص این موضوعات نشستیم که در ادامه می آید.

عربستان به یمن حمله هوایی کرد. دلایل این امر چه بود و به چه پشتوانه ای این اقدام و تجاوز را برای خود مشروع دانست؟

ترکیبی از ترس، عصبانیت و جاه طلبی در پشت پرده حمله عربستان سعودی به یمن نهفته است. سعودی ها نسبت به ظهور هر دولتی در یمن که تحت کنترل آنها نباشد بدگمان هستند به ویژه اگر قرار باشد شیعیان نیز در آن نقشی ایفا کنند. ترس آنها از این است که مبادا دست یافتن شیعیان یمن به چنین توفیقی منجر به آن شود که جمعیت شیعه عربستان نیز سهم سیاسی بیشتری را مطالبه کنند. علاوه بر این، سعودی ها همواره نسبت به ایران و نقش آن در منطقه بدگمان بوده اند و این مطلب حتی قبل از پیروزی انقلاب اسلامی هم صدق می کرد. اما، در آن زمان به دلیل تهدید ناشی از اتحاد جماهیر شوروی سابق و اعراب رادیکال، سعودی ها چاره ای جز تحمل ایران نداشتند حال آنکه سعی می کردند تا به طور همزمان از نفوذ این کشور در منطقه خلیج فارس و حتی کشورهایی چون پاکستان و افغانستان بکاهند.

در حال حاضر، سعودی ها فکر می کنند که پررنگ تر شدن نقش شیعیان در دولت یمن به افزایش نفوذ ایران در این کشور دامن می زند. علاوه بر این سعودی ها از توفیق ایران در عراق به ویژه در امر مهار داعش عصبانی هستند. به این ترتیب قصد عربستان از حمله به یمن این است که به ایرانیان بفهماند حضور آنها را در یمن بر نمی تابد. در نهایت، دولت پادشاهی عربستان همواره توسعه طلب بوده و با قرار دادن خود در جایگاه رهبری اعراب جهان خواهان کنترل خلیج فارس و دریای سرخ است. لازم به ذکر است که این بخش از سیاست عربستان سعودی به سالهای دهه 1970 باز می گردد.

چرا عربستان در یمن مداخله مستقیم نظامی کرد ولی در سوریه چنین کاری را نکرد و سعی کرد با توسل به گروه های تروریستی اهداف خود را در سوریه دنبال کند؟

سوریه در مقایسه با یمن از ارزش امنیتی مشابهی برای عربستان سعودی برخوردار نیست. به همین دلیل است که سعودی ها مداخله نظامی مستقیم در سوریه را ضروری نمی بینند. علاوه بر این ممکن است سعودی ها در موضع گیری خود در قبال سوریه با مخالفت هایی از جانب چین و روسیه مواجه شده باشند. در نهایت، سوریه به مراتب از یمن دورتر است و مشکلات لجستیکی جدی را بر عربستان سعودی تحمیل می کند. 

اتحادیه عرب تشکیل نیروی مشترک عربی را مورد بررسی قرار داد که مورد استقبال مصر و عربستان بود. این نیرو آیا بازوی نظامی سیاست خارجی عربستان و مصر خواهد بود؟

ایده تشکیل ارتشی متشکل از همه کشورهای عرب – در صورتیکه جامه عمل به خود بپوشاند- به عنوان یکی از ابزارهای سیاسی عربستان سعودی تلقی می شود چرا که این سعودی ها هستند که باید هزینه آن را بپردازند. در این میان، ضعف دولت قاهره نیز یک نقش جانبی را ایفا می کند. مصر بخش اعظم نیروی انسانی این ارتش را تامین خواهد کرد. مصر در حال حاضر از  قدرت سیاسی واقعی در سطح منطقه برخوردار نیست. صحبت های مصر درباره خلیج فارس علاوه بر اینکه منعکس کننده احساسات به شدت ضد ایرانی بسیاری از اعراب و عقاید دوره ایدئولوژی ناصری (منسوب به جمال عبد الناصر) است، حاکی از  هدف این کشور به جلب حمایت مالی عربستان سعودی و بسیاری از کشورهای عرب منطقه نیز هست. مصر دیگر یک بازیگر مستقل در صحنه حوادث منطقه خاورمیانه نیست.

مصر وارد بحران یمن شده است . از سوی دیگر این کشور همواره امنیت منطقه خلیج فارس را امنیت خود قلمداد کرده و همواره در قالبهای مختلف از جمله بیانیه دمشق سعی کرده نظم امنیتی خلیج فارس را شکل دهد. در مورد یمن چه نظمی مورد توجه مصر است و نقش آفرینی مصر در این نظم چگونه خواهد بود؟

حضور مصر در یمن تابع روابط این کشور با عربستان سعودی است. با این وجود، دخالت مستقیم مصر در سیاست های خلیج فارس توازن قدرت منطقه را بر ضد ایران به شدت دستخوش تغییر خواهد کرد. چنانچه دولت های عرب منطقه در یمن با موفقیت مواجه شوند، در مرحله بعد سعی خواهند نمود تا شرایط عراق را نیز تغییر دهند.

ارزیابی شما از تحولات یمن چیست و به نظر شما این تحولات چه اثری در خاورمیانه به ویژه در منطقه خلیج فارس خواهند داشت؟

خیلی دشوار است که اوضاع یمن را پیش بینی کنیم. چنانچه جامعه بین الملل با هدف ایجاد دولتی که شیعیان را نیز در خود سهیم کند قدمی برای آشتی بر ندارد و تلاشی برای توقف حملات هوایی سعودی ها و دیگر کشورهای عرب از خود نشان ندهد، خطر وقوع یک جنگ داخلی طولانی مدت در یمن که احتمالا دامنه آن به دیگر کشورهای منطقه نیز می رسد قابل ملاحضه خواهد بود. اگر سعودی ها موفق شوند عبدربه منصور هادی را مجددا به قدرت بازگردانند، جسارت آن را خواهند یافت که در امور داخلی دیگر کشورها نیز دخالت کنند.