بررسی ریشه تظاهرات مردمی در آمریكا

شهرهای مختلف ایالات متحده، صحنه تظاهرات مردمی علیه خشونت و تبعیض در مورد اقلیت‌های نژادی و رنگین پوستان است. شاید زمانی که «دارن ویلسون» افسر پلیس فرگوسن به نوجوان سیاه‌پوست غیر مسلح شلیک کرد، تصور نمی‌کرد که این اقدام او باعث شعله‌ور شدن اعتراض‌های مردمی در این شهر و شهرهای دیگر ایالات متحده شود.

حدود ۱۷۰ شهر در آمریکا شاهد تجمع و تظاهرات اعتراض‌آمیز مردمی علیه خشونت، نژادپرستی پلیس و بی‌عدالتی دستگاه قضایی این کشور است. خشونت پلیس و گروه‌های نژادپرست علیه سیاه‌پوستان و دیگر اقلیت‌های نژادی سابقه طولانی دارد. پرسش اصلی این است که چرا این بار، مردم آمریکا واکنشی تند به این امر نشان داده و با همه سرکوب‌های انجام شده، تظاهرات همچنان ادامه دارد و گسترش می‌یابد.

فشار مالی به مردم آمریكا بعد از ۱۱ سپتامبر

بعد از حمله‌های تروریستی ۱۱ سپتامبر، رئیس‌جمهوری وقت آمریکا با مطرح کردن «دکترین جهانی مبارزه با تروریسم» به همراه کشورهای عضو ناتو به افغانستان و سپس به عراق لشکرکشی کرد و این دو کشور را به اشغال درآورد. سیاست‌های جنگ طلبانه آمریکا و ورود این کشور به دو جنگ طولانی مدت و پرهزینه، فشار مالی مضاعفی بر مردم این کشور وارد کرد.

ادامه اشغال نظامی عراق و افغانستان و تحمیل هزینه چند میلیارد دلاری بر مالیات‌‌دهندگان آمریکایی، در طول ۱۳ سال گذشته باعث بروز بحران اقتصادی و ایجاد نارضایتی در میان مردم این کشور شده است. «جنبش اشغال وال استریت» یک نمونه از اعتراض مردم آمریکا است که در سال ۲۰۱۱ میلادی آغاز شد و در اعتراض به بی‌عدالتی اقتصادی در این کشور صورت گرفت. خروج نیروهای نظامی آمریکا از عراق و افغانستان به عنوان یکی از شعارهای اصلی معترضان مطرح می‌شد. هزینه چند میلیارد دلاری دو جنگ عراق و افغانستان، همواره مورد اعتراض مردم ایالات متحده قرار می‌گیرد.

اكنون كه ۱۳ سال از آغاز اشغال نظامی افغانستان به بهانه مبارزه با تروریسم می‌گذرد، نه تنها گروه «القاعده» از بین نرفت، بلكه گروه‌های تروریستی جدیدی ایجاد شدند. ناكامی آمریكا در مبارزه با تروریسم، كه به بهانه آن وارد خاورمیانه شده بود باعث شد تا فشار مردم این كشور بر دولت افزایش یابد. با ناكامی آمریكا در افغانستان، تمام هزینه‌های این جنگ در نظر مردم بیهوده نمود كرده است.

در مورد اشغال نظامی عراق نیز این موضوع به طور كامل صدق می‌كند. در سال ۲۰۰۳ میلادی و به بهانه وجود تسلیحات كشتار جمعی در عراق، ارتش آمریكا و متحدانش به كشور عراق حمله کردند. این جنگ تنها دو سال بعد از اشغال افغانستان آغاز شد و هزینه مضاعفی بر مالیات‌دهندگان آمریكایی تحمیل كرد.

به طور كلی، مردم آمریكا از دخالت‌های نظامی كشور خود در دیگر مناطق ناراضی هستند، زیرا هزینه مادی و معنوی آن بر دوش این مردم است. خروج نیروهای نظامی آمریكا از عراق و وعده خروج ارتش این كشور از افغانستان نیز نتوانست بر زخم این اشغال‌ها كه بر جان مردم امریكا نشسته است، مرهمی بگذارد. بیش از شش هزار و ۶۰۰ سرباز آمریكایی در این دو جنگ كشته شدند كه باعث بروز مشكلات اجتماعی زیادی در این كشور شد.

امروز نیز كه آمریكا در صدد حضور دوباره در خاورمیانه است، مردم آمریكا دوباره باید محتمل هزینه‌های این جنگ‌ها باشند؛ مالیات‌دهندگانی كه از طبقات متوسط و پایین این جامعه هستند و خلاف اقلیت ثروتمند این كشور، وضعیت مالی مطلوبی ندارند. یكی از شعارهای معترضان در جنبش اشغال وال‌استریت كه به نام جنبش ۹۹ درصد نیز معروف شد، وضعیت نابرابر اقتصادی میان طبقات متختلف این كشور بود.

