شیعیان در هند/ از وضعیت تحصیلی تا فعالیتهای سیاسی

خبرگزاری مهر - گروه بین الملل: در شماره های قبلی به این موضوع پرداخته شد که مسمانان در ابتدا از جایگاهی ویژه در هند برخوردار بودند اما ورود کمپانی هند شرقی به این کشور و سپس جنگ های استقلال و تجزیه هند به دو کشور موجب شد تا مسلمانان که شعیان نیز بخشی از آنها هستند در هند به حاشیه رانده شوند. 

مسلمانان هند دارای قوانین اجتماعی خاص خود برای اداره اموری همچون ازدواج‌، طلاق و ارث هستند. بر اساس برخی از گزارش‌ ها، مسلمانان در هند خود را به طور كلی از روند تحولات جامعه این كشور دور نگاه داشته و فعالیت‌ های خود را بیشتر به دلیل فقدان انگیزه و امكان تبعیض بر ضد آنان به حرفه‌ های آزاد همچون تجارت‌، خیاطی‌، مغازه‌ داری و مكانیكی محدود كرده‌اند، به گونه‌ای كه حضور آنان در همه زمینه‌ های اجتماعی‌، از نیروهای مسلح گرفته تا پزشكی‌، مهندسی و مدیریت‌، به مراتب كمتر از نسبت جمعیت آنان در هند است‌، عملكرد علمی مسلمانان به دلیل قطع ارتباط مؤسسات و مراكز آموزشی آنان از روند اصلی جامعه هند، نامطلوب است.

وضعیت تحصیلی 

در هند مسلمانان اغلب دانش‌ آموزانی را تحویل جامعه می‌ دهند كه دانش آنها با شرایط امروز هند و جهان سازگاری ندارد. وضعیت مسلمانان در شهر علیگر، كه زمانی یكی از مراكز مهم آموزش عالی به شمار می‌ رفت‌، روز به روز وخیم‌ تر می‌شود، به گونه‌ ای كه اكثر آنان اكنون در حلبی‌ آبادها و مناطق غیربهداشتی این شهر زندگی می‌كنند و نرخ باسوادی در میان آنان روز به روز كاهش می‌یابد. بر اساس آخرین سرشماری دولت هند، حدود ۶۳ درصد از مردم این كشور باسواد هستند، اما این رقم در جامعه مسلمانان تنها ۱۷/۲۴ درصد است‌. از تحقیقات مؤسسه دوستان تحصیل‌ چنین برمی‌ آید كه از مجموع ۴۲۶ مقام بلندپایه موجود در همه وزارت‌خانه‌ها تنها ۹ نفر مسلمان هستند.

تعداد كمی از كودكان مسلمان به مدرسه می‌ روند و عده زیادی از آنان نیز تحصیل را نیمه تمام گذاشته به مشاغل آزاد كوچك روی می‌آورند. این وضعیت نامطلوب تحصیلی ریشه اصلی مشكلات مسلمانان در هند است‌. فاصله بسیار وسیعی بین مسلمانان مشغول كسب تحصیلات نوین و برادران آنان در حوزه‌های علمیه‌ و مدارس اردو زبان وجود دارد و این شكاف روز به روز وسیع‌تر می‌شود. خانم «مقبول نیكت مهدی» از فعالان اجتماعی‌، فقدان انگیزه در میان مسلمانان هند را به عنوان یكی از عوامل عمدهء عقب‌ماندگی جامعه مسلمان این كشور توصیف كرده و می‌گوید: متأسفانه مسلمانان فاقد انگیزه لازم برای نیل به جایگاه‌های بلند هستند و اكثر آنان ادامه شغل پدری را ترجیح می‌دهند.

فعالیت سیاسی 

وضعیت مسلمانان در جبهه انتخاباتی نیز مطلوب نیست‌، به گونه‌ ای كه آنان با وجود تشكیل ۲۰ درصد از جمعیت در اوتارپرادش‌، ۴/۱۷ درصد در بیهار، ۱۴ درصد در مادیاپرادش‌، ۶۵ درصد در جامو و كشمیر، ۲/۱۴ درصد در كارناتاكا، ۱۱ درصد در هیماچل‌پرادش‌، ۸/۱۵ درصد در گجرات‌، ۱۲ درصد در بنگال غربی و حدود ۹ الی ۱۰ درصد در ایالت‌ های دیگر، از اهمیت چندانی برخوردار نیستند و تنها به صورت یك بانک آراء برای احزاب سیاسی عمل می‌ كنند.

در سال های گذشته مسلمانان اغلب به نفع حزب کنگره رای می دادند اما با توجه به آنکه این حزب در زمان زمامداری اقدام چندانی را برای بهبود وضعیت آنها انجام نداد مسلمانان رفته رفته از این حزب قدیمی رویگردان شدند و در انتخابات سال 2014 نیز مشخص شد که مسلمانان به نفع احزاب رقیب کنگره رای داده اند. 

