لیبی؛ کشوری شکست خورده

"سه سال پس از مداخله نظامی غرب در لیبی که به سرنگونی سرهنگ معمر قذافی کمک کرد، بسیاری بر این باورند که لیبی به سرعت در حال تبدیل به کشوری شکست‌خورده است.

اکنون دو دولت رقیب در لیبی وجود دارد. اعضای مجلسی که در پی انتخابات ماه ژوئن برگزیده شدند، به‌اجبار، از دست شبه‌نظامیان مخالف به هتلی سیمانی در نزدیکی مرز مصر گریخته‌اند. هتلی که بنایش به دهه هفتاد میلادی باز می‌گردد.

آنها انتخاب شده بودند که کشور پهناوری را که صاحب بزرگترین ذخایر نفت آفریقاست اداره کنند."

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) شبکه خبری بی.بی.سی در گزارشی نوشته است: «آنها نماد آینده دموکراتیک کشوری هستند که جهان برای رهایی‌اش از قید استبداد کمک کرد. اما سه سال پس از سقوط معمر قذافی اعضای جدید مجلس لیبی نتوانسته‌اند کاری از پیش ببرند.

نمایندگان تازه مجلس لیبی در هتلی خاکستری و سیمانی در بندری هزار کیلومتر دورتر از طرابلس، پایتخت، در تنهایی مقابل نیروهایی می‌جنگند که به باورشان شبه نظامیان اسلامگرایند.

طبرق، شهری با حدود ۱۲۰ هزار نفر جمعیت در حاشیه شرقی لیبی، اکنون یکی از آخرین جاهایی است که مقام‌های به رسمیت شناخته شده لیبی از سوی جامعه جهانی در آن نفوذ دارند. شبه‌نظامیان اسلام‌گرا در ماه ژوئیه، اعضای تازه منتخب مجلس را فراری دادند.

دولت قانونی حتی مجبور شد یک کشتی یونانی را که در طبرق لنگر انداخته بود برای اسکان مقامات، فعالان و خانواده‌هایشان اجاره کند. آنها از تهدید به مرگ در شهرهای خودشان فرار کرده بودند.

صالح صحبی، یکی از این نمایندگان، می‌گوید برپایی پارلمان چندان هم آسان نبود. صحبی که شهر زنتان در غرب لیبی را در مجلس نمایندگی می‌کند، مرد خوش رفتاری است که کت و شلوار خاکستری تمیزی به تن دارد.

او پیش از این در مرکز فرهنگی انگلیس در طرابلس کار می‌کرد.

صالح صحبی و خانواده‌اش اواخر ژوییه مجبور شدند پنهانی طرابلس را ترک کنند تا از دست شبه‌نظامیان فرار کنند. او ابتدا در کوهستان پناه گرفت و بعدتر به طبرق پرواز کرد. با این همه می گوید شرایط بدتر از این هم کم نیست.

این نماینده مجلس می‌گوید: "همکاری داریم که دو بار به پسرش شلیک شده، پدر یکی دیگر از همکارانم را ربودند. به خانه یکی دیگر از همکاران‌مان چهار راکت پرتاب شده در حالی که همه خانواده‌اش آنجا بوده‌اند. همکاری داریم که اتومبیلش با نارنجک هدف قرار گرفت. بلایی نبوده که به سر ما نیاورده باشند."

اکنون او و همکارانش روزهایشان را با قدم زدن در لابی یک هتل پر زرق و برق دهه هفتادی، با مبل‌های چرمی بزرگ و کرم رنگ می‌گذرانند یا صبح تا شب در کنار استخری با چشم‌انداز مدیترانه، قهوه می‌نوشند.

پاسی از شب گذشته، نمایندگان نشست‌های مجلس را در سالن کنفرانس هتل برگزار می‌کنند. بحث‌ها طولانی آنها درباره قوانین و انتصابات جدید دولتی در کشوری پر از هرج و مرج بیش از هرچیز ناباوری آنها را نشان میدهد.

تنها این مجلس و دولت منصوب آن، در لیبی، از سوی سازمان ملل به رسمیت شناخته شده است اما آنها کنترل هیچ‌یک از سه شهر کلیدی کشور را در دست ندارند.

در طرابلس، مجلس پیشین موسوم به کنگره ملی عمومی هنوز بر سر کار است. این مجلس حتی دولت خود را در رقابت با آن مجلس بر سر کار آورده است.

