اداره جامعه بدون دانش، گفت‌وگو و سعه صدر امکان‌پذیر نیست

به گزارش خبرگزاری مهر، متن این پیام که روز چهارشنبه توسط دکتر سید رضا صالحی امیری رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی در همایش ملی اعتدال قرائت شد، به این شرح است:

بسم‌الله الرحمن الرحیم
برگزاری «همایش ملی اعتدال» را به مسئولان و دست‌اندرکاران محترم و شرکت‌کنندگان فرهیخته و ارجمند این نشست علمی صمیمانه تبریک می‌گویم.

امروز بیش از هر زمانی در جامعه ایران، دنیای اسلام و جامعه جهانی، ضرورت درک اعتدال و رو آوردن به آن در همه جوانب و ابعاد زندگی احساس می‌شود. انسان و جامعه معاصر آزرده و خسته از افراط و افراط‌گری است و برای کاستن از مخاطرات در هم تنیده تندروی در اندیشه و گفتار و رفتار، رویکردی روشن‌تر از «اعتدال» در زمینه‌های نظری و علمی نیست.

این وظیفه اندیشمندان و دانشمندان و محققان است که مبانی و مفاهیم و آثار معرفتی و اجتماعی و فرهنگی و سیاسی اعتدال را در نشست‌هایی از این دست، تبیین کنند و راه را بر سیاستگذاران و مسئولان اجرایی و عموم مردم و شهروندان در ترویج و تعمیق فرهنگ اعتدال گشوده‌تر سازند.

از خرداد ماه ۱۳۹۲ که اکثریت مردم ایران در انتخابات یازدهمین دوره ریاست جمهوری، به گفتمان اعتدال و خط مشی تدبیر و امید رأی دادند، چیستی و چگونگی اعتدال به عنوان یک منظومه فکری، به موضوعی جدی در افکار عمومی تبدیل گردید و برخی از اندیشمندان، به پاس وظیفه خود در گسترش دانایی، در جهت روشن ساختن این مفهوم و رابطه آن با شرایط اجتماعی و سیاسی جامعه ما و همچنین فرهنگ سترگ اسلامی و ایرانی تلاش‌های ارزشمندی را آغاز کردند.

اعتدال به طور ذاتی با فعالیت‌های دانش محور و مبتنی بر عقلانیت و همه جانبه‌نگری پیوند دارد و بنابراین شما دانشگاهیان و صاحب‌نظران، برای سخن گفتن در این عرصه سزاوارترید. عرصه سیاست هرگاه از تأمین عدالت، معنویت و همبستگی انسانی به قدرت‌جویی و قدرت‌مداری تمایل پیدا کند، مستعد دچار شدن به تندروی و افراط‌گرایی می‌گردد و این پدیده‌ای است که در منطقه ما و در جهان امروز به تهدیدی واقعی تبدیل شده است و وظیفه اندیشمندان ما تلاش فکری برای تقویت سرمایه‌های اعتدال در عرصه‌های اجتماعی و سیاسی است.

پیام اصلی اعتدال در عرصه کشورداری این است که اداره جامعه ما با علائق و سلائق گوناگون بدون دانش، گفت‌وگو و سعه صدر امکان‌پذیر نیست. به این دلیل همواره علاقمندان به کشور و انقلاب اسلامی را دعوت کرده‌ام که بیایید با سعه صدر با مسایل برخورد کنیم. بگذاریم افراد حرفشان را بزنند و به خاطر اشکال‌های کوچک، آدم‌های بزرگ را کنار نگذاریم. اعتدال در عرصه سیاست یعنی توجه به آرای مردم و قرار دادن فعالیت‌های دولتمردان در چارچوب دانایی، راستی و اخلاق و دوری از غرور و خودمحوری.

اعتدال در عرصه علم پعنی پیوند بین شالوده‌های علمی و نظری و تجربیات برآمده از حیات اجتماعی و سیاسی جامعه ما و بنابراین توقع از دانشمندان و علما برای بررسی کاوشگرانه و نقادانه نسبت اندیشه اعتدال با خواسته‌های مردم و فرهنگ ایرانی و اسلامی ما و همچنین ظرفیت‌های بالقوه و بالفعل آن برای تأمین الزامات توسعه پایدار و همه جانبه، خواسته‌ای معقول و توجیه‌پذیر است. هر چند بر این نکته تأکید دارم که اعتدال به طور عام از سرشت فعالیت‌ سازنده سیاسی جدا ناشدنی است و به طور خاص نیز انتخابی ضروری برای برون‌رفت از شرایط آسیب‌زای تقابل‌ها و افراط‌گری‌های کنونی در عرصه‌های سیاست داخلی و بین‌المللی می‌باشد؛ اما فراتر از این دریافت‌های عام، تردیدی ندارم که گشودن لایه‌های گوناگون اندیشه اعتدال نیازمند تدقیق و تأمل اندیشمندانه شما دانشگاهیان و دانشوران است.

اگر چه اعتدال با دوری از افراط و تفریط معرفی شده است، اما این معنایی نیست که برای معرفی مفهومی که قرار است راهنمای حرکت همه جانبه دولت و پیشرفت و توسعه ملت باشد کفایت کند. به گمان من، اعتدال از آن ظرفیت برخوردار است که بتوان آن را ناظر بر عناصر زیر دانست:
- درک جدیدی از تجدد ایرانی
- توسعه اقتصادی پایدار همراه با عدالت در سطوح فردی، گروهی و منطقه‌ای
- برقراری توازن میان آرمان‌خواهی و واقع‌بینی
- تعامل سازنده با جهان
- شناسایی کننده مقدورات و محدودیت‌های تاریخی یک ملت
- دانش‌محوری و ارج نهادن علم
- به رسمیت شناختن تکثر
- توازن در بهره‌برداری از محیط زیست
- توازن در نسبت قدرت دولت و جامعه
- حرکت متوازن به سوی توسعه همه جانبه

امروزه باید در پی آن بود که چهره رحمانی اسلام را از رفتارهای خشن و افراطی بزداییم تا خورشید گرم مهرورزانه‌اش بر جان‌ها بتابد و زندگی دیندارانه را گرم کند. باید سیاستی انسانی و عدالت‌جویانه را تقویت کرد تا جامعه هر چه بیشتر طعم شیرین زندگی را بچشد و با اراده و امید، راه آینده را با گام‌های مؤثر و محکم بپیماید. دعوت به اعتدال، دعوت به روش‌های خردمندانه و انسانی است که توان و ظرفیت‌های موجود را در برداشتن قدم‌های آینده‌ساز محاسبه می‌کند و باری را فوق طاقت، بر دوش جامعه و زندگی نمی‌گذارد.

انتظار دارم که به همت دست‌اندرکاران و شرکت‌کنندگان این همایش ملی، جریان فکری بالنده و بارآوری برای تدوین و تبیین و استمرار این گفتمان و تعمیق مفهوم اعتدال در حوزه‌های مختلف جامعه صورت گیرد.

موفقیت این نشست ارزنده را از خداوند بزرگ مسألت دارم.