بچه های طلاق قربانیان بی فردای جامعه

به گزارش خبرنگار مهر، همه چیز خیلی سریع اتفاق می‌افتد آشنایی و خواستگاری و ازدواج، همه چیز خوب پیش می‌رود اما بعد از مدت کوتاهی، کم‌کم اختلاف‌ها خودنمایی می‌کنند و جنگ و جدل‌ها آغاز می‌شود، تا زن و شوهر می‌آیند بفهمند کجای زندگی‌ اشتباه کرده‌اند، بچه‌شان آنها را مامان و بابا صدا می‌زند و دردسرها اضافه می‌شوند.

بچه‌ای که آمده بود تا کانون خانواده را گرم کند حالا خود به مشکلی تبدیل شده اما کار به همین جا ختم نمی‌شود بعد از مدتی کش ‌و قوس سرانجام مهر طلاق روی شناسنامه‌ها می‌خورد و خلاص، خلاص! شاید پدر و مادر از دست هم خلاص شوند اما برای بچه‌شان این تازه اول ماجراست او حالا یک عنوان تازه دارد: بچه طلاق، مساله این است!

به دنیا آمدن بچه هیچ تاثیری در روابط آنها نداشت، هرچند مادر و خاله و عمو و همسایه، توصیه كرده بودند هرچه زودتر بچه‌دار شوند و بچه آنها را به هم نزدیك‌تر می‌كند، اما آنها روز به روز از هم دورتر شدند و آمدن بچه اوضاع را خراب‌تر هم كرد. با آمدن او، حالا چیزی هم به دعواهای آنها اضافه شده بود سر تربیت بچه كه به توافق نرسیدند هیچ، از وقتی عزمشان جزم شد كه طلاق بگیرند، ماجرای این‌كه بچه باید پیش كدام‌شان بماند هم به موضوعات قبلی اضافه شد.

عواقب ناخوشایند فرزندان زوج‌های طلاق نادیده گرفته می‌شود

آمار رشد طلاق در شهرستان شاهرود هشدار دهنده است اگر این روند ادامه یابد، در آینده ای نه چندان دور جامعه با معضل جدیدی روبه رو خواهد شد، یعنی نسلی از کودکان که تعدادشان نیز اندک نیست و پدران و مادرانشان از هم جدا شده اند.

طلاق برای بچه‌ها اتفاقی گیج‌كننده، غم‌انگیز و استرس‌آور است

متین که نوجوانی 14 ساله است در این رابطه به خبرنگار مهر گفت: من از پدر و مادرم می خواهیم لطفا دعواهایتان را كنار بگذارید و سعی كنید به خاطر من با یكدیگر همراهی كنید، شما باید درباره مسائل مربوط به من با هم تفاهم داشته باشید تا من هم بهتر زندگی كنم.

او می گوید: طلاق برای بچه‌ها اتفاقی گیج‌كننده، غم‌انگیز و استرس‌آور است تفاوتی هم ندارد در چه سنی باشند؛ بچه‌ها در هر سنی پس از این اتفاق احساس نا امنی می كنند و نمی‌دانند‌ زندگی آنها چگونه پیش خواهد رفت، اما با این كه طلاق خوشایند نیست، پدر و مادر می‌توانند كاری كنند كه كودك راحت‌تر با شرایط كنار بیاید و تاثیرات منفی آن نیز بر زندگی‌شان كمتر شود.

این نوجوان افزود: پدر و مادر عزیزم، ایکاش دیگر حرف های بد به یکدیگر نزنید من هر دوی شما را دوست دارم، من از مادرم متنفر می شوم وقتی می گوید که پدر من بدجنس و احمق بود و خیلی می ترسم چون پدرم می گوید من و او به جایی دور خواهیم رفت و من دیگر مادرم را نخواهم دید.

مجبورم حرف‌هایم را در دلم نگه دارم

امیر که کلاس چهارم دبستان است از اینکه همیشه مادرش در جلسات اولیا و مربیان شرکت می‌کند ناراحت است و می‌گوید: بچه‌ها به من می‌گویند بچه ننه چون همیشه مادرم به مدرسه می‌آید یکی از دوستانم به من گفته است تو هیچ وقت مرد نمی‌شوی چون پدرت نیست که کارهای مردانه را به تو یاد بدهد.

