استراتژی نیروهای ائتلاف برای مبارزه با داعش مشخص نیست/غرب در پی همکاری با اسد است

عضو موسسه روابط بین الملل استراتژیک فرانسه در این مصاحبه عنوان داشت که استراتژی نیروهای ائتلاف برای مبارزه با داعش در سوریه مشخص نیست اما با این وجود نبرد با این گروه تروریستی در عراق ساده تر از سوریه است.

مشروح مصاحبه دکتر کریم پاکزاد با خبرگزاری مهر به شرح زیر است:

خبرگزاری مهر- گروه بین الملل: از ماه گذشته با تلاش آمریکا ائتلافی برای مبارزه با داعش شکل گرفته و بر اساس استراتژی طراحی شده از سوی کاخ سفید قرار است گروه های شورشی حاضر در سوریه نیز در این ائتلاف به کار گرفته شوند، با توجه به ماهیت این ائتلاف (شکل گیری از گروه های مخالف) شانس پیروزی آن تا چه حد است؟

پاکزاد: بحث تشکیل ائتلاف بین المللی علیه داعش را باید در دو بخش مورد بررسی قرار داد. بخش عراق و سوریه؛ نبرد با داعش در این دو کشور به یک نحو نبوده بلکه متفاوت است. برای مثال کشورهایی که در مورد نبرد با داعش حضور داشته و با آن همراهی می کنند با کشورهایی که در مبارزه با داعش در سوریه حضور دارند متفاوت هستند. از جمله این کشورها فرانسه است که به رغم حضور در ائتلاف ضد داعش و حملات هوایی علیه این گروه در عراق اعلام کرده که در جنگ با داعش در سوریه شرکت نخواهد کرد و عملیات جنگنده های آن فقط محدود به عراق است. کشورهایی همانند عربستان سعودی، امارات و اردن از جنگ آمریکا با داعش در سوریه حمایت می کنند اما در عراق حضور ندارند و دولت بغداد نیز موافق حضور این سه کشور (عربستان، امارات و اردن) در جنگ با داعش در خاک عراق نیست و خود این کشورها نیز مایل به حضور در این جنگ نیستند چون این حضور مشکلاتی را برای آنها بوجود می آورد.

روزنامه معتبر لوموند چاپ فرانسه به تازگی گزارش داده که سرویس های مخفی (اطلاعاتی) فرانسه مذاکراتی را با مقامات داعش داشته اند. در این مذاکرات فرانسوی ها خواستار همکاری دمشق در مورد مبارزه با داعش و بویژه فرانسویانی که به این گروه تروریستی پیوسته اند شده اند اما سوریه همکاری خود را مشروط به بازگشایی و آغاز به کار مجدد سفارت فرانسه در در دمشق اعلام کرده

تفاوت های جنگ با داعش موجود در عراق و سوریه چیست؟

فکر می کنم عملیات ائتلاف ضد داعش در عراق علیرغم مشکلاتی که با آنها مواجه است، علیرغم مدت زمان زیادی که طول خواهد کشید تا حضور داعش در عراق از بین برود، آسانتر از عملیات سوریه خواهد بود. دلیل این امر آن است که اولا نیروهای اصلی داعش در عراق نبوده و در سوریه هستند و پایگاه های مهم داعش نیز در سوریه هستند. دوم آنکه حملات هوایی به تنهایی نمی توانند داعش را از بین ببرند و در این راه به نیروی زمینی نیاز است به عبارت دیگر نیروی زمینی در جنگ با داعش اصلی مهم محسوب می شود و در عراق این نیروی زمینی وجود دارد و برای مثال در فتح شهر آمرلی و یا دیگر مناطق اقلیم کردستان شاهد بودیم که نیروی زمینی متشکل از ارتش عراق، نیروهای پیشمرگ و گروه هایی از شبه نظامیان شیعه عراق همچون سپاه بدر و غیره علیه داعش وارد جنگ شدند. مشکل عراق آن است که همانطور که حمله داعش به موصل نشان داد ارتش این کشور آن هماهنگی و توانایی را ندارد در نتیجه باید سریعا این ارتش را تجهیز کرد و در امر بالا بردن توان آن شتاب نمود همچنین در امر تسلیح نیروهای پیشمرگ و حتی شبه نظامیان شیعه و سایر نیروها باید شتاب شود و ایران در این میان آمادگی خود را برای تجهیز گزوه های عراقی اعلام کرده است. در نتیجه شاهد هستیم که در عراق یک نیروی زمینی برای مقابله با داعش وجود دارد و جنگ با این گروه در عراق آسانتر از سوریه است.

