غربت در زادگاه؛ دردی که بر دل خواجوی کرمانی ماند

به گزارش خبرنگار مهر، استان کرمان همواره در اعصار مختلف مهد پرورش فرهیختگان و عالمان بزرگی در عرصه های علم، دین، عرفان، شعر و ادب و ... بوده که هر کدام نگینی هستند بر انگشتری این شهر کویری. افرادی مانند ابوعبدالله محمدبن عیسی ماهانی قدیمی ترین ریاضی دان کرمانی، افضل الدین ابوحامد کرمانی مورخ، نویسنده، شاعر و پزشک، شیخ اوحدالدین کرمانی از عارفان و سرایندگان بنام، عماد فقیه عارف و شاعر بزرگ قرن هشتم، ادیب کرمانی از ادبیان و خطیبان قرن سیزدهم، فواد کرمانی از ارزنده ترین شاعران ولایی کرمان، محمدجواد باهنر، علی اکبر صنعتی و محمد ابراهیم باستانی پاریزی از این دسته اند.

خواجوی کرمان از جمله عرفا و شاعران بنام قرن هشتم هجری است که در ذیحجه سال 689 هجری قمری در کرمان چشم به جهان گشود. خواجوی کرمان علاقه ای خاص به سفر داشت و اکثر عمر خود را در سفر به سر می برد «ز خانه هیچ نخیزد، سفر کزین خواجو/ که شمع دل بنشاند آنکه در وطن بنشست».

وی علیرغم علاقه ای که به کرمان داشت به منظور کسب علم و کمال راهی شیراز شده و در آنجا با حافظ شیرازی آشنا شد. به گفته کارشناسان فرهنگی حافظ در 150 غزل خود به استقبال غزلیات خواجوی کرمانی رفته است؛ به گونه ای که بسیاری از غزل های خود را با الهام از سروده های خواجو به نظم کشیده است «استاد سخن سعدی است نزد همه کس اما/ دارد سخن حافظ، طرز سخن خواجو».

سرانجام کمال الدین ابوالعطا محمود علی بن محمود (خواجوی کرمان) در سال 750 هجری قمری در شیراز جان به جان آفرین تسلیم کرد.

از آثار خواجوی کرمانی می توان به دو دیوان صنایع الکمال و بدایع الجمال و خمسه شامل همای و همایون، گل و نوروز، روضه الانوار، کمال نامه، گوهرنامه، سام نامه، رساله البادیه و رساله سبع المثانی اشاره کرد.

خواجوی کرمانی می تواند حافظی دیگر باشد

محمد گلاب زاده نویسنده و پژوهشگر تاریخ کرمان در گفتگو با مهر در خصوص این عارف بزرگ می گوید: خواجوی کرمانی یکی از بزرگترین چهره های فرهنگی ایران در قرن هشتم بوده و از جمله کسانی است که حافظ به او و طرز سخن او افتخار کرده و او را به عنوان الگوی کار خود قرار داده است.

این ادیب و شاعر کرمانی در ادامه می افزاید: زندگی خواجو از ابتدا با نوعی اعجاز همراه بوده است به گونه ای که خواجو این مسئله را مطرح می کند که در کودکی خواب  یک فرشته را دیده که بر روی بام خانه آنها فرود آمده است و پدر خواجو این خواب را با معبران در میان گذاشته و آنها اینگونه تعبیر می کنند که این کودک در آینده یکی از شخصیت های برجسته فرهنگی و ادبیان ایران زمین خواهد شد.

خواجوی کرمانی یکی از بزرگترین چهره های فرهنگی ایران در قرن هشتم بوده و از جمله کسانی است که حافظ به او و طرز سخن او افتخار کرده و وی را به عنوان الگوی کار خود قرار داده استگلاب زاده با اشاره به آثار متعدد خواجوی کرمانی، اظهار می دارد: خواجوی کرمانی علاوه بر غزل در نثر نیز ید طولایی داشته و کتاب های مختلف وی در تمامی کتابفروشی های معتبر وجود دارد.