این کودک 10 ساله که پدر و مادرش شش سال است از هم جدا شده‌اند می‌گوید: من اصلا دلم نمی‌خواهد به مهمانی بروم چون همه دوستان هم سن و سال من با پدرشان می‌آیند اما من باید با مادرم بروم بجز این خیلی حرف‌ها هم هست که آدم نمی‌تواند با مادرش بزند چیزهایی که فقط بین پدرها و پسرهاست اما من مجبورم حرف‌هایم را در دلم نگه دارم چون پدر ندارم که با او درد دل کنم.

لطفا دعواهایتان را كنار بگذارید

 فرزانه که یکی دیگر از فرزندان طلاق است میگوید: خواسته من از پدر و مادرم این است که می‌خواهم هر دو نفر شما در زندگی و كارهای مربوط به من مشاركت داشته باشید؛ چون وقتی می‌بینم یكی از شما دو نفر كاری به من ندارد، احساس می‌كنم برای شما مهم نیستم و بود و نبودم فرقی ندارد.

این دختر 17 ساله گفت: لطفا دعواهایتان را كنار بگذارید و سعی كنید به خاطر من با یكدیگر همراهی كنید شما باید درباره مسائل مربوط به من با هم تفاهم داشته باشید تا من هم بهتر زندگی كنم چرا که من می‌خواهم هر دوی شما را دوست داشته باشم و از دقایقی كه همراهتان هستم لذت ببرم؛ پس وقتی من كنار شما هستم، از دیگری بدگویی نكنید. با این كار من فكر می‌كنم باید فقط یكی از شما را دوست داشته باشم و دوست داشتن هر دو نفر كاری اشتباه است.

او ادامه داد: من دوست ندارم پیغام‌های شما دو نفر را به هم برسانم پس لطفا مستقیم با یكدیگر صحبت كنید وقتی می‌خواهید درباره دیگری چیزی به من بگویید، با احترام صحبت كنید یا اگر نمی‌توانید اصلا هیچ حرفی نزنید چون وقتی درباره دیگری حرف‌هایی نادرست می‌گویید، من فكر می‌كنم منظورتان این است كه فقط شما را دوست داشته باشم.

فرزانه در پایان حرف هایش خاطرنشان کرد: همیشه یادتان باشد من به هر دو نفرتان نیاز دارم؛ من برای بزرگ شدن هم پدر می‌خواهم و هم مادر، برای یاد گرفتن درس زندگی، هم مادر مهم است و هم پدر و... .

بچه ها نباید قربانی اختلاف والدین شوند

فاطمه تبریزی که یک روانشناس کودکان است در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: آنچه از نظر یک درمانگر و روانپزشک کودک و نوجوان برای مداخله اهمیت دارد این است که بچه ها باید مراقبت شوند و نباید آنها قربانی اختلاف والدین شوند و به عنوان وسیله ای برای رسیدن به اهداف والدین استفاده شوند.

وی با تاکید بر این که با وجود اختلافات عمیق زناشویی، اقدام خانواده‌ها به بچه‌دار شدن خطای بزرگی است افزود: یكی از اشتباه‌های مرسوم در میان خانواده‌هاست كه به توصیه بزرگترها، پیش از هر چیز باید از آن جلوگیری كرد به یاد داشته باشیم طلاق در خانواده‌ای كه فرزندی نداشته باشند،‌ كم عارضه‌تر است.

 این روانشناس کودکان با بیان این مطلب که این بچه‌ها پایگاه تربیتی‌شان را از دست داده‌اند خیلی از مواقع پدر و مادر از مسئولیت فرزند سر باز می‌زنند گاهی یكی از طرفین كه در تربیت او تاثیرگذار بوده كنار می‌رود، این باعث می‌شود فرزند الگوی رفتاری مناسبش را از دست بدهد تصریح کرد: از سوی دیگر بچه‌ها نسبت به خانواده احساس كینه می‌كنند، اعتماد به نفس ندارند، حس می‌كنند افراد با ارزش و لایقی برای زندگی خوب نیستند و همه اینها می‌تواند دلیل روی آوردن به بزه باشد.

