غارهای تاریخی ظرفیت فراموش شده گردشگری گلستان

حبیب رضایی در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان این نکته که معرفی بیشتر این اثر به مردم، کمک به آشنایی آنها با سبک زندگی انسانهای دوران سنگ خواهد کرد، افزود: با راحت تر کردن مسیر دسترسی به غار و احداث غار موزه می توان علاقمندان را به سبک زندگی گذشته و آداب و رسوم آنها آشنا کرد.

وی از ثبت غار کیارام در سال 79 خبر داد و تصریح کرد: آشنایی با ویژگی های انسان های دوران سنگ و نوع زندگی، پوشش، معیشت و آداب و رسوم آنان از طریق این غار حتی باعث به وجود آمدن زمینه های جذب گردشگر بیشتر به این استان خواهد شد.

این کارشناس باستان شناسی میراث فرهنگی گلستان، ادامه داد: هر چند خلا اطلاعاتی در مورد سکونت گاه های بشر در دشت گرگان در حد فاصل استقرارغار کیارام و محوطه هایی مانند ترنگ تپه و یاریم تپه که متعلق به دوران نوسنگی وجود دارد اما با بررسی مطالعات از طریق علومی مانند زمین شناسی و جغرافیا می توان پاسخ مناسبی به علل عدم شناسایی استقرارهای این دوران در این منطقه دست یافت.

وی در توضیح غار کیارام، گفت: غار وسط دل دل که در ادبیات باستان شناسی به نام غار کیارام معروف است، در چهار کیلومتری جنوب شرقی روستای فرنگ از توابع بخش فارسیان شهرستان گالیکش قرار دارد.

غار کیارام در نزدیکی روستای فرنگ قرار دارد

رضایی با بیان این نکته که غارکیارام توسط چارلز مک بورنی از دانشگاه کمبریج انگلستان، در طرح بررسی غارها و پناهگاه های سنگی، سال 42 هجری کشف شد، افزود: این غار در دهانه ی پا دلدل و در نزدیکی روستای فرنگ قرار دارد.

 وی اضافه کرد: از آنجایی که «مک برنی» از راهنمایان محلی روستای کیارام برای شناسایی این غار استفاده کرده بود، نام این غار را کیارام گذاشتند و در حالی که در بین ساکنین این منطقه به غار وسط دلدل شهرت دارد.

این کارشناس باستان شناسی میراث فرهنگی گلستان ضمن یادآوری این نکته که در پایین ترین لایه های این غار ابزار سنگی کشف شده، افزود: این ویژگی معرف دوره ای به نام "پارینه سنگی میانی" در دوران زندگی بشر است که بازه زمانی 125هزار تا 40 هزار سال قبل را شامل می شود.

وی در توضیح ویژگی دوره فرهنگی غار کیارام، اظهار کرد: استفاده از ابزار استخوانی و چوبی در کنار ابزار سنگی از ویژگی های اين دوره پارینه سنگی میانی به شمار می رود که در این غار مشاهده شده است.

حبیب رضایی با تاکید بر این نکته که سکونت در دوره پارینه سنگی اغلب مبتنی بر غارها بوده، اذعان کرد: شیوه معیشت انسان های این دوران نیز بر جمع آوری غذا و شکار حیوانات است که با توجه به شرایط زیست محیطی اطراف غار کیارام و وجود جنگل های انبوه، پوشش گیاهی و جانوری مناسب، پتانسیل لازم برای زندگی بشر در آن دوران نیز مهیا بوده است.

وی خاطر نشان کرد: با توجه به اینکه قدیمی ترین زیست گاه های شناخته شده موجود در منطقه دشت گرگان و شرق مازندران، غارهای هوتو، کمربند، التپه و کمیشان در نزدیکی شهرستان بهشهر، همگی مربوط به دوران پارینه سنگی جدید و فرا پارینه سنگی است در دوره های بعد از پارینه سنگی میانی می توان سکونت در غار کیارام را دانست.

غارپشمکی ، پیر باد و غار گرو از غارهای طبیعی و تاریخی گلستان هستند

این کارشناس ارشد باستان شناسی غارپشمکی در روستای پا قلعه رامیان، غارپیر باد در نزدیکی شهر نوده خاندوز، غار گرو (گرآو) در نزدیکی  روستای دوزین شهرستان گالیکش را از جمله غارهای طبیعی و تاریخی این منطقه دانست.

وی با بیان این مطلب که غار شیرآباد یک غار طبیعی دیگر در دشت گرگان است که بشر در ساخت آن نقشی نداشته است، افزود: این غار که اندکی بالاتر از آبشارهای شیرآباد واقع شده زیستگاه مناسبی برای بعضی از گونه‌ها ازجمله سمندر کوهستانی ایران به شمار می رود.

رضایی غار «سُم» را به عنوان دومین غار عمیق کشور معرفی کرد و گفت: این غار زیبا و منحصربه فرد طبیعی در ارتفاعات 1700 متری کوه خواجه قنبر در منطقه نامیج گالیکش قرار دارد.

غارها مکانی برای تجمع خفاش ها و گونه های مختلفی از جانوران هستند

این کارشناس ارشد باستان شناسی در توضیح ارزشهای زیست محیطی این غارها، اظهار کرد: غارها مکانی برای تجمع خفاش ها و گونه های مختلفی از جانوران هستند که بسیاری از آنها کمیاب اند و تنها در محیط خاص و وضعیت ویژه غارها می توانند پرورش یافته و زندگی کنند از این رو حیات وحش و زندگی گیاهی در اطراف دهانه غارها با محیط آنها تطبیق داده شده است.

وی درباره ارزش علمی غارها، یادآور شد: غارها منابع بسیار ارزشمندی برای مطالعات علوم آموزشی و فرهنگی، زمین شناسی، زیست شناسی، آب شناسی می باشند زیرا زمین شناسان می توانند با مطالعه مواد معدنی و سنگ غارها، معلومات تازه ای در مورد پیدایش زمین بدست آورند.

رضایی با بیان این نکته که برخی عوامل داخلی و خارجی تهدیدی برای غارها به شمار می روند، افزود:عوامل زیادی مانند جاده سازی در اطراف دهانه غار و یا ریختن زباله در داخل غار، سلامت و پایداری غارها را به خطر می اندازد.

رنگها و نوشته های روی دیوار غارها، یکی از معمولترین آسیب به این مکان هاست

وی رنگها و نوشته های روی دیوار غارها را یکی از معمولترین آسیب ها و آلودگی ها در این مکانها دانست و یادآور شد: یکی از معمولترین آسیب ها و آلودگی در غارها این است که معمولا به عنوان یادبود و یا علامت راهنما و مسیریابی از اسپری رنگ بر روی دیوارها استفاده می شود که در هر صورت باعث آلودگی و زشت کردن محیط غار و صدمه به  زندگی موجودات داخل غار، می شود.

این پژوهشگر و باستان شناس، عدم ساخت و ساز، جاده سازی و کانال کشی فاضلاب در اطراف غارها را یکی از راههای حفاظت از غارها دانست و اذعان کرد: جلوگیری از ورود دود به داخل غار و اجتناب از ایجاد آلودگی صوتی در اطراف غارها عوامب بسیار موثری در حفظ و نگهداری غارها به شمار می روند