بنغازی دومین شهر بزرگ لیبی و مرکز انقلاب سال ۲۰۱۱ عمدتا در دست جنگجویان اسلام‌گرا است؛ بخشی از آنها با القاعده در ارتباط‌اند و هر روز در شهر مقام‌ها، روزنامه‌نگارها و فعالان اجتماعی را به قتل می‌رسانند.

مصراته سومین شهر و بندر اصلی لیبی به مقامات طرابلس (کنگره ملی عمومی) وفادار است و شبه‌نظامیانش، آنها را بر سر قدرت نگه داشته‌اند.

در همین حال شهر درنه، شهری که در امتداد ساحل طبرق قرار دارد، خود را مرکز خلافت اسلامی اعلام کرده است. شهری که برای مقامات دولتی حکم منطقه ممنوعه را دارد.

سه سال پیش در روزهای جشن پیروزی انقلاب، شرایط امروز بسیار دور از انتظار به نظر می‌رسید. زمانی که معمر قذافی در نهایت پس از حملات هوایی که با هدایت غربی‌ها برای محافظت از انقلابیون به راه افتاد، سرنگون شد.

وقتی در سپتامبر ۲۰۱۱ نیکولاس سارکوزی رئیس جمهور فرانسه و دیوید کامرون رهبران فرانسه و انگلیس وارد بنغازی شدند با استقبال جمعیت خوشحال روبرو شدند. دیوید کامرون آن روز گفت که "شما شجاعت شیرها را به نمایش گذاشتید و ما به این شجاعت درود می‌فرستیم".

اما آن شیرها (شبه‌نظامی‌های انقلابی لیبی) از هم پاشیدند. از آن زمان کشور شاهد ویرانی، محاصره دائمی مجلس، اشغال وزارتخانه‌ها و حتی در یک مورد ربودن نخست‌وزیر بوده است.

بعضی از شبه‌نظامی‌ها تا حد زیادی به دلیل علاقه به شهر و منطقه خودشان می‌جنگند؛ بعضی به گروه‌های سیاسی مثل اخوان‌ المسلمین وابسته‌اند.

بحران کنونی در ماه ژوئن با باختن اسلام‌گراها در انتخابات آغاز شد. شبه‌نظامی‌هایی از مصراته و سایر شهرها پایتخت را محاصره کردند. مجلس پیشین گفت مجلس جدید را به رسمیت نمی‌شناسد چرا که قدرت در مراسمی رسمی منتقل نشده است. اما در شرایطی که طرابلس و بنغازی را شبه نظامی‌ها کنترل می‌کردند، انتقال قدرت به سختی ممکن است.

صالح صحبی، از نمایندگان مجلس جدید، می‌گوید: "همه درباره ارزش‌های انقلاب داد سخن می‌دهند اما هیچ کس حاضر نیست بنشیند و درباره این صحبت کند که این ارزش‌ها اصلا چه هستند."

او می‌گوید که "بعضی از کشورها از اخوان‌المسلمین حمایت می‌کنند چون فکر می‌کنند اینها خوب‌اند؛ اسلام‌گرا هستند اما معتدل‌اند و نشان‌ داده‌اند با جهادی‌ها فاصله زیادی دارند و اشتباه‌شان درست همین جاست."

مجلسی که در طبرق است، رقیب طرابلسی خود را "تروریست" می‌خواند. همین موضوع طرابلسی‌ها را خشمگین کرده است.

عمر الحاسی، نخست‌وزیری که مجلس قدیم لیبی، انتخابش کرده می‌گوید "ما حافظ همه اصول انقلاب هفده فوریه‌ هستیم." انقلابی که طی آن معمر قذافی سرنگون شد.

او می‌گوید مخالف مقام‌های طبرق است چون در میان سیاستمداران و مقام‌های رسمی آنها، کسانی هستند که زمانی به قذافی خدمت می‌کردند.

اما الحاسی می‌پذیرد که نیروهایش به گروه‌های جهادی شامل انصار الشریعه وابسته‌اند. گروه‌هایی که ایالات متحده آنها را در "فهرست‌ گروه‌های تروریستی" گنجانده است و در جریان حمله به کنسول‌گری آمریکا در بنغازی مشارکت داشت.

این حمله به کشته شدن کریستوفر استیونس؛ سفیر آمریکا در لیبی انجامید.

او می‌گوید اکنون دو نیروی نظامی فعال‌ وجود دارد؛ بعضی ‌از آنها انصار الشریعه هستند و بعضی‌شان انقلابیون سال ۲۰۱۱. این دو گروه آن روزها در کنار هم می‌جنگیدند و اکنون هم در کنار هم می‌جنگند.