بر اساس گفته های شما چون در عراق نیروی زمینی وجود دارد امکان پیروزی بر داعش نیز وجود دارد و این در حالی است که نیروهای ائتلاف یک تجریه ناموفق را در افغانستان به رغم در اختیار داشتن نیروی گسترده زمینی، دارند. چگونه ممکن است که نیروهای ائتلاف حتی با داشتن نیروی زمینی در جنگ با طالبان در افغانستان شکست بخورند اما در جنگ با داعش پیروز شوند؟

ماهیت جنگ نیروهای ائتلاف با طالبان با جنگ آنها علیه داعش متفاوت است و آن به خاطر این است که آمریکا و متحدانش در افغانستان با یک دولت مواجه بودند. این دولت هر چند از جانب اغلب کشورهای جهان به رسمیت شناخته نشده بود اما در داخل افغانستان دارای پایگاه بود و بخشی از مردم از آن حمایت می کردند به عبارت دیگر آمریکا علیه دولتی وارد جنگ شد که هر چند خود با گروه ها دیگر در جنگ بود اما از موقعیتی اجتماعی و مردمی برخوردار بود در نتیجه پس از سرنگونی طالبان، این گروه از بین نرفت بلکه فقط از کابل خارج شد و به میان نیروهای خود در مناطق مختلف بازگشته و با توجه به آنکه در نقاط مختلف از پایگاه های سیاسی و اجتماعی سود می بردند مبارزات خود را مجددا آغاز کردند. از طرف دیگر شاهد بودیم طالبانی که وارد جنگ با آمریکا و نیروهای ائتلاف شد تنها نبودند بلکه از جانب پاکستان و برخی نیروهای دیگر حمایت می شدند و به همین دلیل بود که آمریکا نتوانست بر آنها غلبه کند. از سوی دیگر موقعیت جغرافیایی افغانستان نیز با عراق تفاوت دارد؛ افغانستان کشوری کوهستانی بوده و سه چهارم آن از کوه و دره تشکیل شده است و در نتیجه پیش بردن یک جنگ در این کشور کوهستانی به مراتب مشکل تر از عراقی است که کشوری مسطح محسوب می شود. علاوه بر این موارد باید موضوعاتی همچون سیاسی، اجتماعی و ... را به این امر اضافه کرد. در عراق امروز داعش از حمایت برخی گروه های سنی برخوردار است و دلیل آن این است که این گروه ها و قبایل از دولت نوری المالکی (نخست وزیر سابق عراق)ناراضی بودند زیرا مالکی سیاست مناسبی در خصوص سنی ها نداشت و همین باعث شده بود تا بخشی از طوایف سنی به داعش تمایل پیدا کنند ما باید توجه داشته باشیم که حمایت این طوایف از داعش به معنای تائید سیاست ها و یا ایدئولوژی و برنامه های این گروه نیست بلکه دلیل آن نارضایتی آنها از دولت قبلی عراق بود و در نتیجه شاهد هستیم که امروز حمایت قبایل سنی عراق از داعش در حال کاهش یافتن است و حتی حضور کشوری همچون عربستان سعودی در ائتلاف ضد داعش و تغییر سیاست های ریاض در این خصوص موجب شده کشورهایی که تا کنون به همراه عربستان از گروه های شورشی حمایت می کردند سیاست های خود را تغییر داده و راحتر از قبل علیه داعش موضع بگیرند. البته تفاوت های میان عراق و افغانستان بسیار است اما من به همین چند نکته اکتفا می کنم.

در مورد بخش دوم سوال در مورد تفاوت های سوریه با عراق  و اینکه چرا نبرد با داعش در سوریه مشکل تر از عراق است نیز باید گفت: نخست آنکه حملات هوایی که اکنون در این کشور انجام شده از لحاظ قوانین بین المللی می تواند به عنوان نقض حاکمیت یک کشور محسوب شود. اما به هر صورت مبارزه علیه داعش یک نوع کمک به دولت سوریه نیز محسوب می شود. داعش بخش مهمی از نیروهای اپوزیسیون مسلحی که علیه بشار اسد مبارزه می کنند را تشکیل می دهد و به همین دلیل است که دمشق علیه عملیات نیروهای ائتلاف موضع نگرفته و از آن انتقاد نمی کند بلکه حتی از آن استقبال نیز می کند. اما با این حال مشکل اساسی در سوریه آن است که آنگونه که در عراق نیروی زمینی وجود دارد در سوریه این نیرو وجود ندارد. بخش دوم نیروهای اپوزیسیونی که در سوریه علیه بشار اسد می جنگند از القاعده تشکیل شده یعنی جبهه النصره گروهی است که رسما جزو القاعده است و از آنجا که در حملات انجام گرفته به مواضع النصره نیز حمله شده این احتمال بوجود می اید که جبهه النصره به سمت اتحاد با داعش پیش برود.

