یک کارشناس آذری: ایران مواضع انفعالی دوران احمدی‌نژاد درباره خزر را کنار بگذارد

حسن روحانی پس از عهده‌داری ریاست جمهوری ایران برای اولین‌بار در اجلاس سران خزر شرکت می‌کند، که به اعتقاد تحلیلگر آذری، دیپلماسی فوق‌العاده فعال روحانی در منطقه و نزدیکی تهران - مسکو می‌تواند باعث هم‌گرایی کشورهای ساحلی شود و امکان دستیابی به توافق درباره رژیم حقوقی دریای خزر را افزایش می‌دهد.

دالغا خاتین اوغلو، مدیر اخبار ایران خبرگزاری ترند در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی خارجی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، با اشاره به برگزاری اجلاس سران خزر که از هفتم مهرماه در آستراخان روسیه آغاز به‌کار می‌کند گفت: اجلاس از سه جنبه اهمیت دارد، اولا کاخ کرملین 26 دسامبر در اعلامیه‌ای گفت که کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر تا سال آینده می‌تواند به امضا برسد. بنابراین کشورها با نگرشی کلی‌تر به جلسه سران خواهند آمد. به عبارتی از سال 1996 تاکنون برای مذاکرات پیرامون جزییات مساله، مانند دو کنوانسیون زیست محیطی و امنیتی خزر که تاکنون به امضای کشورهای ساحلی رسیده، 38 جلسه درباره کارگروه تعیین رژیم حقوقی خزر انجام شده که به عقیده من هیچ دستاوردی نداشته است. حتی دو کنوانسون یاد شده تا کنون به اجرا هم گذاشته نشده است. مشکل رژیم حقوقی خزر را بایستی با نگرش کلی‌گرایانه حل کرد، نه تمرکز به جزییات؛ کماینکه هنوز هم دریای خزر با فاجعه زیست محیطی مواجه است و سال به سال هم بدتر می‌شود.

او ادامه داد: دومین بعد مهم این اجلاس حضور روحانی، رییس جمهور ایران است که دیپلماسی فوق‌العاده فعالی در منطقه دارد. برای نمونه به داوری من، یکی از مشکلات مسکوت ماندن رژیم حقوقی خزر در سال‌های گذشته رفتار انفعالی دولت احمدی‌نژاد از یک طرف و سخنان تهاجمی برای مقامات ایران از طرف دیگر بود. برای نمونه من در گفت‌وگویی که با تاریل ممدلی، معاون وزیر محیط زیست آذربایجان و رییس کارگروه مشترک منابع زیست محیطی داشتم، به صراحت گفت که در در دوران دوم ریاست جمهوری احمدی نژاد که آذربایجان ریاست این کارگروه را بر عهده داشت، بیش از پنج نامه و فکس به شیلات و وزارت خارجه ایران برای هماهنگی پیرامون برگزاری اجلاسی درباره انقراض ماهی‌های خاویاری و مسائل زیست محیطی دیگر فرستاده شد که حتی پاسخ یک نامه هم نیامد.

این کارشناس آذری افزود: سومین بعد مهم، نزدیک‌تر شدن مواضع روسیه و ایران به همدیگر به خاطر تحریم‌های غرب است که می‌تواند منجر به تفاهم شود. قبل از همه لازم به یاد آوری می‌دانم که بر اساس قراردادهای دوجانبه و سه‌جانبه آذربایجان، روسیه و قزاقستان، تقسیم خزر طوری در نظر گرفته شده است که سهم روسیه، آذربایجان و ایران کم‌تر از 20 درصد و سهم ترکمنستان و قزاقستان بالای 20 درصد است. روسیه در آب‌های ترکمنستان قرارداد «مشارکت در تولید» نفت دارد، به عبارتی بخشی از ذخایر میادین آبی ترکمنستان در نزدیکی ایران در مالکیت روسیه است. نزدیک‌تر شدن مواضع دو کشور می‌تواند به تفاهم بر سر رژیم حقوقی خزر کمک کند.

وی درباره اقدامات لازم برای دستیابی به رژیم حقوقی در دریای خزر گفت: متاسفانه همه کشورهای ساحلی خزر بخشی از مشکل هستند، اما در خصوص خود ایران، واقع‌گرایی و پرهیز از انفعال به نظر من مهم‌ترین مساله است. ایران قبلا خواستار سهمی 50 درصدی در خزر بود و سپس موضوع 20 درصدی مطرح شد. ای کاش از اول موضوع 20 درصدی را مطرح می‌کرد و ای کاش در دوران احمدی‌نژاد مواضع انفعالی وجود نداشت. بسیاری از کارشناسان ایرانی خارج از کشور نیز بر این عقیده بودند که ایران در حال انزوا نباید وارد مذاکرات شود، اما این نگرش پیامدهای سنگینی برای خزر داشت، محیط زیست خزر در وضعیت بحرانی است و هیچ کدام از کنوانسیون‌های امضا شده، با جزییات کامل به اجرا گذاشته نشده‌اند.

انتهای پیام