تحقیقات در حوزه علوم تجربی در دانشگاهها مبتنی بر نیازها نیست

به گزارش خبرنگار مهر، همایش تجلیل از پژوهشگران برتر دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهدشت عصر سه شنبه در این شهر برگزار شد.

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی یاسوج در این همایش گفت: چالش های بسیاری در حوزه تحقیق در کشور وجود دارد.

دکتر علی موسوی افزود: این چالش ها در حوزه های علوم انسانی و علوم تجربی بیشتر خودنمایی می کنند.

وی مهمترین ویژگی حوزه های علوم انسانی را بحث انتزاعی بودن آنها دانست و اظهار داشت: انتزاعی بودن مقوله اصلی در مقابل عینی بودن است که این علوم را از حوزه حس و تجربه خارج کرده و به حوزه انتزاع، سازه ها و مفاهیم می برد، بنابراین رویکرد ورودی به آنها متغیر است.

موسوی با ابراز تأسف از تلاش بیش از حد بعضی از عالمان علوم انسانی برای گنجاندن این علوم در حوزه علوم تجربی، بیان داشت: نگاه اثبات گرایی به بحث علوم انسانی باعث شده است که راهی بیراهه طی شود و مهمترین ایرادی که در این خصوص وجود دارد یکسان پنداری پارادایم های حاکم بر نظام های تحقیقاتی در حوزه علوم انسانی و علوم تجربی است.

وی با بیان اینکه حوزه علوم تجربی حوزه عینیت، تجربه و اثبات گرایی است، یادآور شد: این موارد در حوزه علوم انسانی کمتر مشاهده می شود.

حوزه علوم انسانی کشور فقیر مانده است

این استاد دانشگاه منطق حاکم بر این دو حوزه را نیز متفاوت دانست و تصریح کرد: منطقی که بر فضای علوم انسانی حاکم است عمدتا مقوله ای عقلی است اما در حوزه علوم تجربی که محدودیت های خاص خود را دارد منطق حاکم بر تحقیق متفاوت است.

موسوی اضافه کرد: اگر عالمانی که به حوزه تحقیق وارد می شوند متوجه تفاوت های این دو حوزه نشوند به بیراهه خواهند رفت و حکم به ابطال دیگری خواهند داد و این فضا و برداشت نادرستی است که در نتیجه عدم توجه به مبانی این علوم در کشورهای جهان سوم رخ داده است.

وی با بیان اینکه حوزه های تحقیق علوم انسانی پارادایم ها و چارچوب های حاکم بر نظام تحقیقات تجربی را نمی پذیرد، تأکید کرد: به دلیل عدم توجه به این تفاوت ها و تلاش عده ای برای به قالب ریاضی و فیزیکی کشاندن علوم انسانی، این بخش از حوزه علمی کشور ما فقیر مانده است.

این پژوهشگر، عدم امکان جدایی محقق از پدیده مورد بحث را مشکل دیگری عنوان کرد که در حوزه تحقیقات علوم انسانی وجود دارد و اضافه کرد: علت عدم این جدایی این است که پدیده مورد بحث بخشی از وجود انسانی محقق است.

موسوی با اشاره به اینکه یک تئوری خوب باید سه ویژگی مهم داشته باشد، این ویژگی ها را شامل تبیین مطلوب روابط میان متغیرها، قدرت پیش بینی در عرصه عمل و کنترل محقق بر متغیرها دانست و اظهار داشت: هیچکدام از این موارد در حوزه علوم انسانی به راحتی امکان پذیر نیست که این تنها ضعف متد را نشان می دهد نه غیر علمی بودن رویکرد را.

وی با تأکید بر اینکه کمترین سهم در تولیدات علمی کشور در حوزه علوم انسانی است، آن را یک معضل و چالش بزرگ دانست و گفت: علت این امر سرخوردگی محقیقن حوزه علوم انسانی در خصوص موضوع این علوم و چگونگی رویکرد آنها به امر تحقیق است که در این مورد نیاز اساسی به برگزاری جلسات بازنگری و نشست های عالمانه در زمینه تحقیق در حوزه علوم انسانی وجود دارد.

صنایع بدون بهره گیری از تحقیقات دانشگاهی پیشرفت نمی کنند

این عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی یاسوج در ادامه اظهار داشت: در حوزه علوم تجربی نیز چالش های بسیاری از جلمه رویکردهای مقلد پروری در مقابل محقق پروری را داریم که امروز به سمی مهلک در حوزه تحقیقات علوم تجربی تبدیل شده است.