کشورهای غربی همچون آمریکا، فرانسه و ... اعتماد زیادی به گروه های اپوزیسون حاضر در سوریه ندارند و از این بیم دارند که کمک های تسلیحاتی آنها به این گروه ها بازهم به دست داعش بیافتد

به نظر من بخش سوم اپوزیسونی که علیه بشار اسد می جنگند یعی مجاهدین و گروهای دیگر همچون سلفیون و یا اخوانی ها ممکن است تا حدودی علیه داعش موضع بگیرند و عمل کنند و در اوایل سال جاری نیز شاهد بودیم که با داعش درگیر شده و متحمل صدها کشته شدند اما با این وجود این نیروها نیز نیازمند تسلیح و آماده سازی هستند. در این میان یک مشکل دیگر وجود دارد و آن اینکه کشورهای غربی همچون آمریکا، فرانسه و ... اعتماد زیادی به گروه های اپوزیسون حاضر در سوریه ندارند و از این بیم دارند که کمک های تسلیحاتی آنها به این گروه ها بازهم به دست داعش بیافتد. از سوی دیگر گروهی که از آن به عنوان اپوزیسیون میانه رو یاد می شود و قرار است که در پایگاه هایی در عربستان سعودی تحت آموزش قرار بگیرند نیز اعلام کرده اند که هدف اصلی آنها سرنگون کردن نظام بشار اسد است و نه مبارزه با داعش؛ در نتیجه این سیاست هنوز بطور کامل مشخص نبوده و معلوم نیست چه نیروهایی باید علیه داعش در سوریه بجنگند. در این میان دو نیروی مهمی که می توانند در سوریه علیه داعش بجنگند یکی ارتش سوریه است و دیگری کردهای این کشور. ارتش سوریه که در حال حاضر امکان وارد شدن در این جنگ را ندارد و بخشی از آن به خاطر این است که کشورهای غربی سیاستی خصمانه علیه بشار اسد و ارتش این کشور دارند. در مورد کردها نیز باید گفت که ممکن است امروز و یا فردا کوبانی سقوط کرده و به دست داعش بیافتد و این در حالی است که کردها به شکل واقعا قهرمانانه علیه داعش مبارزه می کنند اما متاسفانه این نیروهای کرد از جانب کسی حمایت نمی شوند و اگر دولت ترکیه حاضر می شد که از این نیروهای کرد حمایت کند حتی امکان آن وجود داشت که کردها از پیشروی داعش به سمت کوبانی جلوگیری کنند اما ترکیه نمی خواهد که کردها در آینده سوریه تبدیل به قدرتی مهم شوند و در نتیجه شاهد آن هستیم که وقتی ترکیه نمی خواهد به کردهای سوریه کمک کند سایر متحدان ترکیه نیز تصمیمی برای حمایت از آنها ندارند.

برخی کارشناسان معتقدند که هدف اصلی این ائتلاف سرنگون کردن حکومت بشار اسد است و نه از بین بردن داعش، ارزیابی شما در مورد این تحلیل چگونه است؟

باید به این نکته توجه شود که آمریکا تغییراتی را در سیاست خارجی خود اعمال کرده است. زمانیکه "باراک اوباما" رئیس جمهور آمریکا، استراتژی کاخ سفید برای مبارزه با داعش را اعلام کرد که یکی از عوامل تاثیرگذار در پیروزی بر داعش آن است که دولت های عراق و سوریه با گروه های اپوزیسیون خود کنار بیایند و این بدان معنی است که کاری که در عراق انجام شد و دولت "العبادی" به نوعی تشکیل شد که بخشی از آن در اختیار گروه های سنی قرار گرفت و یک نوع همزیستی میان شیعیان و سنیان بوجود آمد و موجب بروز یک نوع پیروزی در عراق شد، در سوریه نیز باید انجام شود و اوباما به دنبال تکرار همین جریان در سوریه است. این بدان معنی است که پس از این غربی ها در پی سقوط بشار اسد نبوده و در پی جستجوی یک راه حل سیاسی هستند که بین دولت بشار اسد و اپوزیسیون میانه رو توافق بوجود بیاید و این یک مسئله بسیار مهم است.

در همین رابطه روزنامه معتبر لوموند چاپ فرانسه به تازگی گزارش داده که سرویس های مخفی (اطلاعاتی) فرانسه مذاکراتی را با مقامات سوریه داشته اند. در این مذاکرات فرانسوی ها خواستار همکاری دمشق در مورد مبارزه با داعش و بویژه فرانسویانی که به این گروه تروریستی پیوسته اند شده اند اما سوریه همکاری خود را مشروط به بازگشایی و آغاز به کار مجدد سفارت فرانسه در دمشق اعلام کرده و البته پاریس تا کنون با این موضوع موافقت نکرده است. این مورد و سایر موارد موجود نشان می دهد که دیگر در سوریه موضوع ساقط کردن نظام بشار اسد مطرح نیست بلکه مسئله جستجوی یک راه حل سیاسی برای ایجاد توافق میان دولت و اپوزیسیون میانه رو است و من شخصا فکر می کنم که اگر وضاع به گونه ای باشد که بدون سقوط نظام فعلی سوریه بشار اسد از قدرت کنار برود امکان رسیدن به یک راه حل سیاسی میان دولت و مخالفان بوجود بیاید اما تا زمانیکه دو طرف وارد مذاکره با یکدیگر نشوند این راه حل سیاسی بوجود نمی آید. اگر این راه حل سیاسی بدست بیاید آنگاه می توان اقدام به تجهیز ارتش سوریه نمود و از آن علیه داعش استفاده کرد اما با توجه به نبود این راه حل سیاسی و با توجه به انکه هنوز استراتژی مبارزه با داعش در سوریه مشخص نیست من فکر می کنم که مبارزه با داعش در سوریه به مراتب سخت تر از عراق است.