اختلاف طبقاتی در جامعه آمریكا و جنگ‌های مستمر و پرهزینه، دو دلیل از دلایل نارضایتی مردم این كشور است. شواهد نشان می‌دهد كه سیاست‌های نظامی اوباما تغییری در وضعیت موجود ایجاد نخواهد كرد.

نژادپرستی

قتل نوجوان سیاه‌پوست در شهر فرگوسن و چند اتفاق مشابه كه قبل و بعد از آن افتاد، جرقه‌ای برای آغاز اعتراض‌های كنونی مردم آمریكا بود. نژادپرستی سابقه‌ای به قدمت تاریخ آمریكا دارد. در مقاطع گوناگون تاریخ این كشور، سیاه‌پوستان به عنوان برده استفاده می‌شدند و گروه‌های نژادپرستی وجود داشته‌اند كه به قتل و ترور اقلیت‌های نژادی می‌پرداختند. دولت‌های مختلف آمریكا نیز هیچ قدمی در راه مبارزه با این نژادپرستی برنداشتند وتبعیض نژادی در این كشور نهادینه شده است.

دستگاه قضایی آمریكا نیز در سال‌های گذشته بر طبل تبعیض‌نژادی كوبیده و به درخواست مردم برای محاكمه و برخورد با افسران پلیسی كه مرتكب قتل یا ابراز خشونت نسبت به سیاه‌پوستان این كشور شده‌اند عمل نکرده است. صدور حكم تبرئه دارن ویلسون و عاملان حوادث مشابه در ایالت‌های دیگر، خشم مردم این كشور را برانگیخت و حوادث امروز را به وجود آورد.

پس از قتل مایكل براون، چند تجمع با حضور تعداد محدودی از معترضان در محل وقوع قتل ایجاد شد. برخورد سركوبگرانه پلیس موجب بیشتر شدن تجمع‌ها شد و ورود گاردملی ایالات متحده، موجب خشمگین شدن مردم و بیشتر شدن تعداد معترضان شد. صدور حكم تبرئه قاتل و همراه نبودن دادگاه آمریكا با مردم، باعث شعله‌ور شدن تظاهرات در فرگوسن و شهرهای دیگر آمریكا شد. چند روز پس از اعلام حكم ویلسون، افسران پلیسی كه چندماه قبل با فشار دادن گلوی «اریك گارنر» سیاه‌پوست، موجب مرگ وی شده بودند نیز بی‌گناه شناخته شدند. بررسی سابقه دادگاه‌های مشابه به ما نشان می‌دهد كه هیچ افسر پلیس سفیدپوستی برای قتل یا اعمال خشونت علیه یك سیاه‌پوست محكوم نشده است. این سابقه نامطلوب و پیوستگی حوادث، نارضایتی مردم ار بیشتر از پیش كرد.

مردم آمریكا انتظار داشتند كه دولت این كشور خواسته‌های آنها را بپذیرد. برخورد منفعلانه «باراك اوباما» با بحران پیش آمده و تكرار دعوت به آرامش و انجام ندادن اقدام موثر، باعث ناامیدی معترضان به نژادپرستی از نخستین رئیس‌جمهوری رنگین‌پوست ایالات متحده آمریكا شد. پایان نیافتن تبعیض نژادی در دوره ریاست اوباما، به معنای تحقق پیدا نكردن یكی از اصلی‌ترین وعده‌های انتخاباتی وی است. در واقع می‌توان گفت كه نژادپرستی در ساختار حكومت آمریكا نهادینه شده است.

تظاهرات گسترده

موارد مطرح شده مانند اختلاف طبقاتی در جامعه آمریكا، فشار مالی ناشی از جنگ‌های متوالی بر مالیات‌دهندگان، نهادینه شدن نژادپرستی در ساختار سیاسی این كشور چند مورد از مشكل‌های موجود در جامعه آمریكا است. این موارد در سال‌های پیاپی بر مردم آمریكا فشار آورده است. اما تا كنون به جز حركت وال استریت كه چند ماه بیشتر طول نكشید، حركت موثری توسط مردم این كشور انجام نشده بود.

تظاهرات كنونی در آمریكا كه حدود ۱۷۰ شهر این كشور را در بر گرفته است، ناشی از فشارهای وارده بر مردم و همراهی نكردن دولت با آنها است. اگر دادگاه ایالات متحده، حكم به تبرئه دارن ویلسون و دیگر افسران قاتل نمی‌داد و همراه با خواسته مردم پیش رفته و آنها را محكوم می‌كرد، وقایع امروز در خیابان‌های آمریكا رقم نمی‌خورد.

گزارش: محسن صالحی خواه