مدیریت رفتاری والدین بعد از طلاق از بزهکاری فرزندان جلوگیری می کند

تبریزی می‌گوید: در بعضی موارد، وقتی امكان ادامه زندگی مشترك برای همسران وجود ندارد، سلامت خود آنها و فرزندانشان در این است كه از هم جدا شوند، اما این جدایی هم باید آدابی داشته باشد كه پس از آن، شاهد اتفاق‌هایی مثل بزهكاری فرزندان طلاق نباشیم.

او اظهار کرد: بر این اساس، برنامه‌ریزی برای آینده فرزندان پس از طلاق اهمیت زیادی دارد و والدین باید برای تمام مراحل زندگی فرزندشان تصمیمی بگیرند حفظ رابطه محترمانه و دوستانه والدین پس از جدایی می‌تواند امكان تشدید مسائل ناشی از طلاق را كمتر كند.

این روانشناس کودکان خاطرنشان کرد: تامین نیازهای اقتصادی فرزندان، توجه به نیازهای عاطفی و روحی آنها می‌تواند براساس یك ارتباط تعریف شده میان والدین اتفاق بیفتد و حتی اگر یكی از والدین به خاطر ناهنجاری‌های رفتاری مثل اعتیاد یا بزهكاری، امكان ایفای این نقش را ندارد، باید زمینه‌هایی فراهم شود كه تنها سرپرست موجود، خلأهای فرزندش را پر كند.

تبریزی با اشاره به این که در این زمینه نهادهای اجتماعی و فرهنگی هم باید فرصتی ایجاد كنند كه برای فرزندان طلاق استفاده از مشاوره و حل مساله وجود داشته باشد و اگر كسی شرایط زندگی در خانواده‌ای سالم را نداشت، اجتماع، فرصت زندگی عادی را به او بدهد تاکید کرد: مددكاران اجتماعی، به عنوان مشاورانی كه وضعیت فرزندان را پس از طلاق والدین‌شان بررسی می‌كنند، می‌توانند با توجه به نشانه‌های بزهكاری در نوجوانان، خدماتی ارائه كنند كه در نتیجه آن، امكان تبدیل شدن این دسته از فرزندان به مجرمان آینده كمتر شود.

حس دوست داشتنی نبودن در فرزندان طلاق باعث ایجاد احساس سرخوردگی در آنان می شود

مهرداد مولایی که یک مشاوره خانواده است نیز به خبرنگار مهر گفت: شرایط برای كودكان و نوجوانان و حتی جوانی كه والدینش از هم جدا شده‌اند، شرایط راحتی نیست اولین موضوع شرمندگی و خجالت شدید بچه‌ها از عنوان كردن طلاق والدین است و موضوع دیگر، حس دوست‌داشتنی نبودن فرزند در خانواده است. بچه‌ها تصور می‌كنند اگر خانواده از هم پاشیده شد یا والدین با هم نماندند، به این دلیل است كه آنها عزیز نیستند، همچنین بچه‌ها احساس می‌كنند، پایگاه خودشان را از دست داده‌اند، دیگر امنیت ندارند و تنها خواهند ماند.

وی با تاکید بر این که معمولا فرزندان خانواده‌های طلاق با همسالان عادی خود سازگاری ندارند افزود: خیلی از آنها ترك تحصیل می‌كنند یا افت تحصیلی دارند چرا که جدایی پدر و مادر، احساسی را در بچه‌های طلاق برمی‌انگیزد كه براساس آن آنها به خانواده‌های عادی و همسالانی كه این مشكل را ندارند، كینه می‌ورزند.

این مشاوره خانواده اظهار کرد: کودکان طلاق در مقایسه وضعیت خود با دیگران دچار عقده‌های درونی شده و همواره دنبال فرصت‌هایی هستند كه از دیگران انتقام بگیرند واین احساس زمینه ارتكاب جرم را در آنها تقویت می‌كند و آنها همیشه مترصد فرصتی هستند كه در آن، كمبودهای خود را جبران كنند.