این اتحاد آشکار نه تنها مجلس جدید را در طبرق نگران کرده که باعث نگرانی بسیاری از مردم معمولی شده است. فارس لابدی، یک مهندس نفت جوان است که باور داشت انقلاب با خود آزادی و فرصت‌های شغلی تازه برای کشوری می‌آورد که او و بسیاری از دوستانش در آن بیکار بودند. امروز اما او هنوز بیکار است و فکر می‌کند زندگی در حکومت قذافی از بعضی جهات بهتر بوده است. آن زمان دست کم امنیت وجود داشت.

او می‌گوید که "من حالا به این که شغلی داشته باشم فکر نمی‌کنم بلکه به امنیتم فکر می‌کنم. اگر بخواهم از طبرق به بنغازی بروم باید صد بار فکر کنم. جهادی‌ها در سراسر لیبی پخش‌اند و ممکن است به خاطر این که اهل طبرق هستم بازداشتم کنند."

فخری برادر او در یک کارخانه نفت در راس لانوف در حدود ۵۰۰ کیلومتری غرب طبرق کار می‌کند اما قصد ندارد برگردد چون نگران است که در راه او را بدزدند و حتی سر ببرند.

او می‌گوید: "لیبی دو تکه شده است. یک بخش آن در دست پلیس و ارتش است و بخش دیگر در دست گروه‌های اسلامی، شاید ما تا ابد با این گروه‌ها در حال جنگ باشیم."

بحران لیبی در حال حاضر به یک جنگ نیابتی بین‌المللی بین قدرت‌های رقیب در خاورمیانه تبدیل شده است.

دیپلمات‌ها می‌گویند که دو دولت ضد اسلامی یعنی مصر و امارات عربی متحده از مقام‌هایی که در طبرق هستند حمایت نظامی ‌می‌کنند. از سوی دیگر مقام‌های انتخاب شده جدید، قطر و سودان را متهم می‌کنند که از شورشیان اسلام‌گرا حمایت می‌کنند. هر دو کشور این اتهام را رد می‌کنند.

دیپلمات‌های خارجی برای میانجی‌گری گفتگوهای صلح میان دو طرف تلاش می‌کنند و بعضی از آنها معتقدند این بحران که دست کم بخشی از آن در دشمنی‌های قبیله‌ای و منطقه‌ای لیبی ریشه دارد می‌تواند با مصالحه حل شود.

اما صالح صحبی، نماینده مجلس، مانند بسیاری از همکارانش در طبرق صرفا می‌خواهد که نیروهای طرابلس اسلحه‌هایشان را زمین بگذارند و تسلیم شوند. او معتقد است که در غیر این صورت تهدید لیبی برای جهان از آنچه شبه‌نظامیان "دولت اسلامی" در سوریه و عراق رقم زده‌اند، جدی تر خواهد بود.

در حالی که از اتاق کوچک هتل او که دفتر کار او نیز هست به چشم‌انداز مدیترانه چشم دوخته‌ایم صالح صحبی می‌گوید: "بگذارید بدترین سناریو را در نظر بگیریم. اگر شبه‌نظامی‌های اسلام‌گرا یک روز کنترل لیبی را در دست بگیرند، چه اتفاقی می‌افتد؟ از اینجا تا ایتالیا از طریق دریا دو ساعت فاصله است. در شب‌هایی که هوا صاف است، جزیره کرت یونان از همین جا پیدا است. اگر کسی قصد داشته باشد راکت بیاورد و بخواهد به اروپا ضربه بزند، اگر کنترل این نقطه را در دست بگیرد، از همین جا می‌تواند این کار را بکند."

در شهر کوچک و منزوی طبرق نمایندگان مجلس تازه لیبی باور دارند که غرب باید چشم‌هایش را باز کند و این خطر را ببیند. دیپلمات‌های غربی می‌کوشند تا مذاکرات صلح را در لیبی میانجی‌گری کنند اما پیشرفت چندانی صورت نگرفته است. دولت‌های غربی، سرگرم سوریه و عراق هستند و علاقه زیادی ندارند که از نظر نظامی درگیر لیبی شوند. این سیاه‌چاله استراتژیک که در سواحل جنوبی مدیترانه باز شده، بعید است که به زودی با یک دولت کارآمد پر شود.»

انتهای پیام