کانال دوم سوئز؛ چالشها و امیدهای مصر

به گزارش خبرگزری مهر، بی بی سی در گزارشی در مورد این کانال می نویسد: کانال سوئز از نمادهای مصر است. نمادی که برای مصری‌ها هم مایه مباهات است، هم بسیار سودآور، بنابراین عجیب نیست که عبدالفتاح سیسی، رئیس‌جمهوری مصر تصمیم گرفته برای تکان دادن اقتصاد بی‌جان این کشور، یک کانال دیگر هم بسازد.

سیسی کلنگ ساخت دومین کانال سوئز را ماه اوت سال گذشته زد، در مراسمی که نمایش میهن‌ پرستی بود، با کبکبه و دبدبه بسیار و در حالی که جنگنده‌ ها بالای سرش پرواز می‌کردند، وعده داد که کانال دوم «کانال رفاه» باشد.

محدودیت زمانی  

این کار از همان آغاز کار به مشکل خورد. آب یکی از نقاط حفاری را گرفت. از آن بدتر  تمبرهای یادبود با تصویر کانال پاناما چاپ شد، کانالی که حدود ۱۱۰۰۰ کیلومتر با کانال مصری‌ ها فاصله دارد.

بعد از این مشکلات اولیه کار راه افتاد، کاری بدون وقفه که در طول شبانه روز انجام می شد. کانال سوئز اصلی در سال ۱۸۶۹ افتتاح شد، ۱۰ سال بعد از آغاز ساختش. اما سیسی اعلام کرده کانال جدید را در یک سال می‌سازد.

مقامات مصری هم می‌گویند کار در زمان مقرر تمام می‌شود، و اولین کشتی می‌تواند اوایل اوت ۲۰۱۵ از کانال رد شود.

گذرگاه دو طرفه

کانال سوئز دریای مدیترانه را به دریای سرخ وصل می‌ کند، و سریع‌ ترین مسیر کشتی‌ رانی بین اروپا و آسیاست. چیزی حدود ۷ درصد کل تجارت دریایی دنیا از این کانال انجام می‌شود. از این گذشته کانال سوئز یکی از منابع اصلی درآمد ارزی مصر است.

زمانی که کانال دوم راه بیافتد، در حقیقت بخش‌ هایی از مسیر دو طرفه می‌ شود. در نتیجه زمان انتظار و عبور هم کمتر خواهد شد. مقامات مصری می‌گویند کانال دوم ظرفیت آب‌ راه موجود را دو برابر می‌کند، و در کمتر از 10 سال درآمد کشور را  از ۳.۵ میلیارد پوند در سال ۲۰۱۴ به ۱۳.۲ میلیارد پوند در سال ۲۰۲۳ رسانده و آن را سه برابر می کند.

برنامه این است که علاوه بر ساخت کانال دوم، کرانه‌ های این آبراه را هم به یک مرکز مهم لجستیک کشتی‌ رانی بدل شود.

تولد دوباره

دولت مصر نام این پروژه را رؤیای بزرگ مصر گذاشته، نامی که ظاهرا مردم مصر هم پسندیده‌اند چون ظرف هشت روز هزینه ۸.۵ میلیارد دلاری ساخت آن را تأمین کردند.

مقامات مصری می‌گویند این پروژه فرای یک طرح توسعه و افزایش ظرفیت است – آن‌ قدر که دریادار مهاب ممیش، رئیس بنیاد کانال سوئز آن را «تولدی دوباره» برای مصر خوانده و می گوید: بعد از این سه سالی که سخت‌ترین سه سال تاریخ ما بود، داریم مصری جدید می‌سازیم. پدران ما کانال سوئز را کندند، و ما کانال سوئز جدید را نه برای خودمان که برای آیندگان می‌کنیم، برای بچه‌ها و نوه‌هامان، برای همه دنیا.

برای مصری‌ ها نام سوئز از سال ۱۹۵۶ مترادف غرور ملی بوده است. در آن سال جمال عبدالناصر کانال را از بریتانیایی‌ ها و فرانسوی‌ ها گرفت. اقدامی که حمله این دو کشور – و بعد از آن‌ها اسرائیل – را در پی داشت. در جنگ‌های اعراب و اسرائیل در ۱۹۶۷ و ۱۹۷۳ هم این آب‌راه نقشی اساسی داشت.