مردان بعد از جدایی با دوستانی که چندان مناسب نیستند وقت می گذرانند

مولایی تصریح کرد: كودكی كه والدینش جدا از هم زندگی می‌كنند، بین هم مدرسه‌ای‌هایش بسادگی پذیرفته نمی‌شود و در سـایـر مـوقعیت‌های اجتماعی هم با مشكلات عـدیـده‌ای روبـه‌رو مـی‌شـود كه احساس حقارت، شكست، سرخوردگی، خود كوچك‌بینی و خود پنداره منفی را در او تقویت می‌كند و همه روابط اجتماعی و انسانی‌اش را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

وی می‌گوید: رفتار پدر و مادر پس از جدایی هم خود باعث بروز نابهنجاری و بزهكاری در فرزندان می‌شود بسیاری از مردها وقتی همراه خانواده‌ خود هستند، رفتارهای ناهنجار ندارند؛ یعنی چون بیشتر وقتشان را با خانواده سپری می‌كنند، فرصتی برای رفت و آمد با دوستانی كه شاید ناباب باشند، ندارند اما همین مردها در نبود خانواده، وقتشان را با دوستانی كه چندان هم مناسب نیستند، می‌گذرانند.

او با بیان این که امكانش هست كه مردها به اعتیاد، جمع‌هایی با رفتارهای ناپسند مثل قماربازی و ... روی بیاورند كه به نتایج بدی منجر می‌شود افزود: زن‌ها به دلایل دیگری دچار آسیب و جذب شدن به بزه می‌شوند طبق آمار، حدود ۵۰ تا ۶۰ درصد زن‌ها به دلیل مشكلات مالی بزه را تجربه می‌كنند چرا که زن‌ها پـس از طـلاق پایگاه مالی مناسب ندارند و نبود پایگاه مالی آنها را به سوی انحرافات اجتماعی و اخلاقی سوق مـی‌دهـد و ایـن مـوضـوع در صورت نبود پدر و مادر حمایتگر برای زنان، شدت بیشتری پیدا می‌كند که البته وقتی سرپرستی كودك به زنان كم‌توان مالی داده شود، مشكلات بیشتر می‌شود.

182 فرزند طلاق تحت پوشش کمیته امداد شهرستان شاهرود

مدیر کمیته امداد امام خمینی (ره) شهرستان شاهرود در گفتگو با خبرنگار مهر ضمن اشاره به این که زندگی خانوادگی برای كودكان بیشتر از افراد بالغ اهمیت دارد و كودك اولین تجربیات خود را در زیستن با دیگران در خانه می‌آموزد از وجود 182 کودک طلاق تحت پوشش این نهاد در سطح شهرستان خبر داد.

اکبر شبانزاده با اشاره به این که آسیب‌رسیدن به امنیت روحی ـ روانی کودکان نخستین تاثیری است که از طلاق عاید بچه‌ها می‌شود اشتباهات و خودخواهی‌های والدین مسلماً تا پیش از جدایی، سبب بروز شرایط تلخ و ناگواری در خانه بوده است ابراز داشت: کودکان به عنوان نخستین قربانیان این تشنج و درگیری حتی قبل از رسمیت یافتن طلاق میان والدینشان در زمینه امنیت روانی دچار آسیب‌دیدگی‌های شدید می‌شوند.

وی تصریح کرد: در واقع بچه‌های یک خانواده متلاشی شده و از هم گسیخته نخستین قربانیان این پدیده ناخوشایند اجتماعی به‌شمار می‌آیند و داده‌های آماری متعددی نیز که در این خصوص تهیه شده است حکایت از این موضوع دارند که بچه‌های طلاق مستعدترین و مناسب‌ترین افراد برای دریافت زمینه‌های لازم در خصوص ناهنجاری‌های اجتماعی هستند.

از 364 خانواده تحت پوشش کمیته امداد 505 نفر از هم جدا شده اند

مدیر کمیته امداد امام خمینی (ره) شهرستان شاهرود با بیان این که طلاق والدین یكی از عواملی است كه این مقاومت را در فرد كم و او را در مقابل وسوسه‌های ارتكاب جرم ضعیف می‌كند عنوان کرد: در نتیجه، طلاق، پیش‌زمینه ارتكاب جرایم و بزهكاری فرزندان طلاق به شمار می رود چون بچه‌های طلاق از داشتن یك پناهگاه امن خانوادگی محرومند، دچار عوارضی می‌شوند كه جبران آنها در خارج از محیط خانوادگی، مسیرشان را به سوی جرم منحرف می‌كند.