نظر به آنکه مسلمانان هند به طور سنتی با حزب «بهاریتاجانتا» (حزب حاکم فعلی) مشکل دارند این وضعیت فرصتی مناسب برای احزاب دیر است تا بتوانند موقعیت خود را با استفاده از آرای مسلمانان بهبود ببخشند. از همین رو انتظار می رود که احزاب محلی مانند حزب سوسیالیستی سمج وادی، حزب بهوجان سمج، حزب ملی خلق موسوم به راشتریا جاناتا دال و حزب عام آدمی که هدفش مبارزه با فساد است و به تازگی تاسیس شده از این دلسردی مسلمانان سود ببرند. دو حزب سمج وادی و بهوجان سمج در اوتار پرادیش که پرجمعیت ترین ایالت هندوستان است، بسیار قوی هستند.

حزب عام آدمی می تواند برای مسلمانان یک بدیل قابل انتخاب در قبال احزاب کنگره و بهاراتیا جاناتا باشد. سنجی کومار، کارشناس انتخاباتی عقیده دارد که مسلمانان فقط در آن دسته از حوزه های انتخاباتی به حزب کنگره رأی می دهند که رقیب محلی قوی در برابر بهاراتیا جاناتا وجود نداشته باشد.

دلایل عقب ماندگی 

دلایل گوناگونی برای عقب‌ماندگی تحصیلی‌، علمی‌، اقتصادی و اجتماعی مسلمانان در هند ذكر شده است‌. برخی از كارشناسان امور اجتماعی هند معتقدند كه مسلمانان این كشور به دلیل سوء استفاده رهبران مذهبی و سیاسی از آزادی آنان در جهت تأمین منافع شخصی خود در یک شرایط تبعیض‌ آمیز غیررسمی به سر می‌ برند. به گفته این كارشناسان‌، هندوها و مسلمانان از همدیگر دوری می‌كنند و این امر منجر به ظهور طبقه‌ ای از سیاست‌ مداران شده كه به عنوان رابط میان جامعه مسلمان و مابقی جامعه هند عمل می‌كنند.

عده‌ای از كارشناسان نیز تقسیم شبه قاره هند را در سال ۱۹۴۷ به عنوان عامل مهمی در عقب‌ماندگی مسلمانان در هند ذكر می‌ كنند. به گفته این كارشناسان‌، اكثر مسلمانان باسواد و مرفه بعد از تقسیم شبه قاره هند، به پاكستان مهاجرت كردند و مسلمانان باقیمانده در هند اغلب فقیر و بی‌سواد بودند و این وضعیت همچنان به قوت خود باقی مانده است‌.

یکی دیگر از دلایل عقب ماندگی مسلمانان در هند می تواند مربطو به تنش های پایان ناپذیر دهلی نو با اسلام اباد باشد. هندوها از این نکته در هراس هستند که قدرت گرفتن آنها در هند می تواند موجب تغییر سیاست های دهلی در قبال پاکستان و بهبود روابط هند و پاکستان شود. اگر چنین شرایطی بوجود بیاید یعنی روابط هند و پاکستان از تنش خارج شود کشورهای غربی یکی از دلایل خود برای مداخله در امور این دو کشور را از دست می دهند از همین رو منافع غرب ایجاب می کند که تنش در روابط این دو کشور همچنان وجود داشته باشد. 

فرصت های مناسب هند و نیاز مسلمانان به تغییر 

هند در چند سال اخیر به یکی از موتورهای توسعه آسیا و حتی جهان تبدیل شده است. رشد اقتصادی این کشور به گونه ای است که در اغلب موارد با چین برابری می کند از همین رو این کشور در سال های آینده بدون شک یکی از مهمترین مراکز اقتصادی جهان خواهد بود که سرمایه گذاری های فراونی را جذب می کند. 

هند برای کشورهای غربی بویژه آمریکا از اهمیتی فوق العاده برخوردار است زیرا می توان از آن به عنوان اهرمی برای مهار چین استفاده کرد از همین رو هند هم اکنون مورد اقبال کشورهای غربی است و این امر می تواند هم برای دهلی جنبه های منفی و هم جنبه های مثبت داشته باشد. 

در چنین شرایطی مسلمانان هند می توانند با بازنگری در رویکرد خود و حضور جدی تر در عرصه های علمی و تشکیل احزاب قدرتمند سیاسی شرایط مناسب تری را برای خود رقم بزنند. 

بر اساس بندهای موجود در قانون اساسی هند، هیچ یک از اقلیت های حاضر در این کشور منعی برای پیشرفت نداشته و از حقوق مساوی با دیگران برخوردار هستند. نظر به آنکه مسلمانان دومین جمعیت بزرگ حاضر در هند هستند مستقل عمل کردن آنها در عرصه انتخابات می تواند شانس آنها را برای حضور در عرصه سیاسی و متعاقب آن فعالیت های اجتماعی و دیگر عرصه ها را افزایش بدهد.

گزارش از عبدالحمید بیاتی