حافظ در غزلیات خود به استقبال خواجوی کرمانی رفته است

نویسنده و پژوهشگر تاریخ کرمان ادامه می دهد: خواجوی کرمانی دارای درجات والایی بوده و شناخت چنین چهره های فرهیخته ای از جمله ضرورت های جامعه فرهنگی به شمار می رود.

وی با اشاره به اینکه باید اقدامات جدی تری در زمینه معرفی خواجوی کرمانی صورت گیرد، می افزاید: اگر خواجوی کرمان به جایی غیر از کرمان تعلق داشت اکنون به حافظ دیگر تبدیل شده بود.

گلاب زاده ادامه می دهد: حافظ در 150 غزل خود به استقبال خواجوی کرمانی رفته و این نشان از جایگاه خواجوی کرمان در ادب پارسی دارد.

برگزاری آیین برزگداشت خواجوی کرمانی

مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان کرمان نیز در گفتگو با مهر خبر از برگزاری آیین بزرگداشت خواجو در کرمان می دهد و می گوید: در این آیین اشعار فاخر خواجوی کرمانی در قالب دو گروه موسیقی کرمانی و ملی گوش دل حاضرین را نوازش می کند.

در 20 سال اخیر هیچ پژوهش یا تالیف کتاب در خصوص خواجوی کرمانی صورت نگرفته که باید در این خصوص چاره اندیشی شودفرشید فلاح زمان برگزاری این آیین را ساعت 18 امروز (چهارشنبه) در تالار دانشگاه آزاد اسلامی عنوان کرده و می افزاید: در این آیین از چاپ مجدد کتاب غزلیات خواجوی کرمانی و یک آلبوم موسیقی رونمایی می شود.

وی از عزم مسئولین برای برگزاری سالیانه آیین بزرگداشت خواجوی کرمانی خبر داده و می گوید: در نظر داریم این آیین از سال آینده به صورت ملی و از دو سال آینده به صورت بین المللی برگزار شود.

لزوم ثبت روز بزرگداشت خواجوی کرمانی در تقویم ملی

این مسئول بر لزوم ثبت روز بزرگداشت خواجوی کرمانی در تقویم ملی تاکید می کند و ابراز می دارد: متاسفانه در 20 سال اخیر هیچ پژوهش یا تالیف کتاب در خصوص خواجوی کرمانی صورت نگرفته که باید در این خصوص چاره اندیشی شود.

وی نخبگانی چون خواجوی کرمانی را گنجینه فرهنگی استان کرمان می داند و می گوید: باید جوانان ما با این چهره ها آشنا شوند و آگاهی در خصوص آنها عمق پیدا کند.

انتقال مقبره خواجو به کرمان خواسته مردم دیار کریمان

یکی از خواسته های مردم استان کرمان انتقال آرامگاه خواجوی کرمانی به زادگاهش است اما اینجا شهری است که نخبگانش گاه در آن آنقدر غریب می شوند که سرانجامی جز رفتن ندارند. این رویه مربوط به دوران خاصی نیست غربت نخبگان کرمانی دردی است که سالها گریبان فرهنگ و هنر را چاک داده و زخمیست که مرهمی برای آن یافت نشده است.

خواجوی کرمانی، صنعتی و باستانی پاریزی از جمله مفاخری هستند که در کرمان پرورش یافته اما به دلایلی مجبور به ترک وطن شدند و در دیار غربت چهره در نقاب خاک کشیدند. بزرگانی که وجود آرامگاه آنها در کرمان می توانست مرهمی بر دل مردم دیار کریمان بوده و به مکانی برای حضور عاشقان عرفان و ادب تبدیل شود. جاذبه ای که می توانست در رشد فرهنگی و همچنین گردشگری کرمان تاثیر بسزایی داشته باشد.  

هم اکنون آرامگاه خواجوی کرمانی در شیراز تنگه الله اکبر مشرف به دروازه قرآن قرار دارد. در نیمه اول دهه هفتاد مرحوم محمودی استاندار وقت کرمان تلاشهای بسیاری برای انتقال مقبره خواجو به کرمان انجام داد که موفقیت آمیز نبود و همچنان مردم کرمان دل در گرو بازگشت خواجو به زادگاهش دارند.

..........................

گزارش: اسما محمودی