شبانزاده با بیان این که در حال حاضر از 364 خانوار شهری تحت پوشش کمیته امداد شهرستان شاهرود 505 نفر از هم جدا شده اند و 141 نفر آن ها فرزندان طلاقند یادآور شد: از 38 خانوار روستایی تحت پوشش این نهاد هم 52 نفر جدا شده اند که از این تعداد نیز 14 نفر فرزندان طلاق محسوب می شوند و همچنین27  دانش آموز شهری هم خانواده هایشان طلاق موردی داشته اند.

وی اظهار کرد: این نهاد همه خدمات مستمر و غیر مستمر را برای خانواده های طلاق و فرزندان تحت پوشش انجام می دهد و این خدمات برای آن ها به صورت دائمی ادامه دارد.

گرایش به اعتیاد از جمله آسیب‌های اجتماعی طلاق

مدیر کمیته امداد امام خمینی (ره) شهرستان شاهرود با اشاره به اینکه از طرف دیگر، واکنش آن‌ها نسبت به از دست دادن خانواده، اغلب تند و غیرمترقبه است اذعان داشت: اگر، نوجوانان در این موقعیت بخواهند روند جدا شدن از خانواده را شروع کنند، جدایی پدر و مادر ممکن است این کار را برایشان دشوار سازد، زیرا آن ها را درگیر مشکلات و مسایل خانوادگی می‌کند در عین حال ممکن است جدا شدن آن ها از خانواده با درگیری های شدید همراه شود.

شبانزاده افزود: طـلاق همچنین می‌تواند مـوجب آسیب‌های اجتماعی از قبیل اعتیاد، ترس از آینده، احساس گناه، احساس تنهایی، مشكلات روحی و روانی و جسمانی، دوگانگی، مشكلات اقتصادی، انزوای اجتماعی و اختلال در هویت، كاهش فرصت‌های ازدواج، كاهش رضایت از زندگی و گرایش ارتكاب به جرم و بزهكاری شود.

70 فرزند طلاق تحت پوشش بهزیستی شهرستان شاهرود

رئیس اداره بهزیستی شهرستان شاهرود نیز در گفتگو با خبرنگار مهر ضمن تاکید بر این که حسن زندگی در خانواده كامل این است كه پدر و مادر می‌توانند بر رفتار فرزندشان نظارت داشته باشند و این حالت در زندگی كودكان طلاق كاملا از بین می‌رود از وجود 70 فرزند طلاق تحت پوشش این اداره خبر داد.

حسن غربا با اشاره به این که تنهایی عمیق این نوع بچه‌ها هم باعث می‌شود بسادگی یكی از طعمه‌های اصلی اعمال مجرمانه محسوب شوند افزود: عوامل اجتماعی در محیط وجود دارد و فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد عوامل روانی هم در درون شخصیت موجود است و در مقابل محیط واكنش نشان می‌دهند و در بزهكاری، عوامل اجتماعی و روانی هر دو بر یكدیگر اثر می‌گذارند و باهم همبستگی دارند.

وی تصریح کرد: مسئله دیگر این است که والدین و فرزندان مجبورند با فشارهای اجتماعی و فرهنگی مدارا کنند در مورد مسائلی که به طور تأخیری در پدیده طلاق دیده می شود می توان به مواردی چون ازدواج مجدد یکی از والدین یا هر دو اشاره کرد که کودک مجبور است با این قضیه تطابق برقرار کند به نظر می رسد والدین نباید در انجام این تصمیم عجله کنند و اجازه دهند کودک مرحله به مرحله تطابق لازم را برقرار کنند.

طلاق طیف وسیعی از حالات هیجانی، فکری و رفتاری کودکان را تغییر می دهد

رئیس اداره بهزیستی شهرستان شاهرود می گوید: طلاق می تواند طیف گسترده ای از حالات هیجانی، فکری و رفتاری را در کودکان ایجاد کند که به عوامل مختلف بستگی دارد از جمله سرشت، ذات و شخصیت کودک، میزان آسیب پذیری یا مقاومت و تاب آوری او، وجود یا عدم وجود بیماری روانپزشکی، سن کودک، شرایط زندگی خانوادگی قبل از طلاق، نحوه برخورد والدین با پدیده طلاق و دخالت ندادن فرزندان در روابط خودشان، چگونگی شرایط و فرآیند طلاق(مثل حضور در دادگاههای متعدد، نزاع و درگیریهای متعدد بین خانواده ها و انتقام جویی و...)، وجود سیستم های حمایتی و برقرار شدن هرچه سریعتر شرایط زندگی عادی  کودک پس از طلاق و ...