دریادار ممیش معتقد است کانال سوئز جدید هم در جنگ این دوران نقشی اساسی خواهد داشت.

این مقام مصری نام جنگ جدید را «جنگ توسعه» می داند. 

جلوتر از برنامه زمانی

وزرای مصری معترفند که در این پروژه خیلی چیزها در خطر است، از جمله اعتبار بین‌ المللی کشورشان. اشرف سلمان، وزیر سرمایه‌گذاری مصر، می‌گوید: به نظرم این پروژه برای احیای اعتماد به نفس مصری‌ ها حیاتی است. به همه دنیا نشان می‌دهد که مصر جدی است و از عهده کار برمی‌آید. کشور را به جایگاه قبلی‌اش برمی‌گرداند.

البته همه این‌ ها در صورتی است که پروژه با موفقیت اجرا شود. بعضی متخصصان بین‌المللی می‌ گویند پنج سال طول می‌کشد. اما اشرف سلمان اصرار داشت که در یک سال تمام می‌شود.

سلمان می گوید: سخت هست، اما نشدنی نیست. مردمی که در دو سال دو بار انقلاب می‌کنند از پس این کار هم برمی‌آیند. ما هر روز پیشرفت کار را می‌سنجیم. از قضا از برنامه زمانی جلو هستیم.

اولویت‌ های تخصیص بودجه

بعضی متخصصان به عملی بودن زمان‌ بندی پروژه شک دارند، بعضی دیگر به ارقامی که به‌عنوان درآمد پیش‌ بینی شده. حرف‌ شان این است که معلوم نیست رشد جهانی کشتی‌ رانی در سال‌ های آینده به اندازه‌ ای که مصری‌ ها پیش‌ بینی کرده‌اند باشد.

برخی نیز معتقدند بودجه‌ای که صرف ساختن این آبراه جدید می‌ شود، می‌توانسته جاهایی دیگر هزینه شود.

انگس بلر، کارشناس سرمایه‌گذاری ساکن قاهره و رئیس مؤسسه سیگ‌ نت، می‌گوید: کانال سوئز بیش از هرچیز یک پروژه میهن‌پرستانه است. و این چیزی نیست که بشود به عدد درآورد. اما از نظر اقتصادی می‌شود گفت – و از نظر من بسیار معقول است – که این ۸ میلیارد دلار می‌توانست صرف بهبود زیرساخت‌ های مصر بشود، صرف نیروگاه‌های برق، حمل‌ونقل عمومی در شهرها، قطارهای جدید و خانه‌های نو.

پروژه شاخص

از دیگر نگرانی‌ های موجود در مورد این پروژه، حضور تروریستها در بخش‌ هایی از صحرای سیناست، که مجاور کانال است و می‌تواند امنیت این آبراه استراتژیک را به خطر بیاندازد – آبراهی که از قضا مسیر نیروی دریایی آمریکا هم هست.

یک بار در سال ۲۰۱۳، یک کشتی باری هدف آر.پی.جی قرار گرفت، که البته خسارت قابل توجهی نداشت.

اما دریادار ممیش معتقد است آن حمله یک بار بوده و دیگر تکرار نمی‌شود. وی در این رابطه می‌گوید: همان روز حمله خودم با اولین کشتی که بعد از آن کشتی باری از کانال می‌گذشت، رفتم. برای این‌که نشان بدهم که کانال کاملا امن است. از ۲۵ ژانویه ۲۰۱۱ [روزی که انقلاب منتهی به سقوط حسنی مبارک آغاز شد] کشتی‌ رانی در کانال سوئز یک لحظه هم متوقف نشده. این یعنی که ما به خوبی امنیت کانال را تأمین می‌کنیم.

اما بزرگ‌ترین خطر شاید متوجه رهبر مصر باشد. سیسی به پروژه‌های شاخصی مثل این برای درآمدزایی، ایجاد اشتغال و سرمایه‌گذاری نیاز دارد. بدون این‌ها ممکن است تلاطم زیر آب دوباره سر بربیاورد. گویی سرنوشت مصر همچنان به این کانال بسته است.