نگاهی به ضرب‌الاجل خروج نیروهای خارجی و آینده امنیتی افغانستان

۱۳ سال از آغاز اشغال افغانستان توسط نیروهای خارجی به رهبری آمریكا می‌گذرد. پس از وقوع حادثه ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ میلادی در منهتن نیویورك، «جورج بوش» رئیس‌جمهوری وقت ایالت متحده به بهانه «مبارزه با تروریسم» و جنگ با گروه القاعده فرمان حمله به افغانستان را صادر كرد.

آمریكا با شعار مبارزه با تروریسم و نابودی القاعده وارد افغانستان شد. امروز و در پایان سال ۲۰۱۴ میلادی می‌بینیم كه نه تنها گروه القاعده و ریشه تروریسم افراطی در افغانستان و خاورمیانه خشكانده نشد، بلكه گروه‌های افراطی جدیدی متولد شدند. این گروه‌های تازه متولد شده بسیار افراطی‌ و خشن‌تر از گروه القاعده هستند.

آیا حضور نظامیان خارجی در طول سال‌های گذشته باعث از بین رفتن گروه‌های افراطی و كاهش تولید مواد مخدر در افغانستان شده است؟ به طور قطع می‌توان گفت كه حقیقت خلاف این امر است. پیامد حضور نظامی آمریكا و دیگر كشورهای خارجی در افغانستان، كشته شدن چند هزار غیرنظامی افغان، سیاست متزلزل و وابستگی نیروهای امنیتی به خارج بوده است.

خروج نظامیان و صحنه سیاسی افغانستان

سال ۲۰۱۴ میلادی رو به پایان است و ضرب‌الاجل خروج نظامیان خارجی در افغانستان نزدیك می‌شود. در طول سال‌های گذشته، درگیری‌های زیادی بین شبه‌نظامیان طالبان، القاعده و دیگر گروه‌های مسلح و نیروهای خارجی در مناطق مختلف افغانستان در گرفت. افراد زیادی در این درگیری‌ها كشته شدند اما درگیری‌ها پایان نیافت و ناامنی و انفجار هر روز در شهرهای افغانستان بیشتر می‌شود.

از زمان پایان مناقشه بر سر نتیجه انتخابات افغانستان و انتخاب «محمد اشرف غنی» به ریاست‌جمهوری، تمام وزارتخانه‌های این كشور توسط سرپرست اداره می‌شود و هیئت دولت مشخص تشكیل نشده است. اشرف غنی بلافاصله پس از قرار گرفتن در جایگاه ریاست‌جمهوری، قرارداد امنیتی كابل - واشنگتن را امضا كرد و برای تصویب به پارلمان این كشور فرستاد.

دولت افغانستان واهمه دارد كه پس از خروج نیروهای خارجی، نتواند امنیت كشور را در همین اندازه نیز حفظ كند. امضای شتاب‌زده قرادادهای امنیتی با واشنگتن و ناتو نشان از همین موضوع دارد. خروج آمریكا از عراق و وقوع جنگ داخلی در این كشور، مقام‌های افغان را قانع كرده است كه فقط با حضور نظامیان خارجی به ویژه آمریكا می‌توانند امنیت را حفظ كنند و دولت مركزی قدرتمند تشكیل دهند. در حالی كه حضور نیروهای بیگانه در خاك افغانستان یكی از دلایل بروز ناامنی است.

نیروهای بیگانه و تامین امنیت

«پلیس ملی افغانستان»، «اردوی ملی افغانستان» (ارتش) و «خاد» (خدمات اطلاعاتی دولتی) سه ركن امنیتی افغانستان هستند كه به طور كلی در وابستگی به نیروهای بیگانه قرار دارند. یكی از دلایلی كه دولت افغانستان مایل به خروج نیروهای خارجی با روندی آهسته است، همین وابستگی نیروها است.

وابستگی نیروهای امنیتی افغانستان، مقدمه‌ای بر ادامه ناامنی‌ها در صورت خروج نیروهای خارجی از این كشور است. این وابستگی، باعث نشت اطلاعات، نفوذ عوامل بیگانه و كارشكنی در طرح‌های امنیتی می‌شود. نیروهای نظامی و امنیتی افغانستان نه تنها از لحاظ آموزشی، بلكه از لحاظ لجستیكی نیز وابسته نیروهای خارجی است.

یك نیروی امنیتی وابسته، توانایی برقراری امنیت در سطح ملی ندارد. وابستگی زیرساخت‌های امنیتی افغانستان به عوامل خارجی را می‌توان بهانه‌ای برای استمرار حضور نیروهای بیگانه دانست. بر اساس قرارداد اخیر، تعدادی از نیروهای خارجی برای استمرار امر آموزش در این كشور خواهند ماند. اكنون این پرسش مطرح می‌شود كه آیا ۱۳سال حضور نظامی برای تشكیل و آموزش یك نیروی امنیتی كارآمد كافی نبود؟

گزارش: محسن صالحی‌خواه