موسوی با اشاره به اینکه امروزه تحقیقات انجام شده در حوزه علوم تجربی در کشور دچار تقلیدزدگی محض شده است، بیان کرد: این در حالی است که محقق باید محیط خود را درک کند و بداند معضل موجود در محیطش چیست و از این طریق وارد حوزه علمی خود شود.

وی هدر دادن بودجه ها در حوزه تحقیقات تجربی را یک معضل دانست و تصریح کرد: علت اینکه مقالات ما به محصول تبدیل نمی شود و از حوزه انبار و آرشیو دانشگاه خارج نمی شوند این است که جسارت و شجاعت در حوزه تحقیق وجود نداشته و تقلید مبنای کار قرار گرفته است.

این استاد دانشگاه تأکید کرد: دانش باید خواستگاه اجتماعی داشته باشد و نیاز اجتماعی را پشت سر خود یدک بکشد نه نیاز و اجبار ارتقاء علمی را.

موسوی با بیان اینکه تحقیقات باید در خدمت توسعه کشور و منطقه باشد، یادآور شد: یکی از مشکلات ما این است که تحقیقات در حوزه علوم تجربی عمدتا مبتنی بر نیازها نیست این در حالی است که اولویت های پژوهشی هر دانشگاه باید بر اساس نیازهای منطقه ای تعیین شود و از دانشجو خواسته شود که در آن راستا حرکت کند.

وی گسترش کمی حوزه تحصیلات تکمیلی بدون توجه به زیرساختارها را از دیگر معضلات عنوان و بیان کرد: در برخی موارد مشاهده می شود دانشگاهی دانشجوی ارشد می پذیرد در حالی که اعضای هیأت علمی آن هنوز در حالت تحصیل هستند.

این عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی یاسوج عنوان کرد: نکته مهم و اساسی تر در حوزه چالش های علوم تجربی عدم انگیزه در بخش خصوصی به دلیل فقدان رقابت پذیری در این بخش برای سرمایه گذاری و اتصال با دانشگاه است.

موسوی ادامه داد: برخی از حوزه های صنایع ما که نیمه دولتی هم شده اند رقیب ندارند و کسی که رقیب ندارد خطری احساس نمی کند و کسی که خطر احساس نکند دنبال توسعه نیست زیرا می داند یکه تاز صنعت کشور است و به همین دلیل خود را به دانشگاه وصل نمی کند و نمی خواهد از تحقیقات دانشگاه استفاده کند.

وی با بیان اینکه امنیت کاذبی بر فضای چنین صنایعی حاکم شده است، گفت: این صنایع بدون بهره گیری از تحقیقات دانشگاهی پیشرفت نخواهند کرد و ما همچنان محتاج واردات هستیم و در صورت تشدید تحریمات، چنین صنایعی نیز متوقف می شوند.

بخش خصوصی اعتقادی به پژوهش ندارد

این استاد دانشگاه یادآور شد: صنعت باید احساس نیاز به سرمایه گذاری کند و نخبه ها را به کار گرفته و از توان این نیروی تحصیل کرده در راستای حل مسائل و نیازهای کشور بهره ببرد.

موسوی با اشاره به اینکه بخش خصوصی ما اعتقادی به پژوهش ندارد، تصریح کرد: به همین دلیل است که این بخش در حوزه تحقیقات دانشگاهی سرمایه گذاری نمی کند، بنابراین باید فرهنگ پژوهش محوری در بخش خصوصی وارد شود و باید آنها متوجه این رویکرد شوند که یک ریال سرمایه گذاری در حوزه پژوهش می تواند حدود 10 برابر سود در حوزه عمل برای آن داشته باشد.

وی در پایان تأکید کرد: باید فرهنگ پژوهش در جامعه و بخش خصوصی نهادینه شود و از طرف دیگر پژوهشگران ما به متودولوژی تحقیق آشنا باشند.

به گزارش خبرنگار مهر در پایان این همایش، از پوستر و آدرس سایت کنفرانس منطقه ای رویکردهای نوین در مهندسی کامپیوتر و فناوری اطلاعات که اسفندماه سال جاری در دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهدشت برگزار می شود رونمایی شد.