 غربا با بیان این که بهزیستی شهرستان شاهرود سه موسسه شهری و روستایی در این حوزه دارد علاوه بر تمام خدمات مستمر و غیر مستمر بهزیستی برای فرزندان و خانواده های طلاق تحت پوشش آن ها می توانند از خدمات مشاوره ای این نهاد که همان اورژانس اجتماعی 123 است استفاده کنند.

وی تاکید کرد: صبر و شكیبایی ، اطمینان دادن به كودك یا گوش دادن به حرف‌ها و نگرانی‌های او شیوه‌هایی برای كاهش تنش در محیط خانه است و علاوه بر این، اگر بتوانید با همسر سابق خود رابطه‌ای مسالمت‌آمیز برقرار كنید، به طور حتم فرزندتان هم كمتر آسیب می‌بیند چرا که اگر سلامت و شادی فرزندتان را مهم‌ترین وظیفه خود بدانید، براحتی این كار را انجام خواهید داد.

اثرات زیانبار طلاق بر کودکان تمام جنبه های اجتماعی و فرهنگی را در بر می گیرد

 کارشناس مسئول امور اجتماعی بهزیستی شهرستان شاهرود نیز در گفتگو با خبرنگار مهر می گوید:  اثرات زیانبار طلاق بر کودکان به قدری گسترده است که در وجوه مختلف اجتماعی، اقتصادی و حتی فرهنگی باید مورد کنکاش قرار گیرد در واقع صدماتی که به بچه‌های طلاق وارد می‌شود به جهت وسیع‌بودن دامنه تاثیرگذاری‌شان می‌تواند تاثیرات زیانباری را به لایه‌های مختلف جامعه در ابعاد گوناگون آن داشته باشد.

مریم ملکی اظهار کرد:  بسیاری از کودکان که والدین آنها از یکدیگر جدا شده‌اند به مرور زمان گرفتار پدیده‌های مذموم اجتماعی می‌شوند در حقیقت از نظر جامعه‌شناسی مشکلات، آسیب‌ها و معضلات فراوانی فراروی بچه‌های طلاق دیده می‌شود.

وی عقیده دارد که توجه به بچه‌های طلاق باید در دستور کار و مرکز توجه قرار گیرد توجه به کودکانی که ماحصل طلاق محسوب می‌شوند در شرایط کنونی و در جامعه امروز از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است، از سوی دیگر عوارض اجتماعی ناشی از طلاق روی کودکان، گاه شکل بسیار فاجعه باری را به خود می‌گیرد و کودکان به‌عنوان قربانیان بلافصل طلاق بیش از سایر اقشار تشکیل دهنده جامعه در معرض خطر هستند.

بیشتر كودكان خیابانی و كارتن‌خواب از فرزندان طلاق هستند

این کارشناس بهزیستی گفت: از همین روست که از دیدگاه کارشناسانه، ضرورت تشکیل و تأسیس نهادی مسئول که بتواند با تمامی عوارض و پیامدهای اجتماعی طلاق و اشکال گوناگون مربوط به تاثیرات آن بر کودکان و نوجوانان مواجه شود و قابلیت بررسی و حل این مشکلات و عوارض را نیز داشته باشد، بیش از پیش احساس می‌شود اما پیش از آن باید زوج‌های جوان را به اهمیت انتخاب آگاهانه و ازدواج مسئولانه واقف کرد.

وی با تاکید بر این که والدین باید بدانند اشتباهات آنها در زندگی زناشویی تنها خودشان را متضرر نمی‌کند افزود: عواقب ناخوشایند آن تا سال‌ها و حتی گاه تا پایان عمر گریبان فرزندانشان را خواهد گرفت و آینده آنها را به مخاطره خواهد انداخت.

....................................
گزارش از معصومه بابکی